Της Ευανθίας Τσαγγάρη,
Συχνά, χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ερχόμαστε αντιμέτωποι με μία καινούρια για τους περισσότερους τάση: αυτή των affirmations. Τα affirmations, ή αλλιώς οι θετικές δηλώσεις, αποτελούν μία τεχνική αυτοβελτίωσης, μέσω της οποίας, κάνοντας κάποιες θετικές υπενθυμίσεις στον εαυτό μας, αυξάνουμε την ενέργεια και την αυτοπεποίθησή μας. Πρόκειται για σύντομες ισχυρές φράσεις, τις οποίες επαναλαμβάνουμε πολλές φορές τη μέρα και μας επιτρέπουν να ελέγξουμε συνειδητά την σκέψη μας.
Αν, λοιπόν, διαπιστώνεις πως κάνεις αρνητικές σκέψεις σε καθημερινή βάση, μέσω των θετικών δηλώσεων σού δίνεται η δυνατότητα να καταπολεμήσεις αυτές τις συνήθως υποσυνείδητες περιοριστικές πεποιθήσεις και να τις αντικαταστήσεις με πιο αισιόδοξες και προσαρμοστικές εναλλακτικές. Εν προκειμένω, τίθενται δύο ερωτήματα. Αφενός, πώς λειτουργούν πράγματι οι θετικές δηλώσεις; Κι αφετέρου, υπάρχει κάποια επιστημονική εξήγηση πίσω απ’ αυτές ή πρόκειται για ένα θεωρητικό κατασκεύασμα της αυτοβελτίωσης;
Οι Επιστημονικές Θεωρίες πίσω από τις Θετικές Δηλώσεις
Σύμφωνα με τη θεωρία του τριαδικού εγκεφάλου, που έχει βασιστεί στις ιδέες του Αμερικανού νευροεπιστήμονα Paul MacLean, οι άνθρωποι έχουν «τρεις εγκεφάλους», βάσει των οποίων σκέφτονται και πράττουν. Το τμήμα του εγκεφάλου που σχετίζεται με την σκέψη, την αντίληψη, τη γλώσσα και την απόκτηση γνώσεων, είναι ο νεοφλοιός. Το δεύτερο μέρος ονομάζεται λιμπικό σύστημα κι ευθύνεται για τα συναισθήματα, τις συμπεριφορές, τη μνήμη και την έκφραση. Το τρίτο μέρος είναι ο ερπετοειδής εγκέφαλος και είναι υπεύθυνος για την επιβίωσή μας, ρυθμίζοντας τις ακούσιες λειτουργίες μας, όπως η αναπνοή.
Βάσει αυτής της θεωρίας, τα πάντα ξεκινούν από μία συνειδητή σκέψη, η οποία συντελείται στον νεοφλοιό μας και προκαλεί ένα συναίσθημα στο λιμπικό σύστημα, το οποίο εν τέλει ευθύνεται για τη συμπεριφορά μας. Για να καταφέρoυμε, λοιπόν, να απαλλαγούμε από περιοριστικές πεποιθήσεις του παρελθόντος, πρέπει να εναρμονίσουμε το νεοφλοιό με το λιμπικό μας σύστημα, επαναπρογραμματίζοντας το μέρος του νεοφλοιού εξ ολοκλήρου. Ένας τρόπος με τον οποίο αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί είναι με τη χρήση δηλώσεων.
Βασιζόμενοι στην εν λόγω θεωρία, θα μπορούσαμε να πούμε πως οι θετικές δηλώσεις φέρνουν απτά αποτελέσματα, διότι με τη συνεχή τους επανάληψη, δημιουργείται η αρχή ενός νέου νευρωνικού δικτύου ή αλλοιώνεται ένα υπάρχον. Έτσι, αλλάζει η συνειδητότητα του νεοφλοιού μας και γι’ αυτό δημιουργούνται θετικά συναισθήματα στο λιμπικό μας σύστημα. Με αυτή την ανάμειξη θετικών σκέψεων και συναισθημάτων, στο υποσυνείδητό μας αποτυπώνονται νέα θετικά πρότυπα και αναπτερώνεται άμεσα η αυτοπεποίθησή μας. Ας μην ξεχνάμε πως ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν δύναται να ξεχωρίσει το ψέμα από την αλήθεια. Οπότε με την καθημερινή επανάληψη αναγκάζεται τελικά να «πιστέψει» την αλήθεια που του δίνουμε. Στο σημείο αυτό, βέβαια, οφείλουμε να σημειώσουμε πως η θεωρία του τριαδικού εγκεφάλου αμφισβητείται συχνά από τους νευροεπιστήμονες μετά το 2000, ενώ περισσότερο έγκυρη φαίνεται να είναι η ψυχολογική θεωρία του self-affirmation.
H θεωρία της αυτοεπιβεβαίωσης (self-affirmation theory) διατυπώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 80’ από τον κοινωνικό ψυχολόγο Claude Steele. Είναι μία ψυχολογική θεωρία, η οποία υποστηρίζει πως ευρύτερος σκοπός του εαυτού είναι να προστατεύει την εικόνα ενός ενιαίου εαυτού σε πνευματικό και ηθικό επίπεδο. Όταν απειλείται η εικόνα του ενιαίου εαυτού, αντιδρούμε άμεσα και με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποκατασταθεί η αρχική μας εικόνα. Μέσω της αυτοεπιβεβαίωσης διατηρούμε, δηλαδή, μια ενιαία εικόνα για τον εαυτό μας, μέσα στην οποία είμαστε ηθικοί, ευέλικτοι και «άνετοι». Αυτό συνιστά την προσωπική μας ταυτότητα (Cohen & Sherman, 2014). Ωστόσο, η διατήρηση της ταυτότητας αυτής δεν σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε άπταιστοι σε όλα, άλλα περισσότερο να είμαστε ικανοί στους τομείς που μας ενδιαφέρουν.
Εμπειρικές μελέτες έχουν δείξει ότι μπορούμε να διατηρήσουμε την αίσθηση της ακεραιότητάς μας λέγοντας στον εαυτό μας (ή επιβεβαιώνοντας) τι πιστεύουμε με θετικούς τρόπους. Εδώ, συνεπώς, κάνουν την εμφάνισή τους οι θετικές δηλώσεις, οι οποίες λειτουργούν σαν άμυνα σε τυχόν αντιπαραθέσεις και απειλές προς την εικόνα μας. Χρησιμοποιώντας θετικές δηλώσεις κάποιος μπορεί όχι μόνο να αυξήσει την αυτοεκτίμησή του αλλά και να περιορίσει το άγχος και την αμυντική στάση του.
Tips που έχουν βοηθήσει αρκετούς να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τις θετικές δηλώσεις
- «Είμαι τόσο χαρούμενος/-η και ευγνώμων τώρα που…»
Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε έχουν ισχυρό αντίκτυπο στο υποσυνείδητό μας και γι’ αυτό πρέπει να τις επιλέγουμε σοφά. Χρησιμοποιώντας το πρώτο πρόσωπο, η δήλωση αποκτά ένα δυναμικό χαρακτήρα και η επιθυμία σου καθίσταται πιο ξεκάθαρη στο μυαλό σου.
- Χρησιμοποίησε χρόνο Ενεστώτα
Οι δηλώσεις αναφέρονται μόνο στον Ενεστώτα. Εγώ είμαι. Εδώ και τώρα. Δεν θα είμαι. Όταν στις δηλώσεις μας βάζουμε το «θα», τότε μεταφέρουμε την επιθυμία μας στο μέλλον, όπου και θα παραμείνει ανεκπλήρωτη. Δηλώνοντας την επιθυμία σου σε Ενεστώτα, εκείνη τη στιγμή δίνεις μία προσταγή στο υποσυνείδητό σου, την οποία αυτό είναι αναγκασμένο να δεχθεί. Ταυτοχρόνως, οραματίζεσαι-δημιουργείς σε πνευματικό επίπεδο αυτή την πραγματικότητα.
- Να είσαι σύντομος
Δεν χρειάζεται να γράψεις ολόκληρη έκθεση. Είναι ευκολότερο να θυμάσαι κάτι σύντομο και παραστατικό. Με υπερβολικά λόγια το πιθανότερο είναι να μπερδέψεις το μυαλό σου.
- Να είσαι σαφής
Το να τοποθετείσαι με σαφήνεια καθιστά τις δηλώσεις σου πιο αληθοφανείς και ευκολότερο για το μυαλό σου να οραματιστεί. Αντί, λοιπόν, να πεις «Θέλω να χάσω βάρος», πες «Είμαι 60 κιλά και το σώμα μου είναι υγιές και ελκυστικό».
- Επανάληψη
Καλό είναι τις δηλώσεις μας να τις λέμε με διάφορους τρόπους πάρα πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας, προκειμένου να αποτυπωθούν βαθιά μέσα μας. Μπορούμε να τις κάνουμε τραγούδι και να τις τραγουδάμε. Μπορούμε να τις γράφουμε τηρώντας ένα ημερολόγιο, ή επίσης να τις απαγγέλουμε μπροστά στον καθρέφτη μεγαλόφωνα. Με αυτό τον τρόπο, η επανάληψη θα γίνει συνήθεια κι ίσως, πεποίθηση.
Συνοψίζοντας, είτε θετικές είτε αρνητικές, οι δηλώσεις λειτουργούν. Με προϋπόθεση, βέβαια, πως έχεις ένα συγκεκριμένο mindset. Για να εγγυηθείς, λοιπόν, την επιτυχία πρέπει να ασπαστείς τη θετικότητα και να απωθήσεις τον αρνητισμό. Ας μην απατώμαστε, βέβαια, η αλλαγή στις ζωές μας δεν θα επέλθει μόνο με τη χρήση δηλώσεων, αλλά κάνοντας και τις απαιτούμενες πράξεις και δράσεις για την επίτευξη αυτής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αντώνης Καλογήρου, Έξι βήματα πίσω, μια ζωή μπροστά, εκδ. Η Δυναμική της Επιτυχίας, Αθήνα, 2018
- Τα τρία μέρη του εγκεφάλου μας: Σκέφτομαι-Πράττω-Είμαι, Dimitrazervaki.com, διαθέσιμο εδώ
- Triune Brain, Wikipedia, διαθέσιμο εδώ
- Self-affirmation, Wikipedia, διαθέσιμο εδώ
- Positive Daily Affirmations: Is there science behind it?, Positive Psychology, διαθέσιμο εδώ
