Της Σοφίας Χαλκίδου,
Η λέξη anime –η οποία στα λατινικά σημαίνει «ψυχή»– αν και, αρχικά, προήλθε από την αγγλική ορολογία “animation” και περιέγραφε τα cartoon, ανεξαιρέτως χώρας προέλευσης, κατέληξε να χρησιμοποιείται αποκλειστικά ως χαρακτηρισμός μόνο των ιαπωνικών κινουμένων σχεδίων. Υπάρχει μια σημαντικά μεγάλη γκάμα διαφορών μεταξύ των “anime” και των κλασικών cartoon, η βασικότερη εκ των οποίων είναι ότι τα πρώτα αναφέρονται σε διάφορες ηλικιακές ομάδες. Εξαιτίας αυτού, οι κατηγορίες ποικίλουν και, κατ’ επέκταση, η απήχησή τους εξαρτάται από το περιεχόμενο, με τον ίδιο τρόπο που εξαρτώνται οι κλασικές και μοντέρνες κινηματογραφικές ταινίες.
Στο σημείο αυτό έχει ενδιαφέρον να σχολιαστεί η λατινική σημασιολογία της ορολογίας “anime”. Το γεγονός ότι η μετάφρασή της σημαίνει «ψυχή» μπορεί να λάβει πολλές ερμηνείες. Μία από τις πιο αξιοσημείωτες είναι πως οι προσεγμένοι οπτικοακουστικοί συνδυασμοί, οι χρωματικές αναλογίες και οι καλογραμμένοι χαρακτήρες αγγίζουν ευαίσθητες πτυχές του ψυχισμού του θεατή. Προφανές παράδειγμα της παραπάνω ερμηνείας αποτελούν τα anime της δεκαετίας του ’80, η ελίτ των οποίων θεωρείται από πολλούς ότι είναι τα παρακάτω 5:
1. Castle in the Sky Laputa (Tenkū no shiro rapyuta) – 1986
Σκηνοθετημένη το 1985 από τον Hayao Miyazaki και εικονογραφημένη από το διεθνούς φήμης στούντιο Chibli, αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες κλασικών ταινιών. Στις ιαπωνικές δημοσκοπήσεις του 2006, ψηφίστηκε ως η 2η καλύτερη ταινία κινουμένων σχεδίων, ενώ το 2008 έλαβε πανηγυρικά την 1η θέση, γεγονός που επιβεβαιώνει την επιτυχημένη της σύνθεση.
Η Sheeta, ένα ορφανό νεαρό κορίτσι – απόγονος της αρχαίας βασιλικής οικογένειας των Laputa – με τη βοήθεια του φίλου της, Pazu, προσπαθούν να προστατέψουν το πολύτιμο πετράδι που της άφησε κειμήλιο η οικογένειά της και να επιστρέψουν στο ιπτάμενο νησί των προγόνων της. Ενώ τους καταδιώκει μια πειρατική συμμορία, με σκοπό να αποσπάσουν τον λίθο από την κατοχή της κοπέλας, τα δυο παιδιά ανακαλύπτουν τις ύπουλες προθέσεις των στρατιωτικών δυνάμεων και τον πραγματικό λόγο που επιθυμούν απεγνωσμένα να αποκτήσουν το μαγικό αυτό φυλακτό. Μέσα από μια σειρά ιπτάμενων περιπετειών, βρίσκουν φίλους εκεί που πριν είχαν εχθρούς, ανακαλύπτουν καλά κρυμμένα μυστικά του παρελθόντος και θυσιάζουν πράγματα πολύτιμα για το κοινό συμφέρον.
2. Nausicaä of the Valley of the Wind (Kaze no tani no naushika) – 1984
Η ταινία αυτή, όπως και η προηγούμενη, σκηνοθετήθηκε από τον ίδιο δημιουργό και, ενώ εικονογραφήθηκε πριν την ίδρυση του Chibli, κατατάσσεται μαζί με τα υπόλοιπα έργα του, σαν συνέχιση στη σειρά Chibli Sudio Collection. Πρέπει να αναφερθεί πως στην αγγλική της μεταγλώττιση – The Warriors of the Wind – υπέστη επεξεργασία που αλλοτρίωσε τον βασικό άξονα της υπόθεσης και προκάλεσε τον χλευασμό της από τον ίδιο τον Miyazaki, οδηγώντας στην καταληκτική της επεξεργασία από μία κατώτερη έκδοση της Walt Disney Pictures. Βασισμένη στο manga του Hayao (το οποίο δημοσιεύτηκε το 1982), θεωρείται ένα από τα anime με τη μεγαλύτερη παγκόσμια απήχηση, καθώς οι κριτικές που απέσπασε επευφημούν τόσο την οικοδόμηση της πλοκής, όσο και τον σχεδιασμό των χαρακτήρων.
Η ιστορία εξελίσσεται στο μέλλον. Συγκεκριμένα, αναφέρεται σε μία μετ’ αποκαλυπτική εποχή όπου οι ανθρώπινες πράξεις οδήγησαν στη δημιουργία της λεγόμενης «θάλασσας της αποσύνθεσης» – μιας «θάλασσας» τοξικών αερίων και δηλητηριωδών φυτών που καταστρέφει οτιδήποτε στο διάβα της και προστατεύεται από γιγάντια έντομα. Σε αυτήν την εποχή, όπου οι άνθρωποι προσπαθούν να επιβιώσουν από την τοξική απειλή και να προστατευτούν από τα εχθρικά πολεμοχαρή κράτη, μια νεαρή πριγκίπισσα ψάχνει να βρει απαντήσεις στα πιο επικίνδυνα μέρη. Με τη χαρισματική της προσωπικότητα καταφέρνει να τιθασεύσει τα πιο τρομακτικά πλάσματα και να εμπνεύσει τον λαό της να πάρουν παράτολμες πρωτοβουλίες, προκειμένου να διατηρήσουν την ελευθερία τους. Όταν η ανθρώπινη ύπαρξη κινδυνεύει να αφανιστεί από μία απρόσμενη απειλή, οι πράξεις της αποτελούν παράδειγμα θάρρους και ανδρείας και προκαλούν τον θαυμασμό ακόμα και των μεγαλύτερων εχθρών της.
3. Grave of the Fireflies (Hotaru no haka) – 1988
Σε περίπτωση που κάποιος επιθυμεί να συγκινηθεί μέσα στα πρώτα τριάμισι λεπτά, η ταινία αυτή του το εγγυάται. Βασίστηκε στο ομώνυμο ημι-αυτοβιογραφικό διήγημα του 1967, του Akiyuki Nosaka και σκηνοθετήθηκε από τον Isao Takahata, με παραγωγή του Chibli Studios. Κατατασσόμενη στην κατηγορία των πολεμικών τραγωδιών, αρχικά, προτάθηκε να γυριστεί ως κανονική ταινία, ύστερα, όμως, από διάφορα τεχνικά και σκηνοθετικά ζητήματα, κατέληξε να αποτελεί ένα από τα καλύτερα συναισθηματικά anime όλων των εποχών. Έλαβε κριτικές που άγγιζαν σχεδόν το 100%, τοποθετώντας την σε πολύ υψηλές θέσεις παγκοσμίως, ενώ μεταξύ άλλων έλαβε το 1994 Βραβείο Δικαιωμάτων του Παιδιού, σε φεστιβάλ κινουμένων σχεδίων στο Σικάγο.
Το anime αυτό διαδραματίζεται κατά τα τέλη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, σε μία πόλη της Ιαπωνίας. Δύο αδέλφια, ο Sheita και η Setsuko, έχοντας χάσει τη μητέρα τους σε μία πρόσφατη βομβιστική επίθεση, καταφεύγουν για βοήθεια σε έναν συγγενή της οικογένειας. Η στοργή και η ασφάλεια είναι δύο λέξεις που εκλείπουν από τη νέα τους κατοικία. Η κατάσταση κορυφώνεται με τον θάνατο του πατέρα τους στο Ιαπωνικό Ναυτικό και την ασθένεια του μικρού κοριτσιού. Παρόλο που τα δυο παιδιά αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη στέγη της θείας τους και να ζήσουν ολομόναχα στο δάσος, δε χάνουν τις ελπίδες τους και το χαμόγελό τους, την όρεξη να ζήσουν, το θάρρος να προχωρήσουν… και ας γνωρίζουν βαθιά μέσα τους πως ο κόσμος δεν τους επιφυλάσσει αίσιο τέλος.
4. Kiki’s delivery service (Majo no takkyūbin) – 1989
Είναι ένα από τα κλασσικότερα anime και κατά πολλούς ένα από τα πιο ευχάριστα, της ιαπωνικής παραγωγής Chibli. Βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα, του 1985, του Eiko Kadono, αποτέλεσε ένα ακόμη έργο του Hayao Miyazaki, κερδίζοντας βραβείο Animation Anime Grand Prix, βραβείο Erandole και πολλά άλλα. Είναι η ταινία που ανέδειξε τη συνεργασία του Chibli και της Walt Disney και αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία κινηματογραφικών και μουσικών διασκευών.
H Kiki, μια νεαρή μαγισσούλα, μαζί με τον μαύρο γάτο της, Jiji, αποχωρεί από το σπίτι της και ταξιδεύει σε μια άγνωστη πόλη, με σκοπό να ξεκινήσει τη μαγική της εκπαίδευση. Αν και στην πόλη δεν κατοικεί κανείς υπεύθυνος για να αναλάβει την εκμάθησή της, η Kiki αποφασίζει να μείνει και να βοηθήσει τον κόσμο με τις μαγικές της ικανότητες. Μέσα από γνωριμίες, καινούριες φιλίες και απρόσμενες καταστάσεις μαθαίνει να προσαρμόζεται στις δυσκολίες, να καλλιεργεί τον χαρακτήρα της και να χτίζει αυτοπεποίθηση.
5. My neighbor Totoro (Nari no to to) – 1988
Τελευταία ταινία στη λίστα είναι μια από τις πιο χαριτωμένες ταινίες κινουμένων σχεδίων παγκοσμίως. Κλασσικά, όπως και στις προηγούμενες ταινίες anime, σενάριο και σκηνοθεσία αποτελούν αποκλειστική αρμοδιότητα του Hayao Miyazaki, υπό την παραγωγή του Chibli Sudios για τον εκδότη Tokuma Shoten. Θεωρείται παγκόσμια επιτυχία, έχοντας λάβει βραβεία Blue Ribbon, Animation Anime Awards, Βραβεία Κρόνου και άλλα, ενώ ο χαρακτήρας του Totoro κατατάσσεται στους 18 πιο αγαπητούς, ξεπερνώντας, σε πολλές περιπτώσεις, ακόμα και τον Mickey Mouse.
Δύο αδελφές, η Satsuki και η Mei, μετακομίζουν με τον πατέρα τους στην εξοχή, με σκοπό να είναι πιο κοντά στο νοσοκομείο, όπου νοσηλεύεται η μητέρα τους. Τα δυο αδέλφια ανακαλύπτουν τον κόσμο του παραφυσικού και του φανταστικού και μαθαίνουν πώς να ξεπερνούν τους φόβους τους και πώς να εξελίσσουν τη δημιουργικότητά τους. Παρέα με τον μυθικό τους φίλο, Totoro, ταξιδεύουν και γνωρίζουν νέα πράγματα, ζουν ξέγνοιαστα και τολμούν το ακατόρθωτο. Στο συγκεκριμένο anime, σε αντίθεση με τα προηγούμενα, γίνεται λίγο ασαφές το κατά πόσο η πλοκή βασίζεται σε γεγονότα που συμβαίνουν στην πραγματικότητα ή απλά αποτελούν μέρος της αδάμαστης παιδικής φαντασίας – προφανώς, αυτό αφήνεται να αποφασιστεί από το κοινό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Akiyuki Nosaka, and Isao Takahata. “Hotaru No Haka.” IMDb, διαθέσιμο εδώ.
-
Hayao Miyazaki, et al. “Kaze No Tani No Naushika.” IMDb, διαθέσιμο εδώ.
-
“Tonari No Totoro.” IMDb, διαθέσιμο εδώ.
-
“Prime Video: Kiki’s Delivery Service.” Primevideo.com, διαθέσιμο εδώ.
-
“The Seiko Presage Studio Ghibli Castle in the Sky Offers Vintage Delights with an Animated Twist | Time and Tide Watches.” Time and Tide Watches, διαθέσιμο εδώ.
