«Η Σφαγή της Tulsa»: Το χειρότερο φυλετικό έγκλημα στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών

Του Τιμολέοντος Παλαιολόγου,

Η φυλετική βία στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει την απαρχή της στα σκλαβοπάζαρα ακόμη από τον καιρό των αποικιών. Ο Αμερικανικός Εμφύλιος, η επικράτηση της «Ένωσης» έναντι των «Νοτίων» και η επικύρωση της 13^ης τροπολογίας του Αμερικανικού Συντάγματος το 1865, η οποία κατέστησε, ουσιαστικά, παράνομη τη δουλεία, έδωσε ελπίδες στους απελευθερωμένους Αφροαμερικάνους, πολλοί εκ των οποίων είχαν ζήσει ολόκληρη τη ζωή τους ως αιχμάλωτοι δούλοι σε φυτείες. Εντούτοις, το φαινόμενο της φυλετικής βίας δεν εξέλειψε και διατηρούταν ακόμη και νομικός διαχωρισμός, δημιουργώντας πολίτες «δεύτερης» κατηγορίας.

Ο απόηχος του Εμφυλίου θα ακολουθήσει την αμερικανική κοινωνία, η οποία, παρά την de jure Ένωση που επήλθε, διατηρούσε μια de facto νοητή διαφοροποίηση μεταξύ του Βορρά και του Νότου, προερχόμενη από την κοινωνική και πολιτιστική προέλευση των εν λόγω περιοχών. Σταδιακά, οι περιοχές του Νότου θέσπισαν τους μαύρους κώδικες (black codes), οι οποίοι στόχευαν στον περιορισμό της κοινωνικής και πολιτικής ζωής των Αφροαμερικανών, μέσω νομικών εμποδίων και αποκλεισμών. Ωστόσο, το σημαντικότερο εμπόδιο για τους Αφροαμερικανούς προέκυψε από τη Νομοθεσία Jim Crow (Jim Crow Laws), η οποία εφαρμόστηκε από τις νότιες πολιτείες και στόχευε στο διαχωρισμό «λευκών» και «μαύρων». Οι εν λόγω νόμοι επέβαλλαν διαχωρισμό στους χώρους αναμονής και επιβίβασης των ΜΜΜ, στις δημόσιες τουαλέτες, στα σχολεία, καθώς και σε ποιες γειτονιές μπορούσαν να κατοικήσουν οι πολίτες ανάλογα με το χρώμα του δέρματός τους.

Tulsa, «η χώρα των ονείρων»

Τον Μάιο του 1921, στη συνοικία Greenwood, τη «μαύρη» συνοικία της Tulsa, κατοικούσαν 8.000 κάτοικοι. Ήταν μια ακμαία περιοχή, η οποία είχε νοσοκομείο, σχολείο, φαρμακείο, δύο εφημερίδες και δύο κινηματογράφους (ένας εκ των οποίων ο Dreamland, η «Χώρα των Ονείρων»). Γενικότερα, η Oklahoma και η Tulsa, κατά συνέπεια, μολονότι θεωρούταν «Νότια» Πολιτεία, κατείχε μια θετική θέση που διέθετε σχετική ελευθερία και παρουσίαζε σημαντική ανάπτυξη των αφροαμερικανικών περιοχών, σε αντίθεση με άλλες περιοχές του Νότου. Για αυτόν το λόγο, αποτελούσε θελκτικό προορισμό για Αφροαμερικανούς, οι οποίοι έψαχναν ευκαιρίες για οικονομική ανέλιξη.

Στις 30 Μαΐου 1921, ο Dick Rowland, ένας Αφροαμερικανός λούστρος, επιχείρησε να χρησιμοποιήσει τον ανελκυστήρα του κτιρίου Drexel. Ενώ βρισκόταν εντός του ανελκυστήρα, εικάζεται λόγω κάποιας αναταραχής, έπεσε πάνω στη λευκή χειριστή του ανελκυστήρα, Sarah Page, η οποία αμέσως ούρλιαξε και κλήθηκε η αστυνομία. Την επομένη, στις 31 Μαΐου, οι αστυνομικοί, Carmichael και Pack, συνέλαβαν το Dick Rowland για απόπειρα επίθεσης κι, ενώ αρχικά το συμβάν δεν είχε διαδοθεί, το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας “Tulsa Tribune”, το οποίο ανέφερε «Συλληφθείς νέγρος για επίθεση σε κοπέλα μέσα σε ανελκυστήρα» (=Nab negro for attacking girl in an elevator) εξαγρίωσε τους λευκούς κατοίκους της Tulsa. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, εκατοντάδες λευκοί κάτοικοι συγκεντρώθηκαν σταδιακά έξω από το Δικαστήριο της Κομητείας, προκειμένου να λιντσάρουν τον συλληφθέντα Rowland. Οι Αφροαμερικάνοι της περιοχής, όταν έμαθαν για το επικείμενο λιντσάρισμα του Rowland, πήραν τα όπλα και κατευθύνθηκαν προς το Δικαστήριο προς ενίσχυση της άμυνας του κτιρίου. Αξίζει να σημειωθεί πως από τους περίπου 70 Αφροαμερικάνους που κατέφθασαν στο Δικαστήριο οπλισμένοι, πολλοί ήταν βετεράνοι του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και κάποιοι, μάλιστα, ήταν ντυμένοι με τη στρατιωτική τους ενδυμασία. Όταν έφθασαν στο Δικαστήριο, προσέφεραν στο Σερίφη τις υπηρεσίες τους, αυτός, όμως, τους ενημέρωσε ότι αυτό δεν ήταν απαραίτητο και έτσι, άρχισαν να υποχωρούν. Τότε, μια αψιμαχία μεταξύ ενός λευκού και ενός Αφροαμερικανού, αναφορικά με το πιστόλι του δεύτερου, είχε ως αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθεί το πιστόλι και να πυροβολήσει ο Αφροαμερικανός χειριστής. Τότε, όπως ανέφερε εκ των υστέρων ο Σερίφης “all hell broke lose” (=όλος ο χαμός απελευθερώθηκε).

Αμέσως ξέσπασε ένοπλη σύγκρουση μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών και γρήγορα, μεταφέρθηκε μεταξύ των γραμμών του τρένου, που χώριζε τις «λευκές» και «μαύρες» συνοικίες. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 1^ης Ιουνίου, ο όχλος των λευκών ξεκίνησε εμπρηστικές επιθέσεις κατά των επιχειρήσεων Αφροαμερικανών ιδιοκτητών. Πολύ σύντομα, τυλίχθηκε στις φλόγες η εμπορική περιοχή του Greenwood, της «Μικρής Αφρικής», όπως ήταν γνωστή η συνοικία. Τα ξημερώματα, μάλιστα, ο όχλος απώθησε τους Αφροαμερικάνους ένοπλους και προέβη σε πλιάτσικο κατοικιών και επιχειρήσεων στο εσωτερικό της συνοικίας. Οι κάτοικοι διώκονταν από τα σπίτια τους και κατόπιν ο όχλος εισέβαλε και λεηλατούσε τις περιουσίες των μαύρων κατοίκων. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε μέχρι να επέμβει η Εθνική Φρουρά, που κατέφθασε από την πόλη της Oklahoma περίπου στις 11:00 π.μ. της 1^ης Ιουνίου.

Η σφαγή της Tulsa, όπως έμεινε γνωστή, αποτελεί ίσως το πιο σκληρό περιστατικό φυλετικής βίας στην ιστορία των Η.Π.Α. Αν και δεν υπάρχει σαφής αριθμός νεκρών και τραυματιών, οι επιβεβαιωμένοι νεκροί ήταν 39 (26 Αφροαμερικάνοι και 13 λευκοί), με εκτιμήσεις να αναφέρουν έως και 200-300 νεκρούς. Πάρα πολλοί κάτοικοι του Greenwood έφυγαν από την πόλη, ενώ αρκετοί επίσης μεταφέρθηκαν σε κέντρα κράτησης.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Brophy, L. Alfred (2002), Reconstructing the Dreamland: The Tulsa Riot of 1921, New York: Oxford University Press
• Krehbiel, Randy (2019), Tulsa 1921: Reporting a Massacre, University of Oklahoma Press