Της Θεοδώρας Αγγελοπούλου,
Πρωταγωνιστικό ρόλο στην κοινοβουλευτική αρένα ρυθμίσεων και παραγωγής νομοθετικού έργου είχε την περασμένη εβδομάδα το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών με τίτλο: «Ενίσχυση διαφάνειας και λογοδοσίας σε θεσμικούς φορείς της Πολιτείας, αποκατάσταση της ακεραιότητας του Ενιαίου Συστήματος Κινητικότητας και λοιπές διατάξεις», για το οποίο τη Δευτέρα 6/9 έλαβε χώρα η τελευταία συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, αρμόδιας για την επεξεργασία του εν λόγω νομοθετήματος. Την επομένη, παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια της Βουλής προς συζήτηση και ψήφιση εντός μίας συνεδρίασης με κύριους εισηγητές τον βουλευτή της ΝΔ, κ. Κωνσταντίνο Κυρανάκη, και τον βουλευτή του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., κ. Κωνσταντίνο Ζαχαριάδη, όπου ψηφίστηκε επί της αρχής από τη ΝΔ, ενώ τα κόμματα της Αντιπολίτευσης το καταψήφισαν, εκτός από το ΚΙΝΑΛ, το οποίο δήλωσε «παρών».
Το «lobbying» ως νέα μορφή διακυβέρνησης στη λήψη συλλογικών αποφάσεων και του εξουσιαστικού φαινομένου, ορίζεται ως η προσπάθεια άσκησης επιρροής των αιρετών αξιωματούχων ή των γραφειοκρατών εκ μέρους ατόμων, ομάδων ή οργανώσεων (Hague and Harrop, 2020). Τα άτομα ή οι οργανώσεις τα οποία ασκούν την συγκεκριμένη δραστηριότητα, οι «λομπίστες», λαμβάνουν χρήματα από τρίτους, προκειμένου να ασκήσουν επιρροή στη νομοθετική διαδικασία (Hague and Harrop, 2020). Η προαναφερθείσα περιγραφή εντοπίζεται για πρώτη φορά στο «Νόμο περί αναδιοργάνωσης της νομοθετικής εξουσίας» των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής το 1946, ενώ καθεαυτός o όρος «lobby» προήλθε από τον προθάλαμο της Βουλής των Κοινοτήτων στη Μεγάλη Βρετανία, όπου οι πολίτες που επεδίωκαν την ικανοποίηση των συμφερόντων τους δύναντο να προσεγγίζουν διά ζώσης τους κοινοβουλευτικούς ώστε να τους γνωστοποιούν τα αιτήματά τους.
Έκτοτε, στο πλαίσιο της σύγχρονης διακυβέρνησης, το lοbbying έχει λάβει διαστάσεις «κανόνα» στις δημόσιες σχέσεις και συναλλαγές με το κράτος, τις ομάδες συμφερόντων δημοσίου και ιδιωτικού χαρακτήρα και την κοινωνία των πολιτών, στο διεθνές στερέωμα και πολιτικό γίγνεσθαι, με την Ελλάδα να εισέρχεται καθυστερημένα στην κανονικοποίηση της συγκεκριμένης διαδικασίας. Ούσα περιορισμένη στη θεσμοθέτηση των σχέσεων με τις παραδοσιακές ομάδες συμφερόντων (συνδικαλιστικές οργανώσεις, σωματεία, συναιτερισμούς κλπ.), η ελληνική έννομη τάξη εκσυγχρονίζεται με χρονοκαθυστέρηση –που ούσα μέρος του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, θα έπρεπε να έχει αφυπνιστεί αρκετά νωρίτερα, από την στιγμή που Ευρωπαϊκή Ένωση το έχει ενσωματώσει ως δυναμική πτυχή της διακυβέρνησής της– σε μία προσπάθεια να απωλέσει τον πελατειακό χαρακτήρα των γραφειοκρατικών αρμών της.
Αναλυτικότερα, ο Υπουργός Εσωτερικών, κ. Μάκης Βορίδης τονίζει και αποσαφηνίζει τις εξής θεμελιώδεις ρυθμίσεις του νεοψηθισθέντος νόμου, οι οποίες προσδίδουν την δημοκρατικά απαιτούμενη διαφάνεια και λογοδοσία, ώστε να περιορίζεται η κομματική συμφεροντολογία των πολιτικών και η δογματική επικυριαρχία των γραφειοκρατών στη Δημόσια Διοίκηση:
- Στις δραστηριότητες του lobbying συμπεριλαμβάνεται και η δραστηριότητα για την σύναψη Δημοσίων Συμβάσεων.
- Καθολικοποιείται η υποχρέωση ετήσιας ηλεκτρονικής δήλωσης δραστηριοτήτων στο Μητρώο Διαφάνειας της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας για όλους τους εκπροσώπους συμφερόντων, ενώ σε αυτήν περιλαμβάνονται ο χρόνος και ο τόπος διεξαγωγής της συνάντησης καθώς και το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
- Προσδιορίζονται τα κριτήρια επιβολής κυρώσεων, ενώ λαμβάνεται υπόψη η συχνότητα των παραβάσεων.
- Κατατίθεται υποχρεωτικά στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής η έκθεση του Μητρώου καταγραφής δραστηριοτήτων των εκπροσώπων συμφερόντων.
- Θεσμοθετούνται, για πρώτη φορά, η δραστηριότητα άσκησης επιρροής θεσμικών εκπροσώπων, καθώς και η πολιτική δώρου για κάθε κυβερνητικό αξιωματούχο και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
- Καταργεί τις παρεκκλίσεις από το Σύστημα της Κινητικότητας και εντάσσει σε αυτό τις Συμβάσεις Ιδιωτικού Δικαίου Ορισμένου Χρόνου.»
Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει τόσο η εννοιολογική οριοθέτηση του περιεχομένου των όρων, σχετιζόμενων με το lobbying, «δραστηριότητα επιρροής», «πελάτης», «θεσμικοί φορείς», «επικοινωνία», όσο και ο ρόλος «Εποπτεύουσας Αρχής», που ορίζεται η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ). Η ΕΑΔ αρμοδιοδοτείται να εποπτεύει και να ελέγχει τις δραστηριότητες των εγγεγραμμένων εκπροσώπων στο Μητρώο, καθώς μόνο αυτοί θα νομιμοποιούνται ως εκπρόσωποι συμφερόντων, ώστε να είναι σύμφωνες με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που τους προσάπτονται από το άρθρο 7 του νόμου. Παρά τον γενικό κατευθυντήριο χαρακτήρα των υποχρεώσεων και των δικαιωμάτων τόσο σε θεσμικούς φορείς όσο και σε εκπροσώπους, συμπεραίνει κανείς ότι η τυποποίηση διαδικασιών, οι οποίες λάμβαναν χώρα άτυπα και με αυθαίρετο τρόπο πολλές φορές, καθίσταται ένα γεγονός που διασφαλίζει τις συνταγματικές ελευθερίες και επιταγές σε ένα πεδίο της σύγχρονης πολιτικής.
Λοιπό Nομοθετικό ‘Eργο και Κοινοβουλευτικές Επιτροπές
Πιο περιορισμένη χαρακτηρίζεται η νομοθετική δραστηριότητα, με την κατάθεση δύο νέων νομοσχεδίων στη Βουλή και την επεξεργασία ενός ακόμη στην αρμόδια επιτροπή, ενώ η ολομέλεια δεν συνεδρίασε για κανένα άλλο σχέδιο ή πρόταση νόμου πέραν του προαναφερθέντος. Συγκεκριμένα, η κοινή γνώμη χαιρέτισε το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών με τίτλο: «Νέο πλαίσιο για την ευζωία των ζώων συντροφιάς – Πρόγραμμα “ΑΡΓΟΣ” και λοιπές διατάξεις Υπουργείου Εσωτερικών», το οποίο βρίσκεται σε φάση επεξεργασίας από τη Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, με εισηγήτριες τις βουλευτές κ. Φωτεινή Πιπιλή και κ. Παναγιού (Γιώτα) Πούλου. Τα δύο νέα νομοσχέδια που κατετέθησαν στο ελληνικό Κοινοβούλιο, συνιστούν ο «Οργανισμός του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ) και κατάσταση των λειτουργών και των υπαλλήλων του» του Υπουργείου Οικονομικών στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων και η «Κύρωση κώδικα νομοθεσίας για την ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική στον νησιωτικό χώρο για τον μηχανισμό εφαρμογής, την κρατική εποπτεία και τους γενικούς όρους υλοποίησης του Μεταφορικού Ισοδύναμου» του Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής στη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου.
Εκτός των εργασιών της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, εκτυλίχθηκε ένας άκρως ενδιαφέρων διάλογος τόσο στα πλαίσια της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων όσο και στην Ολομέλεια για την κύρωση των δύο εξής διεθνών συμβάσεων, που προωθήθηκαν από το Υπουργείο Εξωτερικών: «Κύρωση του Πρωτοκόλλου Τροποποίησης της Συμφωνίας για το Πρόγραμμα Συνεργασίας Διμερούς Αναπτυξιακής Βοήθειας μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Αλβανίας, που υπογράφηκε στην Αθήνα, στις 20 Δεκεμβρίου 2001» και «Κύρωση της Συμφωνίας για τη λήξη ισχύος των Διμερών Επενδυτικών Συμφωνιών μεταξύ των Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Κοινοβουλευτικός Έλεγχος
Τα μέσα του κοινοβουλευτικού ελέγχου τα οποία ασκήθηκαν ήταν οι επίκαιρες ερωτήσεις και οι αναφορές-ερωτήσεις. Οι πρώτες ανέρχονται στις είκοσι, ενώ οι δεύτερες σε τρεις, ασκούμενες αμφότερες κατ΄ αποκλειστικότητα από την αντιπολίτευση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- HAGUE ROD, HARROP MARTIN (2020), ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ (3η ΕΚΔΟΣΗ), Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ
- Δελτίο Επικαίρων Ερωτήσεων, hellenicparliament.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΡΓΟ, hellenicparliament.gr, διαθέσιμο εδώ
- Υπερψηφίστηκαν από ΝΔ νομοσχέδιο για «λόμπινγκ» και τροπολογία για υποχρεωτικό εμβολιασμό, Νατάσα Θωμά, amna.gr, διαθέσιμο εδώ
