Της Ιωάννας Κουτσομιχάλη,
Η θεραπεία μετατροπής ή αλλιώς θεραπεία διόρθωσης, στα αγγλικά γνωστή και ως “conversion therapy”, είναι η προσπάθεια αλλαγής του σεξουαλικού προσανατολισμού ενός ατόμου από ομοφυλόφιλο σε ετεροφυλόφιλο χρησιμοποιώντας ψυχολογικές, σωματικές ή πνευματικές πρακτικές. Δεν υπάρχουν αξιόπιστες αναφορές πως ο σεξουαλικός προσανατολισμός ενός ατόμου μπορεί να αλλάξει και τα ιατρικά ιδρύματα προειδοποιούν ότι τέτοιες πρακτικές θεραπείες είναι αναποτελεσματικές καθώς και επιβλαβείς.
H προέλευση της πρακτικής αυτής είναι θολή. Η ιστορία της χωρίζεται ευρέως σε τρεις χρονικές περιόδους: Την φροϋδική περίοδο, την περίοδο της επικρατούσας έγκρισης της θεραπείας μετατροπής και την μετά-Stonewall περίοδο, όπου αποκηρύχτηκε η όλη πρακτική. Κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών της ψυχανάλυσης, οι ψυχαναλυτές πίστευαν ότι η ομοφυλοφιλία δεν ήταν κάτι το παθολογικό, θέτοντας το ηθικό ερώτημα του αν πρέπει και μπορεί να αλλάξει. Ωστόσο, στη συνέχεια η μέχρι τότε επικρατούσα αντίληψη άλλαξε με τους ψυχαναλυτές πλέον να θεωρούν πως η ομοφυλοφιλία ήταν όντως παθολογική και ότι οι προσπάθειες «αντιμετώπισής» μπορούσαν να τελεσφορήσουν (δεκαετία του 1920). Έτσι, η ομοφυλοφιλία θεωρούνταν διαστροφή και «λάθος» και αντιμετωπιζόταν συνήθως ως ανίατη ασθένεια. Ξεκινώντας, όμως, από τη δεκαετία του 1930 και συνεχίζοντας για περίπου άλλα είκοσι χρόνια, σημειώθηκαν σημαντικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι αναλυτές έβλεπαν την ομοφυλοφιλία, αν και μερικοί από τους ερευνητές συνέχιζαν να γελοιοπούν και να ασκούν ψυχολογική βία στους ομοφυλόφιλους ασθενείς τους.
Για ποιόν λόγο, όμως, «χρειάζονται» τέτοιες θεραπείες; Για δεκαετίες, γνωρίζουμε ότι τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας βιώνουν μία σειρά κοινωνικών, οικονομικών και πολιτισμικών προβλημάτων – συχνά ως αποτέλεσμα μίας κουλτούρας, νόμων και κοινωνίας που τους αντιμετωπίζουν ως κατώτερα ανθρώπινα όντα. Έχουν υψηλότερο κίνδυνο προβλημάτων ψυχικής υγείας, χρήσης ναρκωτικών ουσιών και καπνίσματος. Οι σεξουαλικές μειονότητες ζουν, κατά μέσο όρο, μικρότερη ζωή από τους ετεροφυλόφιλους και οι νέοι της κοινότητας αυτής είναι τρεις φορές πιο πιθανό να σκεφτούν την αυτοκτονία και σχεδόν πέντε φορές πιο πιθανό να την πράξουν. Σε συνδυασμό με τις μεθόδους θεραπείας που υποτίθεται ότι θα τους βοηθήσει, τα αποτελέσματα δεν είναι και τα καλύτερα. Αντιμετωπίζουν κοινωνικό αποκλεισμό, παρενόχληση, εκβιασμούς και γενικά από πολλούς θεωρούνται «λάθη της φύσης». Συχνά, αντιμετωπίζουν μία ρητή άρνηση των δικαιωμάτων τους, όπως τις απαγορεύσεις γάμου ίδιου φύλου, τις διακρίσεις στην εργασιακή απασχόληση και την άρνηση κοινωνικών παροχών.
Η θεραπεία μετατροπής μπορεί να πραγματοποιηθεί από αδειοδοτημένους επαγγελματίες, υπουργεία ή άλλους κοινωνικούς φορείς. Η θεραπεία αυτή με βάση την πίστη μπορεί να βρεθεί σε ένα ευρύ φάσμα θρησκευμάτων. Η ομοφυλοφιλία και παρόμοιοι σεξουαλικοί προσανατολισμοί θεωρούνται ακόμη και στις μέρες μας «ασθένεια» ή «αμαρτία» σε μερικές κοινωνίες. Η θεραπεία μετατροπής εφαρμόζεται σε περισσότερες από 69 χώρες παγκοσμίως και η πρακτική της πραγματοποιείται με ενήλικες και συχνά ανηλίκους που μπορεί να είναι ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι ή τρανς. Η θεραπεία αυτή, παρέχεται τόσο υπό κρατικό έλεγχο, όσο και σε ιδιωτικούς χώρους, όπως για παράδειγμα θρησκευτικά ιδρύματα. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Williams στη Νομική Σχολή του UCLA, τον Ιούνιο του 2019, περίπου 20.000 ανήλικοι, μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ υποβληθήκαν σε θεραπεία μετατροπής από εξουσιοδοτημένο ινστιτούτο και ιατρούς. Οι συγκεκριμένοι άνθρωποι υποβάλλονται σε βίαιες πράξεις με σκοπό να «θεραπευτούν» από την ομοφυλοφιλία και σε ακραίες φαρμακευτικές αγωγές, συμπεριλαμβανομένων αντικαταθλιπτικών και ενέσεων ορμονών. Το ηλεκτροσόκ, τα φάρμακα, ακόμα και οι εξορκισμοί ή οι λοιπές τελετουργικές διαδικασίες, που αρκετά συχνά περιλαμβάνουν βία την ώρα που απαγγέλλουν θρησκευτικούς στίχους, είναι μέσα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του «προβλήματος». Σε τέτοιες πρακτικές χρησιμοποιούνται ακόμα και πιο ακραία μέσα, όπως η ακατάλληλη σίτιση, η στέρηση τροφής, η απομόνωση και ο εγκλεισμός.
«Η χρήση θεραπείας «επανόρθωσης» ή «μετατροπής» βασίζεται στην υπόθεση ότι η ομοφυλοφιλία καθεαυτή είναι ψυχική διαταραχή ή βασίζεται στην εκ των προτέρων παραδοχή ότι ο ασθενής πρέπει να αλλάξει τον ομοφυλοφιλικό του προσανατολισμό, θέση με την οποία διαφωνούμε», δήλωσε το American Medical Association. Η θεραπεία της μετατροπής βασίζεται στην ψευδή ιδέα του ότι το να είσαι μέλος της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, είναι μία ψυχική ασθένεια που πρέπει να θεραπευτεί. Η Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση δεν έχει αντιμετωπίσει την ομοφυλοφιλία ως κάποια μορφή ψυχικής ασθένειας από το 1973 και το να είναι κάποιος τρανσέξουαλ δεν αντιμετωπίζεται ως ψυχική ασθένεια από τότε που η «διαταραχή ταυτότητας φύλου» αφαιρέθηκε από τα ψυχολογικά διαγνωστικά βιβλία και εγχειρίδια, το 2013. Δεν υπάρχει πουθενά καμία αξιόπιστη επιστημονική μελέτη που να υποστηρίζει τους ισχυρισμούς των θεραπευτών μετατροπής. Η Καναδική Ψυχολογική Ένωση προειδοποίησε σε μία δήλωση του 2015 ότι: «Η μετατροπή ή η επανορθωτική θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικά αποτελέσματα, όπως άγχος, κατάθλιψη, αρνητική εικόνα του εαυτού, αίσθημα προσωπικής αποτυχίας, δυσκολία στη διατήρηση σχέσεων, καθώς και σεξουαλική δυσλειτουργία». Οι κίνδυνοί της, εκτείνονται πέρα από την αναποτελεσματικότητα της και ο κόπος που ξοδεύεται σε τέτοιες «θεραπείες» πολύ απλά δεν είναι λειτουργικός. Η θεραπεία μετατροπής συνδέεται έντονα με αρνητικά αποτελέσματα ψυχικής υγείας και μεγαλύτερα ποσοστά απόπειρας αυτοκτονίας, όπως προαναφέραμε.
Κανείς δεν πρέπει να υποστηρίζει ότι η ταυτότητα κάποιου ανθρώπου είναι κάτι που μπορεί να θεραπευτεί. Δεν υπάρχει κάτι για να θεραπευτεί. Ωστόσο, πολλοί ομοφυλόφιλοι, bisexual και τρανς άνθρωποι αντιμετωπίζονται άσχημα από τις υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής φροντίδας και τα μέλη του προσωπικού τους που πιστεύουν λανθασμένα ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός ή η ταυτότητα φύλου είναι κάτι που μπορεί να «θεραπευτεί». Ισχυρισμός που πολύ απλά δεν ισχύει. Η θεραπεία μετατροπής προκαλεί ζημιές, δεν θεραπεύει κόσμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- About Conversion Therapy, thetrevorproject.org, Διαθέσιμο εδώ
- The Lies and Dangers of Efforts to Change Sexual Orientation or Gender Identity, hrc.org, Διαθέσιμο εδώ
- Conversion Therapy is Torture, irct.org, Διαθέσιμο εδώ
