Της Κωνσταντίνας Καλλέργη,
Ένα ζεστό βράδυ του Αυγούστου –που ο αέρας ήταν τόσο λιγοστός, ώστε μετά βίας κουνούσε τις λίγες τούφες που είχαν ξεφύγει από τον κότσο που άτακτα πιάσαμε πριν φύγουμε απ’ το σπίτι, σε μια προσπάθεια να κάνουμε μικρότερο το μαρτύριο του καύσωνα– σε έναν θερινό κινηματογράφο, κάπου στην Καλλιθέα, με λιγοστούς ανθρώπους και με πολλούς βασιλικούς, είδαμε την ταινία «Μήλα» και καταλάβαμε γιατί είναι μία από τις πιο πολυσυζητημένες ελληνικές κινηματογραφικές παραγωγές του 2020!
Μετά τη διάκριση στο 61ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, την παρουσία στο 77ο Φεστιβάλ της Βενετίας –όπου για πρώτη φορά μια ελληνική παραγωγή έκανε το άνοιγμα τού ενός εκ των δύο προγραμμάτων– και τις εντυπώσεις που προκάλεσε η προβολή της ταινίας σε Ευρώπη κι Αμερική, αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές, τα «Μήλα» έφτασαν κι ένα βήμα πριν τα Oscars, αλλά αποκλείστηκαν στην τελευταία ψηφοφορία. Αυτό όμως, δεν επηρέασε κοινό και κριτικούς ανά τον κόσμο, που εντυπωσιάστηκαν με την επικαιρότητα του σεναρίου, την αλληγορική φύση του, αλλά και την ερμηνεία του Άρη Σερβετάλη.
Η ταινία του Χρήστου Νίκου, πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη, που υπογράφει και το σενάριο της ταινίας, έκανε τέτοια αίσθηση, ώστε η ηθοποιός Kate Blanchet ανέλαβε την προώθησή της στις ΗΠΑ, ως executive producer, ενώ κάποια από τα μεγαλύτερα διεθνή μέσα, εκθείασαν το σενάριο και τους συντελεστές της: «Το περιοδικό The Hollywood Reporter έχει τα “Μήλα” ανάμεσα στις τρεις καλύτερες ξενόγλωσσες ταινίες του 2020 […] Το Screen Daily […] τοποθετεί τα “Μήλα” στην 6η θέση μιας λίστας με τις καλύτερες ταινίες του 2020.» (iefimerida.gr)
Σε ένα δυστοπικό κόσμο, σε μια γνώριμη, αλλά ταυτόχρονα κάπως ξένη Αθήνα, κάτι πρωτόγνωρο και παράξενο παρατηρείται: οι άνθρωποι, ολοένα και περισσότεροι, εντελώς ξαφνικά, φαίνεται να ξεχνούν τα πάντα σχετικά με τον εαυτό τους και το ποιοι είναι. Μια επιδημία αμνησίας, με άγνωστα αίτια, που εξαπλώνεται ανεξέλεγκτα και με γρήγορους ρυθμούς, απασχολεί κράτος κι επιστήμονες, που πασχίζουν να την κατανοήσουν, αλλά και να δώσουν στους πάσχοντες την κατάλληλη βοήθεια και θεραπεία, ώστε να ξαναβρούν τη μνήμη τους ή να επανενωθούν με τους δικούς τους ανθρώπους.
Κάπως έτσι, ο πρωταγωνιστής, όπως κι άλλοι ασθενείς, οι οποίοι παραμένουν στα «αζήτητα» των νοσοκομείων, εντάσσονται σε ένα «πρόγραμμα αποκατάστασης» της ζωής τους, με τίτλο «Νέα ταυτότητα». Με απώτερο στόχο τη δημιουργία νέων αναμνήσεων και τη γνωριμία εμπειριών από την αρχή, προκειμένου να «χτίσουν» μια νέα ταυτότητα ή να ξαναπροσεγγίσουν τον παλαιότερο εαυτό τους, οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα ακολουθούν, μέρα με τη μέρα, μια σειρά δραστηριοτήτων, τις οποίες πρέπει να απαθανατίζουν σε μια διαδικασία, η οποία μοιάζει με παιχνίδι ή με αγώνα δρόμου, που αποτελείται από διάφορες πίστες, ώσπου να φτάσει κανείς στο επιθυμητό αποτέλεσμα: Την ανάκτηση της μνήμης.
Σκηνές με δωμάτια νοσοκομείων, τα οποία δεν προλαβαίνουν να αδειάσουν, πριν να γεμίσουν και πάλι με νέους ασθενείς, μια χώρα σε κατάσταση «έκτακτης ανάγκης», επιστήμονες που «σηκώνουν τα χέρια ψηλά, σε απόγνωση, μπροστά σε ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο, χωρίς προηγούμενο, και λέξεις όπως «κρούσμα», θυμίζουν πολλά από τη σημερινή πραγματικότητα και κάνουν το σενάριο τρομερά επίκαιρο, ενώ καθιστούν σχεδόν ανατριχιαστικό το γεγονός πως η ταινία γυρίστηκε έναν χρόνο πριν το ξέσπασμα της πανδημίας!
Πάνω απ’ όλα, ο Νίκου στην ταινία επιχειρεί να αποτυπώσει τον τρόπο που λειτουργεί η μνήμη, πόσο επιλεκτική μπορεί να γίνει και τι «παιχνίδια» μπορεί να παίζει, στην προσπάθεια των ανθρώπων να «σβήσουν» όσα τους πληγώνουν. Συγκεκριμένα, ο ίδιος έχει δηλώσει πως εμπνεύστηκε το σενάριο της ταινίας προσπαθώντας να διαχειριστεί την απώλεια του πατέρα του: «Άρχισα να αντιλαμβάνομαι τη συμπεριφορά της μνήμης, πώς λειτουργεί επιλεκτικά και πώς διαγράφει κάτι που μας πληγώνει. Κατέληξα στο συμπέρασμα πως, μάλλον, είμαστε όλα όσα δε ξεχνάμε. […]. Στη συνέχεια, κάνοντας έρευνα διαπίστωσα πως τα μήλα συνδέονται με την ανάπτυξη δυνατής μνήμης, ένα ακόμα χαρακτηριστικό του πατέρα μου. Έτσι, αναζήτησα τον τρόπο που η προσωπική εμπειρία μου θα μπορούσε να αποκτήσει έναν οικουμενικό χαρακτήρα μέσα από μια ιστορία.» (athinorama.gr).
«Περισσότερο κι από καυστικό σχόλιο για την εποχή των trademark δαγκωμένων μήλων των Apple συσκευών μας, που υπόσχονται αιωνιότητα στο cloud, καθοδηγούν τις δράσεις μας με apps, ανεβάζουν τη ζωή μας στο Facebook και τον selfies ναρκισσισμό μας στο Instagram, ο Νίκου αναρωτιέται το αντίθετο. Όχι πόσο εύκολα αποθηκεύεις σε μια ψηφιακή εποχή, αλλά πόσο εύκολα σβήνεις. Πόσο εύκολα ξεχνάς. Select, move to trash, empty trash. Delete, block. Πόσο απλά προσπερνάς ανθρώπους, πόσο απαξιώνεις την επικοινωνία, πόσο ανώδυνα τους αντικαθιστάς.» (flix.gr).
Χρώματα που μοιάζουν ξεθωριασμένα, σχεδόν θαμπά, σκηνές από μέρη της πόλης, που πάντα κάτι θυμίζουν, μα ποτέ δε δίνουν κάποιο ξεκάθαρο στίγμα, όλα συμβάλλουν στη δημιουργία ενός κόσμου που μοιάζει φανταστικός, αλλά θα μπορούσε να είναι κι αληθινός, μιας αίσθησης γνώριμου κι ανοίκειου την ίδια στιγμή· ένας κόσμος αναλογικός –σε αντίθεση με την ψηφιακή εποχή μας– μια πόλη που δεν κινείται στους ρυθμούς που έχουμε συνηθίσει, και φαντάζει ώρες ώρες, σχεδόν σε αδράνεια, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να ακούσουμε, να δούμε, να προσέξουμε τις λεπτομέρειες που συνήθως μας διαφεύγουν.
Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την –όπως πάντα– ξεχωριστή ερμηνεία του Άρη Σερβετάλη, και των υπολοίπων ηθοποιών, κάνουν τα «Μήλα», μια ταινία με κλίμα ρομαντικό, vintage αισθητική, αλλά ταυτόχρονα, πολύ σύγχρονα μηνύματα.
Αν θέλετε κι εσείς να μπείτε για λίγο στον «φανταστικό» κόσμο που δημιούργησε ο Χρήστος Νίκου, να γελάσετε, να κλάψετε, να προβληματιστείτε και να αναρωτηθείτε, λίγο πριν μπει για τα καλά το φθινόπωρο, μπορείτε να προλάβετε τις τελευταίες προβολές της ταινίας, σε κάποιο μικρό, φιλικό σινεμά του κέντρου της πόλης!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η ταινία «Μήλα» του Χρήστου Νίκου στην τελική ευθεία για τα Όσκαρ- Τι γράφει ο διεθνής Τύπος, iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μήλα (Apples) – Σινεμά, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μήλα, Κριτική – Σινεμά, athinorama,gr, διαθέσιμο εδώ
- Ο Χρήστος Νίκου μιλάει για τα «Μήλα»: «Είμαστε όλα όσα δε ξεχνάμε», athinorama.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μήλα, flix.gr, διαθέσιμο εδώ
