Της Ιωάννας Χατζηαντωνίου,
Ο Σεπτέμβριος μπήκε για τα καλά και μια πληθώρα ζητημάτων διεκδικούν το προσκήνιο της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής. Από τις εκλογές της Γερμανίας και το ριζικά αλλαγμένο πολιτικό τοπίο της χώρας, μέχρι και την προετοιμασία για το 2ο στη σειρά φθινόπωρο «μετά κορωνοϊού», τα ευρωπαϊκά κράτη βρίσκονται -το καθένα για τους δικούς του λόγους- σε αναταραχή. Βέβαια, ο Σεπτέμβρης συνεπάγεται για την Ευρωπαϊκή Ένωση και μια «αναφορά», μια αξιολόγηση της χρονιάς που πέρασε και την αναθεώρηση στόχων και βλέψεων της νέας «σεζόν» που ξεκινάει μαζί με το φθινόπωρο.
Για το λόγο αυτό, την περασμένη Τετάρτη, 15 Σεπτεμβρίου, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, απηύθυνε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης – άλλως γνωστής ως State of the Union Address.
Όπως ήταν αναμενόμενο, βασικό ζήτημα στην ατζέντα της Προέδρου της Επιτροπής ήταν η διαχείριση της πανδημίας και ο επιτυχημένος –εν πολλοίς και για πολλούς– τρόπος που αντιμετωπίστηκε η συγκεκριμένη κρίση σε σύγκριση και με άλλες πολιτικές οντότητες. Ορμώμενη από τη ρήση του σπουδαίου πολιτικού (ιδιαίτερα για την ιστορία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος), Robert Schumann: «Η Ευρώπη χρειάζεται μια ψυχή, ένα ιδανικό και την πολιτική θέληση που θα υπηρετήσει αυτό το ιδανικό», η Πρόεδρος von der Leyen, μίλησε για την ψυχή όλων όσων συνέβαλαν στη μάχη με τον αόρατο εχθρό. Επίσης, μνημόνευσε, και με αριθμητικά δεδομένα, τα ποσοστά των εμβολιασμών στα κράτη-μέλη της Ένωσης, αλλά και τα εμβόλια που η Ε.Ε. εξήγαγε σε εταίρους που δεν είχαν την ικανότητα να καλύψουν τις εθνικές τους ανάγκες για να αντιμετωπίσουν επαρκώς τον COV-SARS-2. Βέβαια, αναγνώρισε και την αδυναμία μας να «κερδίσουμε» τη μάχη αυτή με την πανδημία, και επικαλέστηκε την υπομονή και το κουράγιο των Ευρωπαίων πολιτών, προκειμένου να επιτευχθεί μια ολοκληρωτική επικράτηση επί της πανδημίας και μια ολοκληρωτική επιστροφή στην κανονικότητα.
Ωστόσο, στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί, πως παρά τα εμψυχωτικά και ενωτικά λόγια της Προέδρου της Επιτροπής, η εξάλειψη της πανδημίας δεν μπορεί σαν «από μηχανής Θεός» να προκύψει από την Ένωση και τις πολιτικές της. Δυστυχώς, ένα μεγάλο μερίδιο επωμίζονται και τα κράτη-μέλη, στον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούν το πρόβλημα και τις λύσεις του στους πολίτες και, φυσικά, στον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες αφουγκράζονται όλες τις εξελίξεις.
Σε δεύτερο στάδιο, η Πρόεδρος της Επιτροπής αναφέρθηκε σε μια δεύτερη κρίση που προέκυψε ως απότοκο της πανδημίας, την οικονομική ύφεση που απειλεί τις οικονομίες των κρατών-μελών -και δη αυτών που πρόσφατα «συνήλθαν» από την κρίση του 2008- αλλά και την ανθεκτικότητα, κατά συνέπεια, της Ευρωζώνης. Το κλείσιμο των επιχειρήσεων και των αγορών, αλλά και ο χρόνος που χρειάστηκε για τη μετάβαση από το δια ζώσης στο ηλεκτρονικό εμπόριο, στοίχησαν σημαντικά τόσο στα κράτη-μέλη, όσο και στους ίδιους τους εργαζόμενους και επιχειρηματίες. Παράλληλα, το άγχος και η ένταση στα οποία υποβλήθηκαν οι κοινωνίες των κρατών δυσχέραναν ορισμένα κοινωνικά ζητήματα και έφεραν στην επιφάνεια άλλα εξίσου σημαντικά προβλήματα που χρήζουν λύσης. Στην κρίση αυτή, η Ευρωπαϊκή Ένωση απάντησε με το Next Generation EU, ένα πρόγραμμα ενίσχυσης των κρατών-μελών στο πλαίσιο της οικονομικής τους λειτουργίας αλλά και της κοινωνικής τους ευημερίας.
Εν συνεχεία της ομιλίας της, η Πρόεδρος von der Leyen, αναφέρθηκε σε αυτούς που δίνουν μεγάλη αξία στο προαναφερθέν πρόγραμμα, τη νεολαία. Δεν αποτελεί μυστικό, πως η «σπίθα» και το πάθος της νεολαίας να αλλάξει τον κόσμο μπορούν να πετύχουν μια πληθώρα πραγμάτων και να εμπνεύσουν περαιτέρω δράσεις προς την εξέλιξη του κόσμου όπως τον φαντάζονται. Αυτό φαίνεται και μέσα από την πληθώρα και ποικιλία ευρωπαϊκών προγραμμάτων που έχουν δημιουργηθεί και αναπτυχθεί στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία δίνουν ευκαιρίες στους νέους της Ευρώπης να αποκτήσουν τα εφόδια για να χαράξουν το μέλλον της Ευρώπης, όπως το επιθυμούν και το φαντάζονται. Η Πρόεδρος της Επιτροπής, λοιπόν, δε μπόρεσε να μην μνημονεύσει και τη νεολαία που συνέβαλε με το δικό της τρόπο στην κρίση αυτή και πρέπει να ενεργοποιηθεί -τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο- για να δει τον κόσμο να εξελίσσεται και να προοδεύει. Τέλος, πρότεινε το 2022 να οριστεί η Χρονιά της Ευρωπαϊκής Νεολαίας και αναμένουμε να δούμε πως θα εορταστεί ή τι θα επιφέρει αυτή η χρόνια.
Ανάμεσα στους στόχους που προβλέπεται να επιτευχθούν μέσω του Generation EU, η Πρόεδρος Ursula von der Leyen, αναφέρθηκε στην ανάγκη να ληφθούν μέτρα που θα πετύχουν τον περιορισμό και την εξάλειψη της κλιματικής αλλαγής αλλά και την μετατροπή σε μια «ψηφιακή οικονομία». Έχοντας τόσο πρόσφατα τα συμβάντα φυσικών καταστροφών τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Πρόεδρος της Επιτροπής υπογράμμισε την ανάγκη να βρεθεί μια κοινή γραμμή πολιτικής, η οποία σε συνδυασμό με το EU Green Deal, θα περιορίσει τα ποσοστά μόλυνσης και ρύπανσης του περιβάλλοντος χωρίς να περιορίσει την οικονομική δραστηριότητα.
Φυσικά, ιδιαίτερη μνεία αποδόθηκε και στην Κρίση του Αφγανιστάν, η οποία για πολλούς συνεπάγεται μια δεύτερη μεταναστευτική κρίση για την Ευρώπη. Όπως, όμως, έχει πολλάκις ειπωθεί, για να αποφευχθεί η κρίση εδώ, πρέπει να επιλυθεί το ζήτημα στον πυρήνα του, μέσα στο ίδιο το Αφγανιστάν. Για το λόγο αυτό η Ursula von der Leyen ανακοίνωσε την επιμέρους ανθρωπιστή βοήθεια που θα σταλεί στο Αφγανιστάν τόσο σε μορφή οικονομικής αρωγής όσο και στο πλαίσιο ενός ευρύτερου προγράμματος υπό την «ομπρέλα» του ΝΑΤΟ. Ορμώμενη, σαφώς από το ζήτημα αυτό αναφέρθηκε και στην, κατά την άποψη της, ανάγκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αποκτήσει μια Αμυντική Ένωση να προωθήσει περαιτέρω την ολοκλήρωση στον τομέα της άμυνας και ασφάλειας της. Η συντονισμένη δράση των κρατών μελών σε όλα τα επιχειρησιακά και οργανωτικά επίπεδα του αμυντικού τομέα αποτελεί, βέβαια, μια πρόκληση για το ευρωπαϊκό εγχείρημα καθώς τα κράτη-μέλη, δεν εμπιστεύτηκαν ποτέ πλήρως τις δυνάμεις τους αλλά «αφέθηκαν» στην αμυντική «αγκαλιά» του ΝΑΤΟ.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το State of the Union 2021, αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τις κοινές ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και προτάσεις σε μία πληθώρα ζητημάτων που ταλανίζουν την ένωση, σε μία εποχή που ο κορωνοϊός δηλώνει ακόμα παρών. Μόνο το μέλλον, όμως, θα δείξει αν η Πρόεδρος von der Leyen τηρήσει τη βασικότερη υπόσχεση που έδωσε με την έναρξη της θητείας της: να ακολουθήσει κατά γράμμα όσα προτείνονται και ακούγονται από τους ίδιους τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- State of the Union Address by President von der Leyen (europa.eu) διαθέσιμο εδώ
- As it happened: Ursula von der Leyen’s State of the Union speech, politico.eu, διαθέσιμο εδώ
- Next Generation EU (europa.eu), διαθέσιμο εδώ
