Του Μιχάλη Σταματόπουλου,
Τον Φεβρουάριο του 1959 μια ομάδα φοιτητών, που πραγματοποιούσε εκδρομή ορειβασίας, βρέθηκε νεκρή με άκρως μυστήριο και φρικιαστικό τρόπο στην περιοχή Kholat Syakhl (Κόλατ Σιάκλ). Το συγκεκριμένο γεγονός, για περίπου μισό αιώνα και πλέον, αποτελεί ένα τεράστιο μυστήριο, τόσο για την πρώην Σοβιετική Ένωση όσο και για τη σημερινή Ρωσία. Έχει αφήσει αντίκτυπο σε παγκόσμιο κλίμακα, καθώς ερευνητές και εμπειρογνώμονες από όλο τον κόσμο έχουν ασχοληθεί ενδελεχώς με την υπόθεση αυτή. Στην πραγματικότητα, παρά τις θεωρίες και τις εικασίες που έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς, δεν έχει προκύψει μια σαφής εικόνα για το τι πραγματικά συνέβη την 1η και 2α Φεβρουαρίου στον παγωμένο ορεινό όγκο, όπου είχαν κατασκηνώσει οι ορειβάτες, και πώς οι ίδιοι έχασαν με τραγικό τρόπο τη ζωή τους.
Στα τέλη Ιανουαρίου του 1959 μια δεκαμελής ομάδα, που αποτελούνταν κυρίως από φοιτητές του Κρατικού Πολυτεχνείου Ουραλίων, με έδρα την πόλη Yekaterinburg (Γεκατερινμπούργκ), στην περιφέρεια του Sverdlovsk, αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν μια αρκετά απαιτητική εκδρομή ορειβασίας, με σκοπό να λάβουν την πιστοποίηση ορειβασίας ΙΙΙ. Στη Σοβιετική Ένωση, την εποχή εκείνη, για να αποκτηθεί ο τρίτος βαθμός πιστοποίησης ήταν επιτακτικό οι υποψήφιοι να πραγματοποιήσουν μια διαδρομή που θα έφτανε τα 300 χιλιόμετρα σε ορεινό έδαφος. Να σημειωθεί πως και τα δέκα μέλη της ομάδας είχαν πολύ μεγάλη εμπειρία σε ορειβατικές δραστηριότητες και πως ήδη κάποια μέλη της ομάδας είχαν λάβει πιστοποιήσεις κατηγορίας ΙΙ και ΙΙΙ, συγκεντρώνοντας ως σύνολο γύρω στα 55 χρόνια εμπειρίας.
Ο αρχηγός της ομάδας και διοργανωτής του εγχειρήματος αυτού ήταν ο 23χρονος Igor Dyatlov, ένας ταλαντούχος μηχανικός και αθλητικός τύπος, που κατείχε αρκετά μεγάλη εμπειρία σε ορειβασίες όλων των επιπέδων και ήταν ηγετική μορφή της λέσχης ορειβασίας του Πανεπιστημίου του. Επίσης, είχε κατασκευάσει πολλές μικροσυσκευές, οι οποίες διευκόλυναν τη διαβίωση στις μηδενικές θερμοκρασίες, κατά τη διάρκεια των εκδρομών. Δύο μέλη της ομάδας ήταν γυναίκες [η 20χρονη Lyudmila Dubinina και η 22χρόνη Zinaida Kolmogorova (Ζίνα Κολγκομόροβα)], αρκετά έμπειρες και δυναμικές αθλήτριες. Σημειωτέον, η Kolmogorova παραλίγο να πεθάνει από δάγκωμα οχιάς σε μια προηγούμενη εκδρομή ορειβασίας. Παρόλα αυτά, όταν εκείνη ανάρρωσε, συνέχισε ακάθεκτη το χόμπι της, ενώ η Dubinina είχε πυροβοληθεί στο πόδι, κατά λάθος, από τα πυρά ενός κυνηγού.
Τα υπόλοιπα μέλη ήταν ο 24χρονος Alexander Kolevatov, ένας ιδιοφυής φυσικός που του άρεσε να κάνει συλλογή από παλιές πίπες καπνού και να ασχολείται με την ορειβασία, ο 21χρονος Yuri Doroshenko, που ήταν και ένας από τους πιο σκληροτράχηλους ορειβάτες της ομάδας, οι 23χρονοι Yuri Krivonischenko, Rustem Slobodin και Nikolai Thibeaux-Brignolles (Νικολάι Θιμπώ-Μπρινιόλ). Οι δύο πρώτοι, πέρα από την ορειβασία, ασχολούνταν με τη μουσική. Τα άλλα δύο μέλη ήταν ο 38χρονος Semyon Zolotaryov, ένας πρώην βετεράνος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και νυν μαθητευόμενος στον τομέα της στρατιωτικής τεχνολογίας και ο 21χρονος Yuri Yudin, που ήταν και το μοναδικό μέλος της ομάδας που παρέμεινε ζωντανό, λόγω των περιστάσεων που προέκυψαν.
Ο σκοπός της εκδρομής ήταν η ομάδα να ανέβει στο ορεινό σημείο Otorten, το οποίο απείχε 10 χιλιόμετρα από το σημείο που τα 9 άτομα βρέθηκαν νεκρά μέσα στα χιόνια. Η αποστολή ξεκίνησε στις 23 Ιανουαρίου και τα μέλη αποβιβάστηκαν σε τρένο. Εν συνεχεία, με λεωφορείο έφτασαν στον τελευταίο κατοικημένο οικισμό το Vizhai (Βιζχάι). Μετά από δυο ημέρες, η δεκαμελής ομάδα έφτασε στον προορισμό της και την αφετηρία της ορειβατικής εκδρομής, που θα διαρκούσε, κατά προσέγγιση, δύο περίπου εβδομάδες. Εκείνη την ημέρα, ο Yuri Yudin αναγκάστηκε να αποχωρήσει, καθώς οι πόνοι από την ισχιαλγία που τον ταλαιπωρούσε δεν του επέτρεπε να συνεχίσει μαζί με την υπόλοιπη ομάδα του. Η ομάδα συμφώνησε πως θα ειδοποιούσε με τηλεγράφημα για την επιστροφή του και ενημέρωσε πως αν υπάρξει κάποια καθυστέρηση είναι φυσιολογικό, λόγω των συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή. Ήταν 28 Ιανουαρίου και η τελευταία φορά που εθεάθησαν ζωντανοί.
Οι μέρες περνούσαν και οι ομάδα προχωρούσε προς την τοποθεσία που είχε ορίσει. Το πνεύμα και το ηθικό, όπως μαρτυρούν τα ημερολόγια που βρέθηκαν στις έρευνες, ήταν ακμαίο και ο ενθουσιασμός κυριαρχούσε. Μάλιστα, οι φωτογραφίες καταδεικνύουν χαμόγελα και φιλικό κλίμα να κυριαρχεί εντός της ομάδας, παρά τις αντίξοες συνθήκες του σιβηρικού χειμώνα.
Έπειτα από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, οι ορειβάτες δεν είχαν καμία επικοινωνία με το Πανεπιστήμιο, ούτε είχαν δώσει σημεία ζωής. Έτσι στις 20 Φεβρουαρίου, μετά από πιέσεις των οικογενειών, ξεκίνησαν έρευνες με εθελοντές φοιτητές και καθηγητές, ντόπιους και, εν συνεχεία, συμμετείχε ο στρατός με πτητικά μέσα και στρατιώτες. Για αρκετές μέρες κανένας δεν μπόρεσε να εντοπίσει ούτε ένα ίχνος της ομάδας. Στις 25 Φεβρουαρίου, μια ομάδα εθελοντών ακολούθησε κάποια ίχνη και την επομένη εντόπισε μια διαλυμένη σχεδόν σκηνή των ορειβατών και πολλά πράγματά τους πεταμένα τριγύρω. Οι προμήθειες και τα χρήματα της ομάδας βρέθηκαν άθικτα μέσα στο μεταλλικό τους κουτί. Παντού υπήρχαν ίχνη από πατημασιές σαν να υπήρχε έντονη δραστηριότητα και άνθρωποι να έτρεχαν, ενώ τα ίχνη μαρτυρούσαν αψυχολόγητες κινήσεις, όπως η εγκατάλειψη της σκηνής που είχε σκιστεί από μέσα και η προσπάθεια επιστροφής της σε αυτή.
Κάποια από τα πτώματα των ορειβατών βρέθηκαν την επόμενη μέρα, αλλά οι έρευνες κράτησαν έως και τον Μάιο, μέχρι να βρεθούν οι υπόλοιποι αγνοούμενοι. Οι συνθήκες που βρέθηκαν τα πτώματα ήταν άκρως περίεργες. Αρχικά, κάποια από τα θύματα ήταν ξυπόλητα και βρέθηκαν να είναι ενδεδυμένα με πολύ ελαφρύ ρουχισμό. Οι τοποθεσίες των πτωμάτων ήταν διαφορετικές, καθώς τα πρώτα πτώματα εντοπίστηκαν σε μια περιοχή που ήταν γεμάτη κέδρους και τα υπόλοιπα σε ένα ρυάκι μιας χαράδρας, 75 μέτρα πιο πέρα. Τα 6 από τα 9 θύματα είχαν πεθάνει από υποθερμία και όλοι σχεδόν είχαν εκχυμώσεις, μικρές εκδορές και δυνατά χτυπήματα στο στήθος με εσωτερικές αιμορραγίες.
Σοκαριστική ήταν η εικόνα τριών θυμάτων, όπως της Lyudmila, που βρέθηκε να της έχει ακρωτηριαστεί η γλώσσα, οι οφθαλμοί και ένα βαρύ τραύμα στο στήθος με τα πλευρά σπασμένα σε πολλαπλά σημεία. Επίσης, χωρίς οφθαλμούς και βαρύτατα χτυπημένος βρέθηκε ο Zolotaryov, ενώ ο Brignolles είχε βαρύτατες κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Στον Krivonischenko, στον Doroshenko και τον Dyatlov υπήρχαν χτυπήματα που είχαν τα ίδια χαρακτηριστικά σε σχήμα ‘U’. Ο Alexander Kolevatov είχε σημάδια που θύμιζαν στραγγαλισμό και πάλη του θύματος. Ακόμα, οι δύο γυναίκες της ομάδας δεν είχαν κανένα σημάδι σεξουαλικής κακοποίησης. Οι τοξικολογικές των θυμάτων ήταν απολύτως καθαρές, καθώς δεν παρουσιάστηκαν ίχνη χρήσεως αλκοόλ ή φαρμάκων.
Η επίσημη εξήγηση που δόθηκε από τις σοβιετικές ερευνητικές και διωκτικές αρχές παρουσιάζουν κενά, σαν να μην ήταν ούτε οι ίδιοι σίγουροι για το τι συνέβη. Η αιτιολογία ήταν η παρουσία μιας «ισχυρής ανεξήγητης δύναμης». Στην πορεία ήρθαν να προστεθούν πολλαπλές θεωρίες, καθώς η υπόθεση μπήκε στο αρχείο το 1959, λόγω έλλειψης στοιχείων και υπόπτων. Πολλοί ερευνητές εισηγήθηκαν θεωρίες, που περιλαμβάνουν πολλά διαφορετικά σενάρια. Τα πρώτα και τα πιο απλά είναι ακραία καιρικά φαινόμενα και κάποια χιονοστιβάδα που να σκότωσε την ομάδα. Έπειτα, ήρθαν σενάρια που υποστηρίζουν ότι οι θάνατοί τους οφείλονται σε επιδρομή της τοπικής φυλής Μάνσι, κάτι που καταρρίπτεται, ή ότι υπήρχε δολοφονική ενέδρα από ξένους παράγοντες, καθώς υπήρχαν σενάρια για εμπλοκή της τότε CIA και πως ορισμένοι φοιτητές ήταν πράκτορες της KGB. Σενάρια για στρατιωτικά πειράματα και δοκιμές χωρίς βάση, αγέλη άγριων ζώων, κατά συρροή δολοφόνους, φανταστικά όντα ή εξωγήινη παρέμβαση, διαμάχη μεταξύ της ομάδας με φονικές διαστάσεις ή γενικευμένη κατάσταση τρέλας και παράνοιας, λόγω αγνώστων συνθηκών οδήγησαν σε αυτή τη σκοτεινή και μακάβρια υπόθεση. Το μόνο σίγουρο είναι πως δε θα μάθουμε ποτέ τι πραγματικά έγινε ή θα δυσκολευτούμε πολύ, καθώς δεν υπήρχαν αυτόπτες μάρτυρες και, παράλληλα, το έγκλημα δεν είχε κίνητρα να γίνει και τα στοιχεία που υπήρξαν δημιούργησαν σύγχυση και οι έρευνες κατέληξαν σε αποτυχία.
Ο Yuri Yudin πάντα είχε τύψεις που δεν ακολούθησε την ομάδα του και δε χάθηκε μαζί τους. Πίστευε ότι θα μπορούσε να τους βοηθήσει και δεν το έκανε. Με τις τύψεις να τον έχουν καταρρακώσει, χωρίς να φταίει ο ίδιος, το 2013 έφυγε από τη ζωή. Αναπαύεται δίπλα στα υπόλοιπα μέλη της ορειβατικής ομάδας, που τόσο αγάπησε και θα έκανε τα πάντα για αυτήν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Anderson, Launton (2019), Death of Nine: The Dyatlov Pass Mystery, Stacy Galloway
- Woodward, Aylin (2021), Decades ago, 9 Russian hikers mysteriously fled their tent and froze to death. A new study sheds light on the cold case. Διαθέσιμο εδώ
