Της Ευφροσύνης Κουκουφιλίππου,
Ενώπιον ενός νέου πιθανώς τεράστιου μεταναστευτικού και προσφυγικού κύματος από το Αφγανιστάν, ο πλέον πάγιος ευρωπαϊκός θεσμός που φροντίζει τα σύνορα της Ευρώπης και ελέγχει τις μεταναστευτικές ροές, ή αλλιώς FRONTEX, φαίνεται πως απέτυχε παταγωδώς να φέρει εις πέρας το έργο που του ανατέθηκε. Η FRONTEX ιδρύθηκε ως υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία και τη διαχείριση των ευρωπαϊκών συνόρων και κύριο μέλημά της είναι η επιβολή ελέγχου στις μεταναστευτικές εισροές. Ιδιαιτέρως εξαιτίας του μεγάλου μεταναστευτικού κύματος από τη Συρία το 2015, ο προϋπολογισμός του θεσμού έχει αυξηθεί ραγδαία, με αποτέλεσμα να έχει διογκωθεί ο ρόλος του και να παίζει πλέον πρωταρχικό και συγχρόνως μοναδικό ρόλο στη διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος, κι όχι δευτερεύοντα, υποστηρικτικό ρόλο, όπως συνήθιζε να έχει πριν την κρίση του 2015.
Από ό,τι φαίνεται, όμως, παρά τις επιπρόσθετες αρμοδιότητες και τα οικονομικά εργαλεία που έχουν παρασχεθεί από την Ε.Ε., δεν κατάφερε να σταθεί αντάξια των προσδοκιών. Το εποπτικό σώμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μετά από σχετική έρευνα διαπίστωσε πως «η FRONTEX έχει επανειλημμένως αποτύχει να λάβει αποτελεσματική δράση όταν έρχονται στην προσοχή της κατηγορίες για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», όπως δήλωσε χαρακτηριστικά η Eva Cossè, ερευνήτρια στο εποπτικό σώμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Οι παραβιάσεις που πραγματοποιούνται στις χώρες που ενεργεί η FRONTEX, περιλαμβάνουν βία, παράνομες αρνήσεις υποδοχής και παράνομο επαναπατρισμό, άρνηση παροχής ασύλου κι αφορούν χώρες στα έσχατα σύνορα της Ευρώπης, όπως η Βουλγαρία, η Κροατία, η Κύπρος, η Ελλάδα, η Ουγγαρία και η Μάλτα.
Αν και έχουν προβλεφθεί σχετικοί μηχανισμοί εποπτείας της FRONTEX, με στόχο ακριβώς την πρόληψη βίας και κατάχρησης εξουσίας από τις χώρες που υποδέχονται τις ροές, κι αν και η ίδια η FRONTEX έχει τη δυνατότητα αναβολής ή τερματισμού της επιχείρησης αν διαπιστωθούν περιπτώσεις κατάχρησης, ο τελευταίος μηχανισμός έχει τεθεί σε λειτουργία μία και μοναδική φορά, στην περίπτωση της Ουγγαρίας, κι έπειτα από απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Δυστυχώς, τον Οκτώβριο του 2020 διαπιστώθηκαν παράνομες απελάσεις προσφύγων και άδικη άρνηση παροχής ασύλου στην Ελλάδα, με συνέπεια την αποστολή των προσφύγων πίσω στην Τουρκία. Η FRONTEX εγκαθίδρυσε σχετική επιτροπή για να επιβεβαιώσει την αλήθεια των κατηγοριών, αλλά όπως είναι φυσικό η έκθεση ισχυριζόταν πως δήθεν «κανένα τέτοιο επιβλαβές γεγονός δεν είχε λάβει χώρα, ούτε από την πλευρά της FRONTEX, ούτε από την πλευρά των Ελλήνων αξιωματούχων». Χειρότερη είναι η εικόνα στην Ουγγαρία, η οποία πάγια παραβιάζει οποιεσδήποτε μεταναστευτικές πολιτικές ακολουθεί η Ε.Ε. και αδιαφορεί παντελώς για τα ανθρώπινα δικαιώματα, με τον τίτλο του «κακομαθημένου παιδιού» της Ευρώπης να την περιγράφει καλύτερα από κάθε άλλο.
Η κατάσταση, λοιπόν, έφτασε στο απροχώρητο με την κατάθεση δύο προσφυγών ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης από ένα ασυνόδευτο ανήλικο και μία γυναίκα, αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα (Λέσβο), δηλαδή σε ευρωπαϊκό έδαφος, οι οποίοι αφού υπέστησαν πολλαπλές μορφές βίας –ληστεύτηκαν, κακοποιήθηκαν, συνελήφθησαν βίαια, κρατήθηκαν παράνομα– απελάθηκαν εν τέλει εντελώς παράνομα και χωρίς να τηρηθούν έστω οι βασικές προϋποθέσεις επαναπροώθησής τους πίσω σε τουρκικό έδαφος διαμέσου θαλάσσιας οδού. Για πρώτη φορά, ο συγκεκριμένος οργανισμός, που θα έπρεπε να προστατεύει τα θεμελιώδη δικαιώματα των ανθρώπων που θαλασσοπνίγωνται για ένα καλύτερο αύριο κι ένα μέλλον χωρίς πόλεμο και φτώχεια, έτσι ώστε να μην ξανανιώσουν και να μην ξαναβιώσουν άλλη βία, θα ελεγχθεί από μία ανεξάρτητη δικαστική αρχή και θα λογοδοτήσει γιατί επέλεξε να κάνει τα στραβά μάτια μπροστά σε κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στην Ευρώπη του 2021, που βροντοφωνάζει στην υφήλιο ότι βασίζεται σε βασικές ανθρώπινες αξίες και λειτουργεί ως θεματοφύλακας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τέτοια περιστατικά εκ μέρους των ευρωπαϊκών οργανισμών θα έπρεπε να ήταν απλώς ανεπίτρεπτα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Frontex Failing to Protect People at EU Borders, Human Rights Watch, διαθέσιμο εδώ
- Κάτι τρέχει με την FRONTEX, Εuronews, διαθέσιμο εδώ
