Του Σπύρου Νότη,
Ήταν 28 Νοεμβρίου του 2006, όταν ο Ραφαέλ Κορρέα κέρδιζε τις εκλογές στον Ισημερινό με ποσοστό 57,2%, διαψεύδοντας όλες τις δημοσκοπήσεις που τον έδειχναν να ηττάται από το αντίπαλο κέντρο-δεξιό κόμμα. Από εκείνη τη μέρα και ύστερα, πολλά θα άλλαζαν για το μέλλον αυτού του τόπου. Η λατινοαμερικάνικη αυτή χώρα, έχοντας υποστεί επί σειρές ετών δικτατορικά πολιτεύματα, καλούνταν να αντιμετωπίσει το μείζον πρόβλημα της εποχής εκείνης, εκλέγοντας για να βγουν από τον Γολγοθά έναν αριστερό, ριζοσπάστη και πατριώτη οικονομολόγο. Ποια, όμως, η φύση του προβλήματος που καλείται να δαμάσει ο φιλόδοξος πρόεδρος Κορρέα;
Οι κυβερνήσεις του Ισημερινού, έπειτα από πολλές και διάφορες αναχρηματοδοτήσεις και αναβολές στην καταβολή των υποχρεώσεών τους στις ξένες εμπορικές τράπεζες (συσσώρευση σημαντικών καθυστερήσεων στην καταβολή των τόκων μεταξύ 1987–1994), συμφώνησαν τελικά σε μια κατανοητή μείωση (διαγραφή) του χρέους και σε συμφωνία αναχρηματοδότησης, το 1995, σύμφωνα με το Σχέδιο Brady. Το σχέδιο αυτό κρίθηκε απόλυτα απαραίτητο, καθώς μεταξύ του 1993–1994 αυξήθηκε εκ νέου το δημοσιονομικό έλλειμμα στην οικονομία του Ισημερινού, κυρίως λόγω της αύξησης των αμυντικών δαπανών με αφορμή τον πόλεμο με το Περού, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του ξένου δανεισμού. Παρά τη συμφωνία του 1995, το 1999, βρέθηκε σε πολύ σοβαρή δημοσιονομική κρίση, λόγω της μείωσης των τιμών πετρελαίου, των καταστροφών στις υποδομές και στην αγροτική παραγωγή λόγω του φαινομένου “El Nino”, της μείωσης των εισροών κεφαλαίου, εξαιτίας της κρίσης των χωρών της ΝΑ. Ασίας και στη συνέχεια, της Ρωσίας, καθώς και των λανθασμένων κινήσεων στη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική από τις κυβερνήσεις. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου εξαμήνου του 1999, ο Ισημερινός ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που προέβη σε αθέτηση πληρωμών των υποχρεώσεών της, όπως αυτές είχαν αναδιαρθρωθεί, σύμφωνα με το Σχέδιο Brady, το 1995. Σε μια κίνηση απελπισίας, η κυβέρνηση του προέδρου Χαμίλ Μαχουάντ, τον Ιανουάριο του 2000, συνέδεσε το νόμισμά της με το δολάριο, χωρίς, όμως, να το υποτιμήσει. Τον Απρίλιο του 2000, εισέρχεται το ΔΝΤ στο παιχνίδι, προσφέροντας νέα χρηματοοικονομική υποστήριξη, με στόχο την επίτευξη δημοσιονομικής σταθερότητας μέσω εφαρμογής «των γνωστών μακροοικονομικών πολιτικών του».
Φτάνουμε, λοιπόν, στο 2008, όπου και ο Ισημερινός, έχοντας υποστεί την εκμετάλλευση εξωτερικών παραγόντων λόγω των υψηλών αποθεμάτων πετρελαίου, είχε συσσωρεύσει ένα υπέρογκο κρατικό χρέος. Άμεση απόρροια αυτού η δραματική μείωση ποιότητας ζωής των πολιτών, αφού οι πόροι του κράτους αφιερώνονταν σε μεγάλο ποσοστό στην αποπληρωμή των χρεών στο ΔΝΤ και τις αμερικανικές τράπεζες. Τότε, η κυβέρνηση του Ισημερινού, με μπροστάρη τον Πρόεδρο Κορρέα, προτάσσει τα στήθη της και αντιτάσσεται στην υποδούλωση και τη φτώχεια. Στις 13 Δεκεμβρίου του 2008, η κυβέρνηση του Ραφαέλ Κορρέα ανακοίνωσε την παύση των πληρωμών του 70% του ομολογιακού χρέους του Ισημερινού, με τον Κορρέα να χαρακτηρίζει το χρέος που συμβλήθηκε από τον Ισημερινό ως ένα χρέος παράνομο, απεχθές και αντισυνταγματικό, που ανάγκαζε τη χώρα να κατευθύνει περισσότερο από το 50% των οικονομικών της αποδοχών προς την αποπληρωμή του. Παράλληλα, προχώρησε στη σύσταση μιας Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου, η οποία εξέδωσε πόρισμα, σύμφωνα με το οποίο το μεγαλύτερο μέρος του χρέους των προηγούμενων κυβερνήσεων ήταν παράνομο, με μεγάλο ποσοστό να προέρχεται από τα συμβόλαια που είχαν υπογραφεί για το χρέος τη χρονιά 2000. Η έκθεση κοινοποιήθηκε τόσο στην κυβέρνηση όσο και στους πολίτες του Ισημερινού. Το κράτος αγόρασε από τους δανειστές του χρέους ομόλογα στο 20% της αξίας τους και, μυστικά, κατέβαλε 800 εκατομμύρια δολάρια για την εξαγορά χρέους, που ανερχόταν σε 3 δισεκατομμύρια δολάρια, εξοικονομώντας με τον τρόπο αυτό 7 δισεκατομμύρια δολάρια -το υπόλοιπο του χρέους- για τη χώρα. Ο Πρόεδρος Κορρέα μπόρεσε να επαναγοράσει τα συγκεκριμένα ομόλογα με πόρους που ανήκαν στο κράτος του Ισημερινού, λόγω των πλεονασμάτων που εν τω μεταξύ είχαν δημιουργηθεί, χάρις στην εθνικοποίηση των πετρελαίων και την εκδίωξη των περισσοτέρων αμερικανικών πετρελαϊκών επιχειρήσεων.
Η βελτίωση στο βιοτικό επίπεδο των πολιτών ήταν ορατή, καθώς οι πόροι που εξασφαλίσθηκαν από τη απαλλαγή του χρέους επενδύθηκαν σε υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης, στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στη βελτίωση των υποδομών. Η προεδρεία Κορρέα απέφερε στη χώρα ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 1.5% για μια δεκαετία, από 0.6% που ήταν την προηγούμενη τριακονταετία. Η φτώχεια μειώθηκε κατά 38%(δηλαδή κατά 2 εκατομμύρια σε μια χώρα με συνολικό πληθυσμό 16 εκατομμυρίων κατοίκων) και η απόλυτη φτώχεια κατά 47%, ενώ ιδιαίτερα σημαντική ήταν και η μείωση της εισοδηματικής ανισότητας. Οι δαπάνες για την υγεία διπλασιάστηκαν, ενώ, συνολικά, οι κοινωνικές δαπάνες αυξήθηκαν από το 4.3% του ΑΕΠ το 2006 στο 8.6% το 2016. Συνολικά, οι δημόσιες δαπάνες αυξήθηκαν από το 4% του ΑΕΠ το 2016 στο 14,8 το 2013 και σταθεροποιήθηκαν στο 10% το 2016. Η ανεργία είναι 4,5%, μια από τις χαμηλότερες στην περιοχή, και υπάρχουν 2 εκατομμύρια δικαιούχοι του Κουπονιού Ανθρώπινης Ανάπτυξης, που δίνει 50 δολάρια το μήνα σε γέροντες και άγαμες μητέρες, ενώ καθιερώθηκε η βοήθεια στο σχολείο και μειώθηκε δραματικά η παιδική εργασία. Επίσης, διατήρησε τις δημόσιες επενδύσεις στο 25%, δίνοντας σημαντική ώθηση στην οικονομία και πετυχαίνοντας το ΑΕΠ να φτάσει από 46 δισ. δολάρια το 2007 σε 110 δισ. το 2016. Επιπλέον, ο Κορέα άφησε ένα τεράστιο έργο σε οδοποιία, συγκοινωνίες και τηλεπικοινωνίες, ενώ, όπως φάνηκε και από το αποτέλεσμα των εκλογών, η πλειοψηφία του λαού θεωρεί ότι έκανε ό,τι μπορούσε για να διασώσει την εθνική κυριαρχία της χώρας του, απέναντι σε οργανισμούς, όπως το ΔΝΤ.
Συμπερασματικά, μπορούμε να καταλήξουμε πως ένα μικρό κράτος, σαν αυτό του Ισημερινού, κατάφερε να κάνει πράξη τα αυτονόητα, αλλά δυσκόλως καμωμένα. Είτε είναι παράνομο ένα χρέος είτε όχι, αν δε μπορεί να αποπληρωθεί, αναδιαρθρώνεται, κουρεύεται. Και αυτό γιατί, αν δε κουρευτεί, αν δε υπάρχει ρήξη με τους πιστωτές, τότε η οικονομία οδηγείται σε μια ατέρμονη υφεσιακή πολιτική, που πλήττει τα μέγιστα σε ηθικό και οικονομικό επίπεδο τους πολίτες και εν τέλει, οι θυσίες τους δεν έχουν κάποιο αντίκτυπο. Εκ του αποτελέσματος, είναι γεγονός πως η μονομερής αποκήρυξη της πληρωμής στο ΔΝΤ, έφερε τον Ισημερινό σε μια αρκετά καλύτερη μοίρα, επαναφέροντας την ελπίδα, ότι μπορεί τελικά ένας Δαυίδ να κερδίσει το Γολιάθ, αρκεί να έχει την κατάλληλη σφεντόνα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τί πέτυχε ο Ισημερινός σε δέκα χρόνια με τον Ραφαέλ Κορέα, Info War, Διαθέσιμο εδώ.
- Πώς ο Ισημερινός ξεφορτώθηκε το «επαχθές» χρέος, euro2day, Διαθέσιμο εδώ.
- Πως αντιμετώπισε το τεράστιο χρέος του Ισημερινού ο Ραφαέλ Κορέα, Iskra, Διαθέσιμο εδώ.
- Εκουαδόρ: Εκλογική νίκη της πολιτικής Κορέα, Το Περιοδικό, Διαθέσιμο εδώ.
