Του Ανδρέα Πετρόπουλου,
Ο Ανδρέας Εμπειρίκος υπήρξε ένας πολυμήχανος, σουρεαλιστής συγγραφέας και αξιοσημείωτη προσωπικότητα της γενιάς του. Ήταν ψυχαναλυτής και είχε αδυναμία στη φωτογραφία. Υπήρξε συγγραφέας του συμβολικού «Μέγας Ανατολικός», το έργο που αγαπήθηκε και ταυτόχρονα κατακρίθηκε τόσο πολύ.
Ήρθε στον κόσμο στις 2 Σεπτεμβρίου 1901, στη Μπραΐλα της Ρουμανίας. Παιδί του εφοπλιστή και κυβερνητικού αξιωματούχου Λεωνίδα Εμπειρίκου από την Άνδρο και της Στεφανίας Κυδωνιέου, έζησε στη Σύρο από το 1902 έως το 1908, όταν εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα, διατηρώντας ταυτόχρονα επαφή με τη Ρωσία έως το 1914. Ολοκλήρωσε το Γυμνάσιο στην Αθήνα και υπηρέτησε στο Πολεμικό Ναυτικό. Επικεντρώθηκε στη Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και του Λονδίνου και στα Οικονομικά στην Ελβετία. Παρέμεινε στο Λονδίνο από το 1921 έως το 1925, συνεργαζόμενος με την ιδιωτική του εταιρεία.
Ήταν ο εισηγητής του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα, κι ένας απ’ τους πρωταρχικούς Έλληνες ψυχαναλυτές και ίσως ο κυριότερος ψυχαναλυτής. Η Φροϋδική υπόθεση επηρέασε τη σκέψη του, γεγονός που τον οδήγησε σε μια σύνθεση ιδεών που εξαρτάται από την ελεύθερη σχέση και την άμεση άρθρωση των συναισθημάτων χωρίς τη μεσολάβηση συνεπούς συλλογισμού (προγραμματισμένη σύνθεση).
Μετά την επίσκεψή του στην Ελλάδα (1931) εργάστηκε στα ναυπηγεία Βασιλειάδη μέχρι το 1935. Εκείνη την περίοδο πήγε με το φορτηγό του πατέρα του στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας. Σε νεανική ηλικία, ο Εμπειρίκος ασπάστηκε το κίνημα του μαρξισμού, επηρεασμένο απ’ την Ρωσική Επανάσταση. Είχε εκφραστεί για τον μαρξισμό και είχε αναφέρει: «Είμαι βαθιά επηρεασμένος απ’ τον Μαρξισμό. Με συγκίνησε βαθύτατα η ρωσική εξέγερση».
Αναπόφευκτα, ο Εμπειρίκος ήταν ένα βαθιά πολιτικοποιημένο πρόσωπο. Η σχέση του με την Αριστερά αποκαταστάθηκε μερικά χρόνια αργότερα, καθώς δεν είχαν και τις καλύτερες σχέσεις. Μερικά απ’ τα πιο γνωστά έργα του Ανδρέα Εμπειρίκου είναι: «Ο Μέγας Ανατολικός», που εκδόθηκε το 1990, «Υψικάμινος», που εκδόθηκε το 1935, «Ενδοχώρα», που εκδόθηκε το 1934 και η «Οκτάνα». Οι σύγχρονοί του επέκριναν σε μεγάλο βαθμό το τολμηρό περιεχόμενο του βιβλίου, το οποίο περιέγραφε γλαφυρά ερωτικές σκηνές, ακόμη και με τη συμμετοχή ανηλίκων, και θεωρήθηκε από πολλούς ανάρμοστο. Με 8 τόμους, 100 κεφάλαια και 2.104 σελίδες, πρόκειται για το μεγαλύτερο ελληνικό μυθιστόρημα, και μάλιστα πέρασε μια μεγάλη περιπέτεια για να φτάσει στην έκδοση, πολλά χρόνια μετά την ολοκλήρωσή του.
Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, όμως, δεν ήταν μόνο συγγραφέας. Δεν έκρυψε ποτέ την αγάπη του για τη φωτογραφία. Έτσι, οτιδήποτε έβρισκε όμορφο και όχι επιτηδευμένο, το απαθανάτιζε με τον φακό του και το συμπεριελάμβανε στην προσωπική συλλογή από φωτογραφίες. Ο Ανδρέας Εμπειρίκος υπήρξε μια μορφή ιδιαίτερη με πολιτικά και πολιτιστικά χρώματα, ταυτόχρονα, όμως, έγινε και το εφαλτήριο, ώστε ο κόσμος να μάθει να σκέφτεται διαφορετικά, μέσα απ’ τα έργα του. Έδωσε και την ανθρώπινη διάσταση, αλλά και την πολιτισμική.
Το 2006, ανακαλύφθηκε το χαμένο προπολεμικό αρχείο του ποιητή, με φωτογραφίες και γράμματα, μια έκδοση πολύτιμων έργων και οι μόνες σωζόμενες σε δαχτυλογραφημένη μορφή και το κείμενο της περίφημης διάλεξης για τον υπερρεαλισμό, αλλά και τα ποιήματα πριν από το 1935. Υπολογίζεται ότι από το πλούσιο ποιητικό έργο του Εμπειρίκου, μονάχα ένα 10% έχει εκδοθεί. Κι όμως, τα ποιήματα που γνωρίζουμε είναι αρκετά για να μας έχουν αφήσει φράσεις όπως «Ανοίξτε τα παράθυρα, ανοίξτε τις ψυχές» ή «Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη».
Ο Ανδρέας Εμπειρίκος άφησε την τελευταία του πνοή στην Κηφισιά στις 3 Αυγούστου 1975 από καρκίνο του πνεύμονα σε ηλικία 74 ετών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ο άγνωστος Ανδρέας Εμπειρίκος, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Andreas Embirikos Biography, poemhunter.com, διαθέσιμο εδώ.
-
«Μέγας Ανατολικός». Γιατί το μυθιστόρημα του Εμπειρίκου χαρακτηρίστηκε πορνογράφημα, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ.
