Της Θεοδώρας Κρέπη,
Στα μέσα του 1ου αιώνα μ.Χ., η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν μια πανίσχυρη δύναμη που άπλωνε την κυριαρχία της από την Ιβηρική Χερσόνησο μέχρι την Ασία, και από τη Βόρεια Αφρική μέχρι τη νεοκατακτηθείσα Βρετανία. Η κυριαρχία των Ρωμαίων, όμως, δεν ήταν αρεστή σε όλους. Δεν ήταν λίγες οι εξεγέρσεις που σημειώθηκαν την περίοδο εκείνη, με μία από τις σημαντικότερες να λαμβάνει χώρα στη Βρετανία, με αρχηγό ένα πρόσωπο που προκαλούσε έκπληξη και έφερνε στους Ρωμαίους άσχημες αναμνήσεις από τις προηγούμενες εμπειρίες τους στο θέμα της γυναικείας εξουσίας.
Το 60/61 μ.Χ., η Βρετανία βρισκόταν σχεδόν επί μία εικοσαετία υπό ρωμαϊκή επικυριαρχία. Η τοπική φυλή των Ικενών (στην ανατολική Αγγλία, στη σημερινή περιοχή του Suffolk και του Norfolk) βρισκόταν υπό την εξουσία του Πρασούταγου και της συζύγου του, Budica (Μπουντίκα ή Βοαδίκειας στην πιο λατινική εκδοχή). Ο Πρασούταγος ήταν υποταγμένος στους Ρωμαίους και σύμμαχός τους, ενώ τόσο ο ίδιος όσο και η οικογένειά του έφεραν κατά πάσα πιθανότητα τον τίτλο του Ρωμαίου πολίτη.
Όταν ο Πρασούταγος πέθανε, αποφάσισε να μοιράσει το βασίλειό του σε δύο τμήματα και να κληροδοτήσει το ένα στις δύο κόρες του και το άλλο στον τότε Ρωμαίο αυτοκράτορα, τον Νέρωνα. Η λύση αυτή, όμως, δεν άφησε ικανοποιημένους τους Ρωμαίους. Πολύ σύντομα, πραγματοποίησαν έφοδο στην περιουσία του αποθανόντος βασιλιά των Ικενών, την οποία λεηλάτησαν. Όταν η σύζυγός του, Budica, προσπάθησε να διαμαρτυρηθεί για την αλαζονική συμπεριφορά των Ρωμαίων, εκείνοι τη μαστίγωσαν δημοσίως και βίασαν τις δύο κόρες της. Αυτή η συμπεριφορά ήταν απαράδεκτη στα μάτια τόσο των υπηκόων της Budica όσο και των Ρωμαίων. Για την ταπείνωση που υπέστησαν η ίδια και οι κόρες της, η Budica αποφάσισε να πάρει εκδίκηση.
Λίγες είναι οι πληροφορίες που έχουμε για τη Budica, και αυτές προέρχονται από τους Ρωμαίους ιστορικούς Τάκιτο και Κάσσιο Δίωνα, οι οποίοι, φυσικά, έγραφαν με στόχο ένα ρωμαϊκό ακροατήριο, με ό,τι συνεπάγεται αυτό. Αυτές οι πενιχρές πληροφορίες περιγράφουν τη Budica ως ψηλή και επιβλητική γυναίκα, με τραχιά φωνή και μακριά, κόκκινα μαλλιά, που έφταναν ως τους γοφούς της.
Η Budica ξεκίνησε την επανάστασή της το 60/61 μ. Χ., με πολλές φυλές που αισθάνονταν αδικημένες και απηυδισμένες από τη συμπεριφορά των Ρωμαίων (πέρα από τη δική της, τη φυλή των Ικενών) να ενώνονται μαζί της. Ανάμεσά τους και οι Τρινοβάντες, μια φυλή η οποία είχε υποφέρει αρκετά από τους Ρωμαίους, καθώς εκείνοι όχι μόνο είχαν σφετεριστεί τις εκτάσεις γης τους και τις είχαν παραχωρήσει σε βετεράνους, αλλά είχαν οικειοποιηθεί και μια εκ των βασικότερων πόλεών τους, το Camulodunum (σημερινό Colchester), το οποίο αποτέλεσε διοικητικό κέντρο των Ρωμαίων. Εκεί, μάλιστα, είχε χτιστεί και ένας μεγαλοπρεπής ναός προς τιμήν του αυτοκράτορα-κατακτητή της Βρετανίας, του Κλαυδίου.
Η πόλη αυτή αποτέλεσε (όχι τυχαία) τον πρώτο στόχο της Budica και των ακολούθων της. Βάδισαν εναντίον του Camulodunum, το οποίο είχε ελάχιστους υπερασπιστές, ενώ η βοήθεια που εστάλη από το γειτονικό Londinium ήταν μόλις 200 άνδρες, αριθμός εξαιρετικά ανεπαρκής. Η Budica και το στράτευμά της εισέβαλλαν στην πόλη, την οποία κατέκαψαν και ισοπέδωσαν, και έσφαξαν τους κατοίκους της.
Μετά την επιτυχία αυτή των επαναστατών, σειρά είχαν άλλες δύο ακμάζουσες πόλεις, το Londinium και το Verulamium (σημερινό St. Albans). Οι δύο πόλεις είχαν την ίδια τύχη με το Camulodunum, με τη διαφορά ότι πολλοί από τους κατοίκους τους είχαν προλάβει προηγουμένως να τις εκκενώσουν.
Η ρωμαϊκή αντίσταση που συνάντησαν οι δυνάμεις της Budica στο διάστημα αυτό ήταν σχεδόν μηδαμινή. Ο διοικητής της επαρχίας, Γάιος Σουητώνιος Πωλίνος, ήταν απασχολημένος σε εκστρατεία στην Ουαλία, ενώ η 9η λεγεώνα, που αντιστάθηκε στους εξεγερμένους, νικήθηκε.
Μετά και την καταστροφή του Verulamium και σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Τάκιτου, είχαν χαθεί περίπου 70.000 Ρωμαίοι, αριθμός μάλλον υπερβολικός. Ακόμη κι έτσι, όμως, το πλήγμα που είχαν δεχτεί οι Ρωμαίοι ήταν μεγάλο. Η έκρυθμη αυτή κατάσταση ανάγκασε τον Ρωμαίο διοικητή να επιστρέψει και να αντιμετωπίσει την περιβόητη βασίλισσα.
Δεν γνωρίζουμε πολλά για το πού έγινε η τελική αναμέτρηση ανάμεσα στις δυνάμεις των Ρωμαίων και στους οπαδούς της Budica. Λίγο πριν από τη μάχη, η ατρόμητη βασίλισσα φαίνεται πως γυρνούσε με την άμαξά της γύρω από τους στρατιώτες της, εμψυχώνοντάς τους και ενθαρρύνοντάς τους να πολεμήσουν για την ανεξαρτησία τους (είναι, ωστόσο, πολύ πιθανό οι λόγοι της αυτοί να είναι κατασκευάσματα των δύο Ρωμαίων ιστορικών που αναφέρθηκαν ως βασικές πηγές).
Το αποτέλεσμα της μάχης κρίθηκε σχεδόν με το ξεκίνημά της. Οι δυνάμεις που είχε καταφέρει να συγκεντρώσει η Budica πιθανότατα ξεπερνούσαν κατά πολύ τους 10.000 άνδρες των Ρωμαίων, υπό τις διαταγές του Σουητώνιου. Ωστόσο, οι Βρετανοί ήταν περισσότερο συνηθισμένοι στη χρήση τακτικών ανταρτοπολέμου, σε αντίθεση με τον τακτικό και άρτια εκπαιδευμένο και οργανωμένο ρωμαϊκό στρατό. Αυτά τα χαρακτηριστικά τους ήταν, εν τέλει, εκείνα που τους χάρισαν και τη νίκη. Σύντομα, κατάφεραν να περικυκλώσουν τους επαναστάτες και να τους εξολοθρεύσουν.
Οι συνέπειες της μάχης ήταν ολέθριες για τον στρατό της Budica. Οι φυλές που τόλμησαν να επαναστατήσουν υπέστησαν τρομερές επιπτώσεις. Όσο για την ίδια τη Budica, σύμφωνα με τον Κάσσιο Δίωνα, αρρώστησε και πέθανε σύντομα, ή, αν επιλέξουμε να πιστέψουμε τον Τάκιτο, πέθανε παίρνοντας δηλητήριο για να γλιτώσει την αιχμαλωσία.
Μπορεί η ζωή της να τελείωσε με αυτόν τον άδοξο τρόπο, ωστόσο ο θρύλος της συνέχισε να ζει. Η Budica ενσάρκωσε για τους Βρετανούς τα ιδανικά της ελευθερίας, της ανεξαρτησίας και της πάλης για τη δικαιοσύνη. Η δράση της μεταφέρθηκε στη λογοτεχνία και στον κινηματογράφο, ενώ πολλές μεταγενέστερες βασίλισσες τη χρησιμοποίησαν ως πρότυπό τους. Σήμερα, θεωρείται εθνική ηρωίδα των Βρετανών, προπομπός της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Beard, M. (2021), SPQR: Ιστορία της Αρχαίας Ρώμης, μτφ. Κ. Κουρεμένου, διορθώσεις Α. Νικολόπουλου, Αθήνα: εκδόσεις Αλεξάνδρεια, σ. 444-445.
- Collingridge, V., “Boudica: scourge of the Roman empire”. Άρθρο από την ιστοσελίδα historyextra.com (09/05/2019), διαθέσιμο εδώ
- Johnson, B., “Boudica”. Άρθρο από την ιστοσελίδα historic-uk.com, διαθέσιμο εδώ
- Pruitt, S., “Who was Boudica?”. Άρθρο από την ιστοσελίδα history.com (31/05/2016), διαθέσιμο εδώ
- Stewart, T., “Boudica and The Slaughter at Camulodunum”. Άρθρο από την ιστοσελίδα historic-uk.com, διαθέσιμο εδώ
- “Boudicca, queen of Britain”. Άρθρο από την ιστοσελίδα britannica.com, διαθέσιμο εδώ
- “Iceni”. Άρθρο από την ιστοσελίδα britannica.com, διαθέσιμο εδώ
