Της Ελπίδας Καλαμαράκη,
Την τελευταία δεκαετία, τα αποθέματα πόσιμου νερού σε ορισμένες μεγάλες περιοχές της Μέσης Ανατολής παρουσίασαν ανησυχητική συρρίκνωση, σύμφωνα με μία μελέτη που πραγματοποίησε η NASA. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιήθηκαν δύο δίδυμοι δορυφόροι, ονόματι Gravity Recovery και Climate Experiment (GRACE), οι οποίοι χαρτογραφούν τη γήινη βαρύτητα και αποκάλυψαν πως, από το 2003, τμήματα της Τουρκίας, της Συρίας, του Ιράκ και του Ιράν έχουν χάσει 144 κυβικά χιλιόμετρα πόσιμου νερού, ποσότητα, δηλαδή, σχεδόν ίση με το νερό που περιέχει η Νεκρά Θάλασσα. Ο λόγος για τον οποίο χρησιμοποιήθηκαν οι δορυφόροι ήταν η πολιτική αστάθεια της περιοχής, και δη του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, ο οποίος καθιστά σχεδόν αδύνατη την πρόσβαση στην περιοχή με στόχο τη συλλογή δεδομένων.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το 60% του προβλήματος προέρχεται από τη διαρκώς αυξανόμενη άντληση υπόγειων υδάτων, το 20% στο λιώσιμο των πάγων και την ξηρασία του εδάφους, ενώ το υπόλοιπο 20% στην απώλεια επιφανειακών υδάτων σε λίμνες και δεξαμενές. Αν και αξιοσημείωτο μέρος του προβλήματος αποδίδεται στη μεγάλη ξηρασία του 2007, μελέτες φανερώνουν πως ακόμη και χωρίς αυτήν, η ταχεία αύξηση του πληθυσμού στη Μέση Ανατολή θα οδηγούσε από μόνη της στην εξάντληση του νερού. Παρακάτω αναφέρονται δύο από τις βασικότερες περιοχές που έχουν πληγεί σφόδρα, λόγω της λειψυδρίας.
Η λίμνη Urmia του Ιράν σιγά-σιγά έχει μετατραπεί σε πεδιάδα. Η συγκεκριμένη λίμνη ήταν η μεγαλύτερη της Μέσης Ανατολής και αποτελούσε τουριστικό κέντρο με πληθώρα ξενοδοχείων και εστιατορίων. Συνάμα, ουσιαστικά συντηρούσε την τοπική οικονομία. «Οι τουρίστες συνήθιζαν να έρχονται εδώ μερικές ημέρες για κολύμπι και χρησιμοποιούσαν τη λάσπη για θεραπευτικούς σκοπούς», δήλωσε ο Αχάντ Αχμέτ, δημοσιογράφος στην πρώην λιμενική πόλη Σαραφχανέ. Ωστόσο, σήμερα στη συγκεκριμένη περιοχή παρατηρείται μόνιμη ξηρασία και θερμοκρασίες τόσο υψηλές που την καθιστούν, σε πολλά σημεία, ακατάλληλη για οικονομικές δραστηριότητες και μη βιώσιμη. Εκτός από την κλιματική αλλαγή, που αποτελεί τον βασικό παράγοντα συρρίκνωσής της, ένας ακόμη λόγος είναι τα φράγματα που χτίστηκαν στη λεκάνη της, κυρίως για άρδευση και μείωσαν τη ροή του νερού της. Εξαιτίας αυτού, δεν επηρεάστηκε μόνο η ποσότητα του διαθέσιμου νερού, αλλά και η ποιότητά του. Από τη στιγμή που η συγκεκριμένη λίμνη είναι υπέρ-αλμυρή (πολύ μεγαλύτερη ποσότητα αλατιού από το σύνηθες), όταν ο όγκος της λίμνης συρρικνώθηκε, η συγκέντρωση αλατιού αυξήθηκε και έφτασε σε τόσο υψηλά επίπεδα που η χρήση του νερού της για άρδευση μπορεί να βλάψει σοβαρά τις καλλιέργειες των αγροτών. Πολλοί ειδικοί ανησυχούν έντονα πως κάποια στιγμή η λίμνη Urmia θα εξαφανιστεί τελείως.
Η Ιορδανία είναι μία από τις χώρες με την εντονότερη έλλειψη νερού παγκοσμίως. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών έδειξε ότι οι Ιορδανοί θα πρέπει να μειώσουν κατά το ήμισυ την κατά κεφαλή χρήση νερού μέχρι το τέλος του αιώνα. Για να γίνει αντιληπτή η κρίση που υπάρχει στη χώρα, αξίζει να σημειώσουμε ότι οι περισσότεροι Ιορδανοί με χαμηλότερα εισοδήματα ζουν με 40 λίτρα την ημέρα για όλες τις ανάγκες τους (πόσιμο νερό, μπάνιο, πλύσιμο ρούχων και πιάτων), τη στιγμή που ένας μέσος Αμερικανός χρησιμοποιεί περίπου τη δεκαπλάσια ποσότητα. Τα κύματα προσφύγων, επίσης, από πολλές χώρες της περιοχής έχουν ασκήσει τεράστιες πιέσεις στην έλλειψη νερού. Ο Γενικός Γραμματέας της Ιορδανικής Αρχής Υδάτων, Μπασάρ Μπατάινε, δήλωσε στο CNN ότι η χώρα χρειάζεται περισσότερη χρηματοδότηση από τον υπόλοιπο κόσμο για να αντιμετωπίσει αυτή την αυξημένη ζήτηση νερού. «Η Ιορδανία έφερε το βαρύ φορτίο των συριακών προσφυγικών κρίσεων για λογαριασμό της διεθνούς κοινότητας και επηρεάστηκε πολύ από το νερό, καθώς, σε αυτόν τον τομέα, οι πρόσφυγες κοστίζουν πάνω από 600 εκατομμύρια δολάρια ετησίως, ενώ το ποσό που δόθηκε ήταν πολύ μικρότερο».
Επιπλέον, η χώρα είχε πολύ λιγότερες βροχές το 2020 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, θέτοντας, έτσι, σε κίνδυνο περισσότερο από το ένα τέταρτο των υδάτινων πόρων και μειώνοντας κατά το ήμισυ τις πηγές πόσιμου νερού. Μία λύση για την Ιορδανία είναι να αγοράσει μεγάλες ποσότητες νερού από το Ισραήλ, το οποίο έχει ένα ιδιαίτερα ενεργό και αποτελεσματικό πρόγραμμα αφαλάτωσης του θαλασσινού νερού. Ωστόσο, η αφαλάτωση απαιτεί τεράστιες ποσότητες ενέργειας, που δεν είναι ακόμη πράσινη και ανανεώσιμη και, συνάμα, συμβάλλει ακόμη περισσότερο στην υπερθέρμανση του πλανήτη, τον βασικό δηλαδή παράγοντα της λειψυδρίας.
Καταλήγοντας, η απουσία του νερού δεν θα επιδράσει μόνο στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων, αλλά θα οδηγήσει σε νέες διαμάχες, θα μειώσει την οικονομική ανάπτυξη και θα αυξήσει τον αριθμό των προσφύγων. Το Ισραήλ, η Συρία, η Τουρκία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και πολλές ακόμη χώρες έχουν ήδη προειδοποιήσει τους κατοίκους τους να λάβουν μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης του νερού, παρά τους απίστευτους καύσωνες που υπάρχουν φέτος. Ακόμη, οι αναλυτές προτρέπουν τις χώρες της περιοχής να μειώσουν ή ακόμη και να εξαλείψουν τις επιδοτήσεις νερού για μεγάλες γεωργικές εκμεταλλεύσεις και να προωθήσουν τη χρήση έξυπνων τεχνολογιών άρδευσης, ώστε να μειωθεί η περαιτέρω απώλεια του νερού. Ωστόσο, η κατάσταση είναι και θα συνεχίσει να είναι άκρως απογοητευτική, καθώς, μελέτες δείχνουν πως και οι χειμώνες που θα έρθουν αναμένεται να είναι ακόμα πιο ξηροί, διότι, λόγω ζέστης, όσες βροχοπτώσεις έρθουν, σχεδόν αμέσως θα εξατμιστούν. Επομένως, τα 25 χρόνια που δίνονται ως περιθώριο για την περιοχή της Μέσης Ανατολής φαντάζουν μάλλον αισιόδοξη ιδέα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Middle East is running out of water, and parts of it are becoming uninhabitable, CNN, διαθέσιμο εδώ
- “Running Dry”: Unprecedented scale and impact of water scarcity in the Middle East and North Africa, UNICEF, διαθέσιμο εδώ
- Η Μέση Ανατολή θα στερέψει από νερό στα επόμενα 25 χρόνια, Πρώτο Θέμα, διαθέσιμο εδώ
