Της Ιωάννας Χατζηαντωνίου,
Εκλογές, ένας ακρογωνιαίος λίθος του δημοκρατικού πολιτεύματος. Η πλειοψηφία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στην ευρωπαϊκή ήπειρο, αλλά εν πολλοίς και στην υφήλιο, έχει «βουήξει» για τις δύο καίριες εκλογικές αναμετρήσεις που πλησιάζουν. Στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής βρίσκονται οι γερμανικές εκλογές, οι οποίες σημαδεύονται από την αποχώρηση της επί 16 χρόνια Καγκελαρίου Angela Merkel, αλλά και μια γενικότερη ανοδική τάση της δημοτικότητας του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. Σε δεύτερο χρόνο, ένα ακόμα εκλογικό «ντέρμπι» αναμένεται να διεξαχθεί σε λίγους μήνες στη Γαλλία, με τα τωρινά προγνωστικά να δίνουν εναλλάξ το προβάδισμα στη Marine Le Pen, και τον «κάτοχο» του θώκου, Emmanuel Macron.
Με τις δύο αυτές εκλογικές κούρσες να κατέχουν το προσκήνιο της ευρωπαϊκής πολιτικής, και σε συνδυασμό με την αναμενόμενη κρίση μετανάστευσης προερχόμενη από την άνοδο των Ταλιμπάν στην αφγανική εξουσία, κάποια άλλα τεκταινόμενα έμειναν στην αφάνεια – μεταξύ αυτών, οι εσθονικές προεδρικές εκλογές.
Πριν, όμως, αναλύσουμε τις εξελίξεις των εκλογών και την φετινή «ιδιομορφία» τους, καλό θα ήταν να θέσουμε ένα γενικότερο θεωρητικό πλαίσιο για τη χώρα, με έμφαση στο πολιτικό κομμάτι.
Τοποθετημένη στα βόρεια της Ευρώπης –και δη στο βορειότερο κομμάτι της Βαλτικής– η Εσθονία αποτελεί ένα «σύνορο» της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη Ρωσία. Το πρώην αυτό σοβιετικό κράτος έχει γνωρίσει τεράστια εξέλιξη της τελευταίες δεκαετίες σε πολλούς τομείς οργάνωσης, από την οικονομία μέχρι και τα ζητήματα ψηφιακής διακυβέρνησης και κυβερνοασφάλειας.
Το πολίτευμά της χαρακτηρίζεται ως κοινοβουλευτική δημοκρατία, ενώ η ηγεσία της χώρας «πέφτει στους ώμους» του Προέδρου. Τα καθήκοντα του ποικίλλουν, μεταξύ ευθυνών απέναντι στο Εσθονικό Κοινοβούλιο (Riigikogu), τον ρόλο που κατέχει ως ανώτατος εκπρόσωπος της χώρας στο διεθνές σύστημα, αλλά και το δικαίωμα να προτείνει κάποιον για την πρωθυπουργία της χώρας.
Η ανάδειξη του Προέδρου της Εσθονίας κρίνεται από μια εκλογική διαδικασία, η οποία λαμβάνει χώρα κάθε 5 χρόνια από το εσθονικό Κοινοβούλιο ή από ένα Κολλέγιο Εκλεκτόρων. Η διαδικασία, ωστόσο, εκκινείται με προτεινόμενους υποψηφίους από τους Βουλευτές ή τα μέλη της Κυβέρνησης (γεγονός ιδιαίτερα ενδιαφέρον και για τη φετινή αναμέτρηση), την υποψηφιότητα των οποίων η Βουλή στηρίζει ή απορρίπτει με την ψήφο της. Πιο συγκεκριμένα, για την επικύρωση μιας υποψηφιότητας προαπαιτούνται 21 υπογραφές, ενώ για την ανάδειξη ενός υποψηφίου στο αξίωμα, 68 υπογραφές – ήτοι μια πλειοψηφία των δύο τρίτων του Κοινοβουλίου. Εάν η διαδικασία «αποτύχει» με τη μέθοδο αυτή (δηλαδή αδυνατήσει κάποιος υποψήφιος να συγκεντρώσει τον «μαγικό» αριθμό 68), την ευθύνη αναλαμβάνει το προαναφερθέν Εκλεκτορικό Κολλέγιο. Αυτό συνίσταται από τους Βουλευτές μαζί με αντιπροσώπους τοπικών/δημοτικών αρχών. Αν ούτε τότε εκλεχθεί κάποιος υποψήφιος, η διαδικασία γυρνάει πίσω στο εσθονικό Κοινοβούλιο.
Παρά το απλό της διαδικασίας, οι φετινές εκλογές ήταν αναμενόμενο να είναι «επεισοδιακές». Η νυν Πρόεδρος, Kersti Kaljulaid, μια εμβληματική προσωπικότητα της σύγχρονης εσθονικής πολιτικής και ιδιαίτερα προσφιλής στον εσθονικό λαό, δεν προτάθηκε από κανένα μέλος της Βουλής ή της Κυβέρνησης. Αν και η ίδια έχει εκφράσει πολλάκις τη διαθεσιμότητά της και την επιθυμία της να επανεκλεχτεί στο πόστο, η απουσία πρότασης συνεπάγεται τη σίγουρη λήξη της θητείας της, η οποία έχει οριστεί τον ερχόμενο Οκτώβρη.
Αν όχι η νυν Πρόεδρος, τότε ποια είναι τα πρόσωπα που θα συμμετέχουν στην κούρσα; Μέχρι πριν λίγες μέρες… κανένας! Με την 30η Αυγούστου να έχει οριστεί ως ημέρα εκλογών, ο πρώτος υποψήφιος εμφανίστηκε στις 28 του μήνα, αφήνοντας για αρκετές μέρες το μέλλον της χώρας σε «άγνωστα νερά». Ακριβώς λόγω του γεγονότος ότι η υποψηφιότητα ενός ατόμου έγκειται στην επιλογή των βουλευτών και των μελών της Κυβέρνησης, η υποψηφιότητα γίνεται κομματικό ζήτημα. Με άλλα λόγια, όποιος «ενδιαφέρεται» για τον προεδρικό θώκο, θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να μπορεί να πείσει τα κόμματα για να τον στηρίξουν – πράγμα κάπως δύσκολη δεδομένης της παρούσας ταραχώδους κατάστασης που χαρακτηρίζει την εσθονική πολιτική.
Αισίως, πάραυτα, ο πρώτος –και μοναδικός ως τώρα– υποψήφιος εμφανίστηκε στο πρόσωπο του Alar Karis, Διευθυντή του Εθνικού Μουσείου της Εσθονίας και πρώην Πρύτανη του Πανεπιστήμιου του Tartu. Έχοντας λάβει την υποστήριξη του Κόμματος Κέντρο της εσθονικής Βουλής (σημ. : πρόκειται για ένα κέντρο-αριστερό κόμμα στο πολιτικό φάσμα), ο κύριος Karis, μπήκε στην κούρσα μόνος του, καθώς οι λοιποί προτεινόμενοι δεν κατάφεραν να συλλέξουν τις απαραίτητες 21 ψήφους. Δυστυχώς, βέβαια, ο μοναδικός υποψήφιος βρήκε κώλυμα στο δεύτερο στάδιο της διαδικασίας (τον πρώτο γύρο ψηφοφορίας που πραγματοποιήθηκε εχθές στις 30 Αυγούστου), το οποίο ήταν να περάσει το κατώφλι των 68 ψήφων. Με 5 ψήφους λιγότερες αλλά και 16 λευκά, ο υποψήφιος παραμένει στην αναμέτρηση και δήλωσε πως ελπίζει για ένα διαφορετικό αποτέλεσμα σήμερα.
Αξιοθαύμαστη, βέβαια, είναι και η στάση του απέναντι στον τρόπο λειτουργίας της πολιτικής. Όπως είπε, δε σκοπεύει να «ζητιανέψει» ψήφους αλλά ακριβώς επιδιώκει να γνωρίσει και να πείσει τους κομματικούς ηγέτες πως μπορεί να ανταπεξέλθει στη θέση.
Σίγουρα, η Εσθονία μπορεί να περνά τις πολιτικές εξελίξεις της περισσότερο στην αφάνεια και αυτό να οφείλεται εν μέρει στη γεωγραφική της απομόνωση και απόσταση από τον κεντρικό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά δε παύει να έχει ένα ιδιαίτερο εκλογικό σύστημα. Παρά τις πολλαπλές κριτικές που έχουν ασκηθεί στη μέθοδο ανάδειξης Προέδρου στη χώρα, η μεταρρύθμιση επί της συγκεκριμένης διαδικασίας δεν έχει γίνει ακόμη πραγματικότητα. Όσον αφορά τις φετινές εκλογές, μόνο ο χρόνος, η επιθυμία και η δυνατότητα των κομμάτων να βρουν μια κοινή γραμμή συνεργασίας αλλά και η έκταση που θα λάβει η διαδικασία, μπορούν να κρίνουν το αποτέλεσμα. Οψόμεθα (ελπίζουμε σύντομα).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η Εσθονία, europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- Feature: Estonia’s presidential election 2021, ERR, διαθέσιμο εδώ
- Estonia’s MPs will pick its next president from a field of one, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Estonian Parliament fails to elect President after rejecting sole candidate, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Why is no one stepping forward to be Estonia’s next president?, Euronews, διαθέσιμο εδώ
