Του Νικηφόρου Παγώνη,
«Εγώ ξέρω καλύτερα»: Μία αμιγώς προβληματική φράση που δυστυχώς με τον έναν ή τον άλλο τρόπο όλοι μας έχουμε ακούσει κάποια φορά. Το φαινόμενο αυτό, γνωστό και με τον όρο “mansplaining”, χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τη συγγραφέα Ρεμπέκα Σόλνιτ το 2008 και αποδίδεται ως η προσπάθεια εξήγησης από ένα άτομο σε ένα άλλο (συνήθως από έναν άντρα σε μία γυναίκα, εξ’ ου και οι λέξεις man και explaining) με τρόπο υποτιμητικό και υπεροπτικό με σκοπό το πατρονάρισμα. Αποτελεί, επομένως, μία μειωτική συμπεριφορά που ενέχει κυρίως το στοιχείο της περιφρόνησης.
Πρόσφατα στην Ελλάδα το φαινόμενο αυτό αναφέρθηκε στα πολιτικά τεκταινόμενα από την κυρία Γεννηματά. Η βουλευτής αναφέρθηκε στο φαινόμενο αυτό κατά τη δευτερολογία που είχε αναφορικά με το ζήτημα των πυρκαγιών.
Εκτός όμως από τα πολιτικά έδρανα, η εξήγηση που έχει ως σκοπό τον περιορισμό με διάθεση υποτίμησης, συναντάται και σε άλλες πτυχές της κοινωνίας. Καθημερινά γύρω μας παρατηρούμε ανθρώπους οι οποίοι με περίσσια αυτοπεποίθηση και λιγοστές γνώσεις, θεωρούν ότι η σκέψη και ο λόγος τους υπερέχουν των άλλων, με αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές να εκμηδενίζουν τον συνομιλητή τους. Αυτή η διάθεση εκφράζεται είτε με φράσεις όπως: «Εσύ δεν ξέρεις», «Μην ασχολείσαι εσύ με αυτά», είτε με υπέρμετρη αυτοπεποίθηση και αρνητικά προκατειλημμένη διάθεση σε έναν διάλογο. Φυσικά, αυτή η τακτική δεν μένει μόνο στην έμφυλη διάκριση όπως αναφέρθηκε στη σημασία του “mansplaining”. Συναντάται ακόμα και σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που αυτοαποκαλούνται «αυθεντίες» και δεν δέχονται οποιαδήποτε άλλη κρίση, καθώς και σε ορισμένες κλειστές ομάδες ανθρώπων, η στάση των οποίων δείχνει άρνηση διάθεσης διαλόγου, έπαρση και εμμονή με συγκεκριμένες πεποιθήσεις οι οποίες θεωρούνται και οι μόνες σωστές.
Η προσπάθεια κηδεμονισμού μέσω της μειωτικής συμπεριφοράς υπήρχε ανέκαθεν στην κοινωνία μας. Η νοσηρή νοοτροπία αναφορικά με το ότι όλοι οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν τα πάντα για όλα τα ζητήματα, προκειμένου να δείχνουν ισχυροί, έχει γαλουχήσει ανθρώπους που προσπαθούν να φανούν «παντογνώστες», χάνοντας έτσι την ουσία της πραγματικής έννοιας της γνώσης και του διαμοιρασμού της. Από τη μία, υπάρχουν άνθρωποι που διατείνονται ότι έχουν γνώσεις, ασκούν κριτική και εκφέρουν άποψη επί παντός επιστητού, προκειμένου να κρύψουν την άγνοιά τους και να φανούν ανώτεροι από τον απέναντι. Αντίστοιχα, υπάρχουν και άνθρωποι που έχουν τις κατάλληλες γνώσεις για ένα ζήτημα, ωστόσο τις διαχειρίζονται λάθος και δεν επιδεικνύουν καμία πρόθεση εποικοδομητικού διαλόγου και διαμοιρασμού αυτών, αλλά αντιθέτως επιδεικνύουν μία αλαζονική στάση χλευάζοντας όσους δεν γνωρίζουν.
Η γνώση αποτελεί εφαλτήριο για τον άνθρωπο που την κατέχει αλλά και αρωγό για να απεμπλακεί από την αμάθεια κάποιος που δεν γνωρίζει. Η κοινωνία μας θα έχει ανθρώπους με σωστότερες συμπεριφορές και μεγαλύτερη ισότητα, αν ακόμα και από τη νηπιακή ηλικία μαθαίνουμε να μοιραζόμαστε αυτό που γνωρίζουμε με τον απέναντι. Να μοιραζόμαστε τη γνώση και όχι να την επιδεικνύουμε, να μη μένουμε μόνο σε μία στείρα πληροφορία για την οποία θα υπερηφανευόμαστε ή να είμαστε αρνητικοί στο να δεχτούμε τη βοήθεια κάποιου, προκειμένου να μάθουμε κάτι παραπάνω. Το καλύτερο για εμάς είναι να μάθουμε να είμαστε δεκτικοί στα όσα οι άλλοι άνθρωποι έχουν να μας πουν και στα όσα έχουμε να μάθουμε από εκείνους. Η κομπορρημοσύνη και ο στόμφος, όπως αντίστοιχα η άρνηση και η απολυτότητα, δεν θα βοηθήσει κανέναν να επικοινωνήσει καλύτερα ή να κατακτήσει περαιτέρω γνώση, ούτε φυσικά και να εξελιχθεί σαν οντότητα.
Είναι πλέον προφανές ότι οι λανθασμένες πεποιθήσεις για τη γνώση πρέπει να αλλάξουν. Η γνώση αποτελεί προνόμιο, ωστόσο πρέπει να αποφεύγεται η επίδειξή της με λάθος τρόπους. Σε μία συζήτηση δεν πρέπει ποτέ να υποτιμάμε τον συνομιλητή μας με οποιοδήποτε τρόπο και αν διαφέρει από εμάς. Εάν η αποδοκιμασία και οι υποδείξεις τρόπου έκφρασης αντικατασταθούν με την πολυφωνία, την υποστήριξη και τη διάθεση επικοινωνίας με τον συνομιλητή μας χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα μέσα, θα καταπολεμηθούν δραστικά αρκετές μειωτικές συμπεριφορές “mansplaining”.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Βουλή: Τι είναι το ”mansplaining” για το οποίο εγκάλεσε τον πρωθυπουργό η Φ. Γεννηματά, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Mansplaining – Τι είναι και γιατί εξοργίζει τις γυναίκες, in.gr, διαθέσιμο εδώ
