Της Νάσιας Τριάντη,
Το φετινό ελληνικό καλοκαίρι ήταν ένα επιπρόσθετο ανάμεσα στα πολλά που προηγήθηκαν κατά το παρελθόν, το οποίο στιγματίστηκε από τις φωτιές που εξαπλώθηκαν σε σύντομο χρονικό διάστημα σε ολόκληρη την επικράτεια. Η Ελλάδα, αν και είναι μία χώρα που ταλανίζεται κάθε χρόνο από αυτού του είδους την καταστροφή, φέτος γνώρισε την πιο σκληρή έκφανσή της, διότι ήρθε αντιμέτωπη με μία πρωτοφανή για τα ελληνικά δεδομένα περιβαλλοντική καταστροφή, κατά τη διάρκεια της οποίας το μεγαλύτερο μέρος της Βόρειας Εύβοιας κάηκε ολοσχερώς, την Αττική να μετράει μία προς μία τις πληγείσες περιοχές από τη φωτιά που ξέσπασε στη Βαρυμπόμπη και την Πελοπόννησο να διεκδικεί μία εξίσου υψηλή θέση στη μαύρη λίστα των χτυπημένων από τις πυρκαγιές περιοχών. Το σχεδόν ταυτόχρονο ξέσπασμα των πυρκαγιών αυτών και οι σοβαρές επιπτώσεις τους ανέδειξαν χρόνιες παθογένειες του κρατικού μηχανισμού σε περισσότερους από έναν τομείς, ο συντονισμός των οποίων κρίθηκε αναγκαίος για την επιτυχημένη αντιμετώπιση της κρίσης. Αυτό με τη σειρά του πυροδότησε πολύωρες συζητήσεις και έντονες αντιπαραθέσεις στο ελληνικό Κοινοβούλιο, στο πλαίσιο της προγραμματισμένης συζήτησης για τις πυρκαγιές και τον τρόπο διαχείρισής τους.
Έχοντας ήδη προβεί στην εξαγγελία δημόσιας συγγνώμης προς τον ελληνικό λαό, με ανακοίνωσή του στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στον εναρκτήριο λόγο του στη Βουλή, παραδέχτηκε πως έγιναν λάθη στη διαχείριση των πυρκαγιών, αλλά και πως αναδείχθηκαν οι πραγματικές ελλείψεις. Έσπευσε, ωστόσο, να επισημάνει πως το κύριο μέλημα της Κυβέρνησης ήταν να προστατέψει κατά προτεραιότητα την ανθρώπινη ζωή, κάτι το οποίο στέφθηκε από επιτυχία, χωρίς όμως να λησμονήσει την περίπτωση του άτυχου εθελοντή δασοπυροσβέστη, Βασίλη Φιλώρα, που έπεσε μαχόμενος με τις φλόγες. Ένα ακόμη επιχείρημά του, υποστηρικτικό της κυβερνητικής δράσης, συνιστά το ότι παρά τα εκτεταμένα μέτωπα της φωτιάς, τα οποία αφάνισαν στο πέρασμά τους εκατοντάδες σπίτια, κανένας οικισμός δεν κάηκε ολοσχερώς. Ανέφερε, εν συνεχεία, ότι οι ακραία υψηλές θερμοκρασίες και οι εμπρηστικοί μηχανισμοί, που βρέθηκαν σε αρκετές πυρόπληκτες περιοχές, ήταν ο κακός συνδυασμός ο οποίος οδήγησε σε αυτήν την πολυήμερη πύρινη τραγωδία. Με 60 περίπου ταυτόχρονα μέτωπα την ημέρα, στις αρχές Αυγούστου, η ελπίδα για αποτελεσματική πυρόσβεσή τους ήταν, μάλλον, ουτοπική. Η κατάσταση, όπως διαμορφώθηκε, ήταν μια συνεχής πρόκληση για τον κρατικό μηχανισμό και τις αντοχές του. Ο Πρωθυπουργός, επιπλέον, σημείωσε, θίγοντας τον ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό πυρκαγιών που ξέσπασαν σε σύντομο χρονικό διάστημα, αν όχι ταυτόχρονα, ότι: «Όσους καθαρισμούς και να κάνει κανείς, όσα εναέρια μέσα και να έχει στη διάθεσή του, είναι πολύ δύσκολο να αποτραπεί η επέκταση μιας φωτιάς σε συνθήκες όπως αυτές που βιώσαμε, αν δεν καταφέρει να τη σβήσει στην αρχή». Εδώ, λοιπόν, τίθενται τα εξής εύλογα ερωτήματα: Γιατί δεν έσβησαν με την πρώτη εμφάνισή τους; Υπήρχε πρόβλεψη επιτήρησης των δασικών περιοχών και δη των πιο επίφοβων να πληγούν, προκειμένου να προληφθεί η επέκταση της παραμικρής εστίας φωτιάς;
Αναλυτικότερα, στο κομμάτι της πρόληψης λέχθηκε πως ελήφθησαν αρκετά μέτρα, με τα χρήματα που διατέθηκαν για αυτό τον σκοπό να αγγίζουν τα 51 εκατομμύρια ευρώ. Είχε πραγματοποιηθεί καθαρισμός 21 επικίνδυνων περιοχών, που προσομοίαζαν στο Μάτι, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Ιπποκράτειο Πολιτεία, όπου, χάρη στα μέτρα αυτά, η φωτιά δεν κατάφερε να μπει στον οικισμό, ενώ χαράχθηκαν νέοι δρόμοι διαφυγής για την περίπτωση που θα χρειαζόταν γρήγορη εκκένωση, προκειμένου να μη βιωθούν ξανά οι καταστάσεις εγκλωβισμού των κατοίκων, οι οποίες έλαβαν χώρα στη φονική πυρκαγιά στο Μάτι. Φαίνεται πως η νέα Κυβέρνηση «έμαθε» από τα λάθη της απερχόμενης και προέβη σε μέτρα θεραπευτικά των ελλείψεων κατά τον τρόπο τον οποίο ανέκυψαν στην προαναφερθείσα μεγάλη πύρινη καταστροφή. Αρκεί, όμως, μόνο αυτό ή χρειάζεται και κάτι περισσότερο από την απλή θεραπεία; Ένα σχετικά πρωτοποριακό μέτρο, το οποίο εφαρμόστηκε εκτενώς από την Κυβέρνηση Μητσοτάκη καθίσταται, όπως τόνισε και ο ίδιος στην ομιλία του, η χρήση του αριθμού επικοινωνίας 112, ο οποίος αποτέλεσε μέρος της μεγαλύτερης επένδυσης που έγινε στον τομέα της πολιτικής προστασίας και επιτρέπει την απευθείας επαφή του κράτους με τον πολίτη σε στιγμές έκτακτης ανάγκης. Στη συνέχεια του λόγου του επικεντρώθηκε στην εξαγγελία των νέων στόχων, όπως προέκυψαν έπειτα από τον απολογισμό της φετινής περιβαλλοντικής καταστροφής.
Φυσικό επόμενο είναι ο πρώτος και πιο σημαντικός στόχος, σύμφωνα με τα όσα εξέθεσε ο Πρωθυπουργός, να συνιστά η επένδυση σε νέα εναέρια μέσα, αφού τα διατεθέντα για την αντιμετώπιση των φετινών κρίσεων αποδείχθηκε ότι δεν επαρκούσαν. Πιο συστηματικός και εκτεταμένος καθαρισμός μεγαλύτερου αριθμού περιοχών είναι το πλέον χρήσιμο και αναγκαίο προληπτικό μέτρο, το οποίο αναλαμβάνεται από το ατομικό μέχρι το κρατικό επίπεδο δράσης. Στο πλαίσιο αυτό, θεωρώ ότι είναι αναγκαίο να διαμορφωθεί το νομικό πλαίσιο κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να αφήνει το περιθώριο σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο να πραγματοποιείται λελογισμένα και υπό προϋποθέσεις η κοπή δέντρων για τις ανάγκες του καθαρισμού, πράγμα που μέχρι στιγμής απαγορεύεται διά ροπάλων.
Μία ακόμη υπόδειξη που έγινε, σχετίζεται με τη σύσταση νέας ειδικής ομάδας, η οποία θα απαρτίζεται από δασολόγους και δασοπυροσβέστες. Αυτή είναι ίσως και η πιο αποδοτική παρέμβαση, κατά τη γνώμη μου, στον τομέα αυτό καθαυτό της πυρόσβεσης, διότι η συνεργασία με ανθρώπους που γνωρίζουν την εκάστοτε περιοχή, σπιθαμή προς σπιθαμή, είναι πολύ χρήσιμη την κρίσιμη στιγμή της μάχης. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι παλαιότερα τον πρώτο λόγο για την καθοδήγηση των πυροσβεστικών είχε το δασαρχείο, ωστόσο, σταδιακά, ο ρόλος του περιορίστηκε αισθητά μέχρι που εξαλείφθηκε. Τέλος, ο Πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην ανάγκη να ληφθούν ειδικά μέτρα για την ενίσχυση των επαγγελμάτων που επλήγησαν περισσότερο, όπως αυτά του μελισσοπαραγωγού και του ρυτινοπαραγωγού. Καθησύχασε, επιλογικά, το κοινό του σχετικά με την αντικατάσταση των αναδασωτέων περιοχών από αιολικά πάρκα με την φράση: «Ανεμογεννήτριες μπορούν να συνυπάρχουν με τα δάση».
Οι παραπάνω δηλώσεις του Πρωθυπουργού προκάλεσαν θύελλα αντιδράσεων από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τα οποία, παρά τις επιμέρους διαφορές τους στην πολιτική που εξέφρασαν σχετικά με τη διαχείριση των πυρκαγιών, ταυτίστηκαν σε ένα και μόνο ζήτημα. Αυτό ήταν η αναζήτηση ευθυνών. Πού πρέπει να αποδοθούν οι ευθύνες για την αδυναμία διαχείρισης της πύρινης λαίλαπας, η οποία, παρότι δεν κόστισε ανθρώπινες ζωές, έσβησε για πολλές οικογένειες τους κόπους και τις αναμνήσεις μιας ζωής;
Χειμαρρώδη, θα χαρακτήριζα, τον λόγο του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κ. Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος έλαβε τον λόγο αμέσως μετά τον Πρωθυπουργό. Ξεκίνησε με απευθείας επίθεση προς το πρόσωπο του τελευταίου, επικρίνοντας τη δημόσια συγγνώμη του με την κατηγορία πως είναι πλασματική. «Δεν είναι δυνατόν», αναφέρει, «τη μια στιγμή να παραδέχεστε ενώπιον του ελληνικού λαού ότι έγιναν λάθη και την άλλη στιγμή να ζητάτε από εμάς στο πλαίσιο αυτής της συζήτησης να σας υποδείξουμε ποια ήταν αυτά τα λάθη». Ακολούθησε η άσκηση κριτικής για τη γενικότερη πολιτική που ασκεί η κυβέρνηση με επίκεντρο του ενδιαφέροντος τις πυρκαγιές και την κατηγορία ότι δεν εφαρμόστηκε το πόρισμα της έκθεσης Γκολντάμερ. Πρόκειται για το έργο μιας ανεξάρτητης επιτροπής που συστάθηκε με πρωτοβουλία του Α. Τσίπρα μετά την τραγωδία στο Μάτι, υπό την αιγίδα του καθηγητή Οικολογίας των Πυρκαγιών του Πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ Γιόχαν Γκόλνταμερ, το οποίο αποτύπωνε λεπτομερώς την υφιστάμενη κατάσταση σχετικά με τα μέτρα πρόληψης και καταστολής των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας.
Η άσκηση κριτικής, όμως, χωρίς την προβολή αντιπροτάσεων, δεν είναι γόνιμη και δεν μπορεί να οδηγήσει στα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Άξιο προσοχής είναι το γεγονός ότι το μόνο κόμμα που προέβαλε μέτρα, που θα μπορούσαν να ληφθούν προκειμένου να αποφευχθούν στο μέλλον τέτοιου είδους καταστροφές, ήταν το ΚΚΕ. Η επιχειρηματολογία του κινήθηκε προς την οργάνωση ενός συντονισμένου αντιπυρικού σχεδίου δράσης, το οποίο θα προσαρμόζεται στις ιδιαιτερότητες κάθε τόπου ενώ, αναφερόμενος στην κλιματική αλλαγή ως μια πραγματικότητα που δεν μπορούμε άλλο να αγνοούμε, ο Γενικός Γραμματέας του κόμματος, Δημήτρης Κουτσούμπας, είπε πως τα μέτρα που θα λαμβάνονται από εδώ και στο εξής θα πρέπει να τη θεωρούν δεδομένη, με βάση την οποία θα διαμορφώνονται και αυτά αναλόγως. Τέλος, αξιόλογες ήταν και οι προτάσεις του κ. Γιάνη Βαρουφάκη, Γενικού Γραμματέα του κόμματος Μέρα25, ο οποίος μίλησε για φυσική αναδάσωση, αποκλείοντας την κατασκευή αιολικών πάρκων και την καλύτερη αξιοποίηση των δασαρχείων.
Παρότι ακούστηκαν κάποιες ορθές και αξιόλογες απόψεις πάνω στο ζήτημα των πυρκαγιών και την εξυγίανση των τρόπων προστασίας και αντιμετώπισής τους, η συζήτηση, δυστυχώς, εξελίχθηκε σε «καυτή πατάτα» ανάμεσα στην κυβέρνηση και τα κόμματα της αντιπολίτευσης με το «μπαλάκι των ευθυνών» να κατευθύνεται από τη μία μεριά στην άλλη. Όπως και σε άλλα σοβαρά ζητήματα, λόγου χάρη την πανδημία, έτσι και εδώ δε χωρούν στη συζήτηση κομματικά στεγανά και πολιτικές αντιπαραθέσεις. Μόνο όταν όλες οι πλευρές απαγκιστρωθούν από την ανάγκη να υπερτερήσουν των υπολοίπων, τα κόμματα θα είναι πράγματι σε θέση να διεξάγουν εποικοδομητικό διάλογο με βιώσιμες λύσεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Βουλή: Διασταυρώνουν τα ξίφη τους για τις πυρκαγιές οι πολιτικοί αρχηγοί, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το Πόρισμα Γκολντάμερ που αγνοήθηκε: Τι έλεγε για την έλλειψη συντονισμού σε πρόληψη και αντιμετώπιση πυρκαγιών, news247.gr, διαθέσιμο εδώ
