Της Μαριλίνας Μπούμπα,
Τα Βαλκάνια από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 υπήρξαν καταφύγιο ανθρώπινων «παράπλευρων απωλειών» των πολεμικών συγκρούσεων και των θρησκευτικών διενέξεων της Μέσης και ευρύτερης Ανατολής. Στο παρόν, με την κατάληψη της εξουσίας στο Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν, περισσότεροι από 12.000 άνθρωποι έφυγαν από την Καμπούλ και το ευρύτερο Αφγανιστάν, διότι κινδύνευαν ιδιαίτερα λόγω της φύσης της εργασίας τους. Στη συντριπτική πλειοψηφία πρόκειται για δυτικούς κυβερνητικούς υπαλλήλους και εργαζόμενους σε οργανισμούς βοήθειας, δημοσιογράφους, μεταφραστές ή ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Στις 27 Αυγούστου έφτασαν στο αεροδρόμιο Ρίνα των Τιράνων οι πρώτοι Αφγανοί φιλοξενούμενοι σε χώρες των Βαλκανίων. Πρόκειται για 120 συνεργάτες των Αμερικανών, από τον συνολικό αριθμό 3.000 ανθρώπων που η Αλβανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα δεχτεί προσωρινά. Η Βόρεια Μακεδονία ανακοίνωσε ότι θα δεχτεί 450 άτομα και το Κόσοβο φιλοδοξεί για τον αριθμό των 10.000 ατόμων. Η Κροατία, από την άλλη, λαμβάνει δρακόντεια μέτρα κατά των μεταναστών, με τον Κροάτη Πρόεδρο Zoran Milanović να δηλώνει ανοιχτά ότι «Όλοι αυτοί πρέπει να βρουν τη θέση τους στις Η.Π.Α. Μπορούμε συμβολικά να δεχτούμε έναν μικρό αριθμό ανθρώπων. Δεν είναι πλέον 2015.». Το Μαυροβούνιο από την άλλη ενώ προσχώρησε στη δήλωση Ε.Ε.-Η.Π.Α. σχετικά με την ασφαλή διέλευση από το Αφγανιστάν, δεν αισθάνεται υποχρέωση να στεγάσει πολίτες του Αφγανιστάν.
Άλλη μια χώρα που συμμετείχε στη δήλωση, αλλά δεν σκοπεύει να προσφέρει καταφύγιο στους Αφγανούς είναι η Σερβία, η οποία αγωνίζεται να διατηρήσει την ισορροπία μεταξύ της Δύσης από τη μια και της Ρωσίας και της Κίνας από την άλλη. Η κρίση στο Αφγανιστάν φαντάζει για το Βελιγράδι σαν άλλη μια πρόκληση πολιτικής ισορροπίας. Παρόλο που δεν σκοπεύει να δεχτεί Αφγανούς, δεν κλείνει την πόρτα στις Ηνωμένες Πολιτείες αφού πρόσφατα ο πρόεδρος του σέρβικου κοινοβουλίου δήλωσε ότι φιλοξένησε αρκετές μυστικές συνομιλίες μεταξύ της αφγανικής κυβέρνησης και των εκπρόσωπων των Ταλιμπάν, συμπεριλαμβανομένων των συνομιλιών με τον πρώην Αφγανό πρόεδρο Ashraf Ghani. Ενώ παρείχε μόνο την τοποθεσία, επιβεβαιώθηκε ότι αυτό έγινε με την υποστήριξη των Η.Π.Α.
Ο Έλληνας Πρωθυπουργός και ο Τούρκος Πρόεδρος συμφώνησαν, κατά πληροφορίες, στην ανάγκη να υποστηριχθούν έμπρακτα οι χώρες της άμεσης γειτονιάς, ώστε οι Αφγανοί να μείνουν όσο το δυνατόν εγγύτερα στις εστίες τους καθώς αμφότεροι είχαν δοκιμάσει τις αντοχές των κοινωνιών τους στην περίπτωση της Συρίας. Συντονίζοντας σε διπλωματικό πεδίο Αθήνα και Άγκυρα εκπέμπουν το ίδιο μήνυμα προς τα έξω, επιταχύνοντας και οι δύο χώρες τα έργα φύλαξης και «θωράκισης» των εξωτερικών τους συνόρων. Με την Τουρκία να κατασκευάζει με ταχείς ρυθμούς φράχτη στα σύνορα της, με το Ιράν και τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις να βρίσκονται σε πλήρη επιφυλακή στα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Έβρο. Ο Τούρκος Πρόεδρος Erdogan δήλωσε ότι η Τουρκία δεν θα γίνει η «αποθήκη» προσφύγων της Ευρώπης, ενώ προέτρεψε την Ευρώπη να αναλάβει την ευθύνη για τους Αφγανούς.
Η τελευταία μεταναστευτική κρίση απομάκρυνε την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ενέπνευσε φόβο στα Βαλκάνια ότι η Ε.Ε. τους βλέπει μόνο ως ρυθμιστικό μέσο και χώρο απόρριψης των μεταναστών. Αυτό διακρίνεται σε δηλώσεις διαφόρων χωρών όπως του Κοσόβου, όπου η έγκυρη σελίδα του gazetaexpress χαρακτήρισε τα Βαλκάνια ως «χώρο υγειονομικής ταφής» όπου κάθε ισχυρός ρίχνει τα «απόβλητά» του, όταν μετά την χρήση τους δεν τα έχει πλέον ανάγκη.
Ο Rama, Zaef και η Πρόεδρος του Κοσόβου Osmani δηλώνουν βέβαια ότι ανοίγουν την αγκαλιά τους διακατεχόμενοι από βαθιά ανθρωπιστικά αισθήματα. Πάραυτα, είναι λίγο πολύ γνωστό ότι στις χώρες αυτές οι επιθυμίες των Αμερικανών είναι νόμος. Για ακόμα μια φορά τα Βαλκάνια κινδυνεύουν να βρεθούν στη μέση μιας πολιτικής σχέσης μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας. Το επεισόδιο με το Αφγανιστάν είναι απλώς μια οδυνηρή αναγνώριση ότι η περιοχή παραμένει ένα γεωπολιτικό υπόβαθρο στη δυτική περιφέρεια του οποίου τα ελίτ στρώματα μόνο μπορούν να αντιδράσουν στις παγκόσμιες αντιπαραθέσεις στις οποίες εκτίθενται τα Βαλκάνια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Afghan crisis shows the Balkans is a geopolitical backwater, Εuronews, διαθέσιμο εδώ
- Ξεκίνησε η έλευση των Αφγανών στα Βαλκάνια, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, διαθέσιμο εδώ
- Αφγανιστάν: Οι ΗΠΑ φέρνουν πρόσφυγες σε Αλβανία, Κόσοβο και Βόρεια Μακεδονία, ΈΘΝΟΣ, διαθέσιμο εδώ
