Της Αγγελικής Μοντεσάντου,
Την τελευταία δεκαετία βρισκόμαστε στην κορύφωση μιας ψηφιακής αντιπαράθεσης μεταξύ των πνευματικών δημιουργών και των εκατοντάδων εκατομμυρίων «πειρατών» του διαδικτύου. Εκατοντάδες εκατομμύρια χρήστες έχουν πλέον δωρεάν πρόσβαση σε έργα ήχου και εικόνας, αποστερώντας από τους παραγωγούς και τις εταιρείες πολλά έσοδα. Στην Ελλάδα, είναι ευρέως γνωστή η υπόθεση του «Gamato.info», η οποία οδήγησε στην σύλληψη έξι ατόμων.
Ο κοινωνιολόγος, Grzegorz Szemanik εξηγεί στη Γκαζέτα Βιμπόρτσα ότι οι νέοι Πολωνοί οικοδομούν την ταυτότητά τους με αποσπάσματα από τραγούδια, ταινίες και κείμενα που συλλέγουν στο διαδίκτυο και με αυτά κοσμούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσής τους. Δεν αντιλαμβάνονται γιατί αυτά τα ευρήματα χαρακτηρίζονται ως προϊόντα κλοπής ή πειρατείας, εφόσον δεν τα μεταπωλούν.
Στη Γαλλία, ενδεικτικά το 2012, σύμφωνα με έρευνες του TNS-Sofres, το 57% των νέων από 17 έως 24 χρόνων είχε κατεβάσει παράνομα μουσική και το 42% ταινίες. Το 2020, σύμφωνα με επίσημα δεδομένα της ανεξάρτητης αρχής HADOPI, ο ρόλος της οποίας θα αναλυθεί παρακάτω, σχεδόν 12 εκατομμύρια Γάλλοι χρήστες του διαδικτύου κατέβασαν πειρατικό περιεχόμενο, που αντιπροσωπεύει απώλεια κερδών 1,03 δισ. ευρώ στους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων.
Για την καταπολέμηση της πειρατείας και την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων μουσικής, κινηματογράφου αλλά και βιντεοπαιχνιδιών και βιβλίων όταν κατεβαίνουν παράνομα, σχεδιάστηκε στην Γαλλία μια ανεξάρτητη αρχή με το ακρωνύμιο HADOPI (Haute Autorité pour la Diffusion des Œuvres et la Protection des Droits sur Internet) και ένα συναφές νομοθετικό πλαίσιο. H νομοθεσία HADOPI1 και HADOPI2 ή αλλιώς νόμος των τριών χτυπημάτων (three strikes law) πέρασε από σαράντα κύματα μέχρι να ψηφισθεί το 2009 και ήδη φαίνεται πως φτάνει στο τέλος της, καθώς θα συγχωνευθεί σε μια νέα υπερ-ρυθμιστική αρχή την Arcom (Autorité de régulation de la communication audiovisuelle et numérique).
Σύμφωνα με τον νόμο HADOPI και υπό την εποπτεία της ομώνυμης ανεξάρτητης αρχής, οι πάροχοι υπηρεσιών πρόσβασης στο διαδίκτυο παρακολουθούν τη δραστηριότητα των χρηστών και εφόσον οι χρήστες μεταφορτώνουν παράνομο υλικό παραπάνω από τρεις φορές, διακόπτεται η σύνδεσή τους. Ο νόμος προβλέπει δύο στάδια προειδοποίησης προς τον χρήστη που κατεβάζει τέτοιο υλικό και κατόπιν την μήνυση του από την ανεξάρτητη αρχή και την δικαστική εμπλοκή του που μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλα πρόστιμα και διακοπή της σύνδεσης στο διαδίκτυο.
Η παραπάνω νομοθεσία δέχθηκε έντονες κριτικές, αφού ο αριθμός των παραβατών είναι εξαιρετικά μεγάλος και τα αποτελέσματα της αρχής πενιχρά. Είναι εντυπωσιακό πως επενδύθηκαν 82 εκατομμύρια ευρώ για μόλις 87.000 ευρώ σε πρόστιμα από το 2009. Η ταυτοποίηση βάσει της διευθύνσεως IP σε συνδυασμό με τη χρήση δικτύων Wi-Fi δεν εντοπίζει τον παραβάτη ώστε να του καταλογιστεί η παράνομη πράξη.
Ακόμη και για τα ελληνικά δεδομένα, η νομοθεσία HADOPI που υιοθετήθηκε από την γαλλική έννομη τάξη θα ήταν προβληματική. Θα προσέκρουε σε ένα πλήθος συνταγματικών διατάξεων, όπως αυτές για την ελευθερία της πληροφόρησης (άρθρο 5Α εδ. 1 Σ), την συμμετοχή στην κοινωνία της πληροφορίας (άρθρο 5Α εδ. 2 Σ), την προστασία των προσωπικών δεδομένων (άρθρο 9 Σ), την ελευθερία της έκφρασης (άρθρο 14 παρ.1 Σ) , την προστασία του απορρήτου (άρθρο 19 Σ) και άλλες. Θα κλονιζόταν όμως και η ελευθερία των συμβάσεων. Η διακοπή της σύνδεσης στο Internet θα έθετε εν αμφιβόλω τις συμβάσεις των παρόχων με τους χρήστες.
Η νέα διάδοχος και υπερ-ρυθμιστική αρχή ARCOM λόγω της υγειονομικής κρίσης δεν θα τεθεί σε λειτουργία νωρίτερα από το 2022. Όπως και η HADOPI, η ARCOM θα έχει στο στόχαστρο της την πειρατεία στο διαδίκτυο μέσω ιστoτόπων Peer to Peer ενώ το βάρος θα πέσει στην παράνομη αναμετάδοση αθλητικών αγώνων.
Από την πλευρά των κυρώσεων, ο παραβάτης θα ξεκινήσει λαμβάνοντας ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Στο νομοσχέδιο, επίσης, προβλέπεται ότι οι ομάδες της αρχής ARCOM θα έχουν άδεια να συμμετέχουν με ψευδώνυμο σε ηλεκτρονικές ανταλλαγές που πιθανόν να σχετίζονται με αδικήματα που προσβάλλουν πνευματικά δικαιώματα. Θα πρόκειται, δηλαδή, για διείσδυση σε φόρουμ συζητήσεων που σχετίζονται με παράνομη λήψη υλικού πνευματικής ιδιοκτησίας. Θα είναι, επίσης, σε θέση να αποκτήσουν και να μελετήσουν το υλικό και το λογισμικό που είναι κατάλληλα για τη διευκόλυνση της διάπραξης παραποιήσεων.
Ο κατάλογος των πειρατικών ιστοτόπων θα δημοσιοποιείται ως μέσο πίεσης προς τους οικοδεσπότες ιστοσελίδων που διαθέτουν παράνομα στο ευρύ κοινό έργα πνευματικής ιδιοκτησίας. Οι πλατφόρμες διανομής περιεχομένου, όπως το YouTube για παράδειγμα, θα πρέπει να πραγματοποιούν ελέγχους πριν από τη δημοσίευση. Επομένως, η ARCOM θα είναι υπεύθυνη για τη διασφάλιση του σεβασμού των πνευματικών δικαιωμάτων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Γιώργος Ν. Γιαννόπουλος, Εισαγωγή στη Νομική Πληροφορική, Νομική Βιβλιοθήκη
- “France’s Hadopi counts cost of piracy: 12m users, €1bn loss of earnings”, διαθέσιμο εδώ
- “Piratage : le successeur de la Hadopi ne sera pas lancé avant 2022”, διαθέσιμο εδώ
- “Hadopi : 82 millions d’euros investis pour seulement 87.000 euros d’amendes depuis 2009”, διαθέσιμο εδώ
