Της Κατερίνας Σφυράκη,
Το σύγχρονο δημοκρατικό πολίτευμα προωθεί την εδραίωση του διαλόγου και της πολυφωνίας, καθιστώντας τους πολίτες ικανούς να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους για οποιοδήποτε ζήτημα, να τις ανταλλάσσουν και να διευρύνουν με τον τρόπο αυτό τους πνευματικούς τους ορίζοντες, καθώς επεκτείνεται το πεδίο της οπτικής τους. Μια από τις διάφορες επιλογές που δίνεται στο σημερινό άνθρωπο, προκειμένου να εκφραστεί ελεύθερα και να διατυπώσει την άποψή του, είναι ο χώρος της αρθρογραφίας, ένας χώρος πολυφωνικός που καθημερινά ανάγει την αξία της ελευθερίας σε αξία διαχρονική και πανανθρώπινη. Την πολυφωνία, άλλωστε, πρεσβεύει και το OffLine Post, το οποίο σήμερα γιορτάζει τα 3 χρόνια λειτουργίας του και έτσι, μας υπενθυμίζει έμπρακτα τη σπουδαία συνεισφορά του στη διατύπωση ποικίλων απόψεων και στην ελευθερία της έκφρασης εν γένει.
Η πολυφωνία έγκειται σε μια μορφή διεκδίκησης δικαιωμάτων· κάθε άνθρωπος αποτελεί μια μοναδική οντότητα, η οποία ακολούθως κατέχει και μια ξεχωριστή άποψη. Η έκφραση της άποψης αυτής, ιδιαίτερα στο αρθρογραφικό στερέωμα, φέρει ύψιστη σημασία. Αρχικά, δίνει το δικαίωμα να εκφράζεται κανείς ελεύθερα και να προωθείται με τον τρόπο αυτό ένας γόνιμος διάλογος, που προασπίζει το χαρακτήρα της δημοκρατίας. Καλλιεργεί, επίσης, την αυτοπραγμάτωση, διότι ο άνθρωπος μαθαίνει να λειτουργεί ως ένα ελεύθερο ον και να μην αλλοτριώνεται, επειδή επηρεάζεται και υιοθετεί άκριτα άλλες απόψεις, αλλά να προοδεύει και να βελτιώνεται, υποστηρίζοντας τις θέσεις του και διασταυρώνοντάς τις με άλλες.
Συγχρόνως, διαμορφώνεται ένα πνεύμα οικουμενικότητας, καθώς τα άτομα εξοικειώνονται με το να ακούν, να δέχονται, αλλά και να ασπάζονται αντιλήψεις διαφορετικές από τις δικές τους, αφότου πρωτίστως έχουν ερευνήσει και μελετήσει έναν σημαντικό αριθμό διαφορετικών απόψεων, προκειμένου να μην είναι μονοδιάστατοι.
Η αρθρογραφία μπορεί εύκολα να θεωρηθεί ένα μέσο διττής σημασίας ως προς την έκφραση της ελευθερίας. Αφενός, πρόκειται για έναν πλουραλιστικό τρόπο επικοινωνίας και έκφρασης, καθώς προάγει την πολυφωνία, την ίση, δηλαδή, έκφραση όλων των συντακτών/τριών, άρα και ανθρώπων γενικότερα. Δίνει ταυτόχρονα τη δυνατότητα πληροφόρησης για τα δρώμενα της κοινωνικής ζωής με τη συνακόλουθη ενεργοποίηση και συμμετοχή των πολιτών σε αυτήν. Με τη συμμετοχή μέσω αυτού του τρόπου στην κοινωνικοπολιτική ζωή, το άτομο έχει τη δυνατότητα να στηλιτεύει οποιουδήποτε είδους αυθαιρεσία και να διεκδικεί, μέσα από την επαφή του με τη σύνταξη και ανάγνωση κοινωνικοπολιτικών κειμένων, ένα καλύτερο και πιο δίκαιο μέλλον για το ίδιο και τους συνανθρώπους του.
Έμφαση πρέπει να δοθεί και στο ότι οξύνεται η κρίση του σύγχρονου ανθρώπου, είτε βρίσκεται στη θέση του συντάκτη είτε του αναγνώστη, καθώς απαλλάσσεται από προκαταλήψεις και στερεότυπα, δεν υποδουλώνεται σε αυθαίρετες ερμηνείες και προσπαθεί να ακολουθεί αντικειμενικές πηγές ενημέρωσης. Αντίστοιχα, σημαντικό όφελος είναι και η περιφρούρηση της αυτοβουλίας· η ελεύθερη πολιτική τοποθέτηση και αντίσταση σε προσπάθειες χειραγώγησης και ετεροκατεύθυνσης είναι ένα μείζον ζήτημα που οφείλει να χαρακτηρίζει τις δημοκρατικές κοινωνίες, διότι ελλείψει του, δε σφυρηλατείται η σφαιρική ενημέρωση των πολιτών, αλλά αντίθετα προωθείται η μονομέρεια και η ημιμάθεια.
Αφετέρου, όσον αφορά την αυτοβουλία των κειμενογράφων, υπάρχουν δυστυχώς πολλές περιπτώσεις, όπου ο εκάστοτε αρθρογράφος δε μπορεί να ενεργήσει αυτόβουλα και ανεμπόδιστα, δίχως να επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες και παρεμβάσεις. Είναι συχνές οι φορές κατά τις οποίες δε μπορεί κανείς να εκφραστεί απρόσκοπτα, διότι δέχεται πιέσεις από άλλα πρόσωπα, που μπορεί να είναι είτε άτομα της πολιτικής επικαιρότητας είτε και άλλοι υπεύθυνοι που λειτουργούν ως ανώτεροι του εκάστοτε συντάκτη/τριας.
Το ζήτημα της ανελευθερίας είναι όχι μόνο ανησυχητικό αλλά και άκρως επικίνδυνο, καθώς απειλεί με αφανισμό όχι μόνο της προσωπικής γνώμης ενός κειμενογράφου ως μονάδας, αλλά και γενικότερα του δημοκρατικού πολιτεύματος στο σύνολό του. Τέτοιες προσπάθειες χειραγώγησης αποτελούν πρόσφορο έδαφος για να οδηγηθούν άτομα και λαοί σε μια πνευματική, κοινωνική, οικονομική και πολιτική στασιμότητα και κυρίως, στην ανελευθερία τόσο της έκφρασης όσο και της σκέψης.
Είναι, συνεπώς, στο χέρι όλων μας και κοινό χρέος για κάθε πολίτη που θέλει να βιώνει τα οφέλη της δημοκρατίας, ταυτόχρονα να τα προασπίζει. Οφείλουμε να θωρακίσουμε το «νοείν» για να διαφυλάξουμε και να συνεχίσουμε να βιώνουμε με ελευθερία το «πράττειν», να προάγουμε την ελεύθερη και δημοκρατική έκφραση σε όλα τα επίπεδα, χωρίς, φυσικά, να παρεμποδίζουμε την ελευθερία των άλλων και δίχως να τους στερούμε το δικαίωμα στην εξίσου ελεύθερη έκφραση των απόψεών τους, ακόμη κι αν δε συνάδουν με τις δικές μας.
