Της Πωλίνας Παλλιεράκη,
Οι νικητές της πρόσφατης διοργάνωσης της Eurovision, το ιταλικό συγκρότημα Maneskin, προκάλεσαν τω όντι μεγάλη εντύπωση, ιδίως λόγω της αρχής της καριέρας τους, που από τους δρόμους της Ρώμης, κατόρθωσαν να κατακτήσουν τη σκηνή του Ρότερνταμ. Ανήκουν, δηλαδή, στην κατηγορία των μουσικών του δρόμου. Η παράσταση στο δρόμο ή αλλιώς το ”busking” είναι η τέλεση μίας ερασιτεχνικής παράστασης σε δημόσιους χώρους για φιλοδωρήματα. Σε πολλές χώρες, οι ανταμοιβές είναι γενικά με τη μορφή χρημάτων, ωστόσο μπορούν να δοθούν και άλλες δωρεές, όπως φαγητό, ποτό ή και δώρα.
Η παράσταση του δρόμου ασκείται σε όλον τον κόσμο και χρονολογείται από την αρχαιότητα. Βέβαια, στην Ελλάδα, κάτι τέτοιο μοιάζει να αραιώνει, μιας και οι καλλιτέχνες δεν λαμβάνουν την προσοχή και τον σεβασμό που τους αρμόζει και δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που χαρακτηρίζονται «ζητιάνοι», ενώ στην πραγματικότητα πρεσβεύουν τέχνη. Οι μουσικοί του δρόμου είναι εκείνοι που με μία κιθάρα, ένα μικρόφωνο και τη φωνή τους κατακτούν τα πεζοδρόμια. Οι ίδιοι, εναντιώνονται στη μιζέρια των πόλεων. Αποτελούν κάτι το αυθεντικό, το διαφορετικό. Δεν υποκύπτουν σε συμβουλές και παραινέσεις κάποιας εταιρείας που προωθεί τη δουλειά τους. Οι μουσικοί του δρόμου είναι άνθρωποι με ταλέντο που θέλουν να το μοιραστούν με τον κόσμο. Με τον απλό άνθρωπο που περνάει από δίπλα τους για να πάει στη δουλειά του, με τον άνθρωπο που κοντοστέκεται, διότι άκουσε κάτι που του θύμισε την εποχή που υπήρχε στη ζωή του ρομαντισμός. Με τον περαστικό που δεν είχε πάει για να ακούσει, αλλά γιατί τον τραβάει αυθόρμητα κάποια μελωδία. Είναι ένα επάγγελμα όπως όλα τα υπόλοιπα και οι εργαζόμενοι του αντιμετωπίζουν τις αντίστοιχες δυσκολίες -ίσως και περισσότερες από μία μέση δουλειά γραφείου- όμως, αυτό είναι που το καθιστά γοητευτικό.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αυτοί οι καλλιτέχνες δεν μπορούσαν να βιοποριστούν και να εκφραστούν, διότι ήταν εκτεθειμένοι ανά πάσα ώρα και στιγμή στον ιό και φυσικά, όταν αποφασίστηκε η τήρηση του καθολικού εγκλεισμού, εκείνοι έμειναν εξαπίνης άνεργοι. Αντιλαμβανόμαστε, επομένως, πως είναι ένα επάγγελμα που δεν εξυπηρετείται από την τηλεργασία, όπως συνέβη με το θέατρο, τις συναυλίες και τον κινηματογράφο, καθώς με τον τρόπο αυτό απουσιάζει η διαδραστικότητα που παρουσιάζει αυτό το ιδιαίτερο επάγγελμα. Σε όλες, λοιπόν, τις ευρωπαϊκές χώρες, οι μουσικοί αυτοί έζησαν πολύ δύσκολες στιγμές με τον κορωνοϊό να στερεί το κοινό τους.
Στην Αθήνα υπάρχουν ποικίλα μέρη όπου συναντάμε αυτού του είδους τη μουσική. Ερμού, Θησείο, Μοναστηράκι και άλλα ιστορικά μέρη είναι το στέκι τους και μάλιστα προκαλούν εντύπωση στους τουρίστες, δη τους καλοκαιρινούς μήνες, όπου ο κόσμος πληθαίνει και η τέχνη ανθίζει με καλοκαιρινό φόντο. Έτσι, λοιπόν, καταλαβαίνουμε γιατί η μουσική που λαμβάνει χώρα στους πεζοδρόμους είναι άξια θαυμασμού. Αντιστοίχως και στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στις Σκανδιναβικές χώρες, οι καλλιτέχνες του δρόμου έρχονται αντιμέτωποι με το κρύο και τους παγωμένους χειμώνες. Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να δοθεί στους μουσικούς αυτούς που κατόρθωσαν να διακριθούν στη δισκογραφία, όπως η Τζάνις Τζόπλιν και ο Ed Sheeran, οι οποίοι με την κιθάρα και το ταλέντο τους απέκτησαν δις θαυμαστών. Αντίστοιχη πορεία παρατηρούμε και στο ιταλικό συγκρότημα Maneskin, το οποίο από τη μουσική του στα σοκάκια της Ρώμης, διακρίθηκε ως παγκόσμιο νικητήριο συγκρότημα στην Eurovision.
Αντιλαμβανόμαστε ακόμα, πως εν μέσω πανδημίας, οι άνθρωποι της τέχνης και του πολιτισμού είναι ανάμεσα σε εκείνους που έχουν δεχτεί το σοβαρότερο πλήγμα. Η Κυβέρνηση, λοιπόν, έρχεται να «χτυπήσει» ξανά τα ίδια αυτά άτομα, τα οποία θεωρεί «καλλιτέχνες δεύτερης κατηγορίας», αποστερώντας τους την επιδότηση απροειδοποίητα από τον Γενάρη-Φλεβάρη. Οι μουσικοί του δρόμου, προσφέρουν τη μουσική τους ως συμπλήρωμα εισοδήματος στις δύσκολες εποχές που ζούμε, άλλοι πιο περιστασιακά, άλλοι σε πιο τακτική βάση. Για πολλούς όμως από αυτούς, κάτι τέτοιο αποτελεί τη βασική τους απασχόληση, τον μοναδικό τρόπο προκειμένου να βιοποριστούν, τη δουλειά τους. Πολλοί οδηγήθηκαν σε αυτό λόγω της αυξανόμενης ανεργίας και των δυσχερών συνθηκών εργασίας που κυριαρχούν στον μουσικό κλάδο. Πολλοί άλλοι, βέβαια, το κάνουν σκεπτόμενοι πως έτσι μπορούν να εκφράζονται με τρόπο πιο ελεύθερο, παίζοντας μουσική χωρίς μεσάζοντες, ερχόμενοι σε άμεση επαφή με το κοινό τους. Κάτι τέτοιο, όπως είναι λογικό, γεμίζει τους καλλιτέχνες με συναισθήματα χαράς και ευγνωμοσύνης. Παρά το γεγονός, όμως, ότι η μουσική του δρόμου έχει αγκαλιαστεί από τη μεγαλύτερη μερίδα της κοινωνίας, τα εμπόδια και οι αντιξοότητες δεν έχουν τελειώσει. Πολύ συχνά, η αστυνομία τους απομακρύνει, ή ακόμα τούς επιβάλλει και πρόστιμο. Μόλις πριν τρία χρόνια, ύστερα από κινητοποιήσεις και διαμαρτυρίες, καταργήθηκε ο απαρχαιωμένος νόμος που ποινικοποιούσε το παίξιμο στο δρόμο ως επαιτεία, αλλά ακόμη και αργότερα από αυτό, εξακολουθούν να εμφανίζονται παρενοχλήσεις από την πλευρά της αστυνομίας με πρόσχημα την χρήση ηχητικού εξοπλισμού και άλλου είδους δικαιολογίες.
Εν μέσω πανδημίας, η άσκηση αυτού του επαγγέλματος ήταν ιδιαίτερα δύσκολη. Από τον περασμένο Σεπτέμβρη, δόθηκε η δυνατότητα στους μουσικούς του δρόμου να ενταχθούν στο Μητρώο Καλλιτεχνών και συγκεκριμένα, στην κατηγορία «Μουσικοί στο Δρόμο» και να καταχωρηθούν, έτσι, στα μέτρα στήριξης επαγγελματιών της τέχνης και του πολιτισμού. Η διαδικασία για την επιδότηση γύρω στον Σεπτέμβρη-Οκτώβρη, όμως, ανακοινώθηκε εξαπίνης, χωρίς κάποια προειδοποίηση, αποκλείοντας με τον τρόπο αυτό πολλούς συναδέλφους. Οι περισσότεροι κατόρθωσαν έστω να λάβουν ανεπαρκή επιδόματα για τους μήνες Νοέμβρη και Δεκέμβρη. Όμως, όταν δόθηκαν τα επιδόματα τον Γενάρη-Φλεβάρη σε όλους τους καλλιτέχνες, πολλοί αντιλήφθηκαν ότι δεν τους καταβλήθηκαν τα χρήματα. Το λυπηρό είναι πως αυτό συνέβη δίχως καμία προειδοποίηση ή σχετική επίσημη ενημέρωση από την Πολιτεία, ενώ σε απάντηση ορισμένων email διαμαρτυριών, το Υπουργείο Εργασίας προφασίστηκε πως γίνεται διασταύρωση στοιχείων με τον ΕΦΚΑ ή ακόμα ότι δεν πληρούν τα κριτήρια προϋπηρεσίας που δήλωσαν στο μητρώο, εφόσον δεν βρέθηκαν ένσημα. Το υπουργείο, λοιπόν, δεν κατέβαλε την αποζημίωση, ενώ οι αιτήσεις τους έγιναν δεκτές από το σύστημα και θεωρήθηκαν έγκυρες όπως ορίζεται από τη σχετική ΚΥΑ.
Ο αποκλεισμός αυτός είναι άδικος και παράνομος, αποστερώντας από τους καλλιτέχνες το δικαίωμα στην επιβίωση. Οι μουσικοί του δρόμου είναι ανάγκη να διεκδικήσουν τα χρήματα που έχουν χάσει. Είναι ανάγκη να αντιμετωπίζονται μεσεβασμό και να αναγνωρίζοντα. Οι μουσικοί του δρόμου βιοπορίζονται με αξιοπρέπεια και προάγουν πολιτισμό. Κανένας τους δεν απαίτησε τον οβολό μας. Όταν κάποιος δίνει, το κάνει επειδή ακούγοντάς τον ένιωσε όμορφα συναισθήματα από το τραγούδι, τη φωνή, την περίτεχνη διασκευή. Οι μουσικοί του δρόμου αποτυπώνουν την κουλτούρα της πόλης, και οι πόλεις μας πάντοτε θα χρειάζονται περισσότερο πολιτισμό. Ο πολιτισμός είναι ένας ζωντανός οργανισμός, ένα στοιχείο της ζωής που πάλλεται. Η μουσική αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι της τέχνης και της δημιουργίας. Δεν γίνεται, επομένως, οι μουσικοί του δρόμου να θεωρούνται καλλιτέχνες δεύτερης κατηγορίας, ούτε είναι υποχρεωμένοι να δέχονται διακρίσεις και άνιση μεταχείριση. Γι’ αυτό, χρειάζονται τη στήριξη ολόκληρης της κοινωνίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τι δεν είναι η μουσική του δρόμου, imerodromos.gr, Διαθέσιμο εδώ
- «Όχι» στον αποκλεισμό μουσικών του δρόμου, efsyn.gr, Διαθέσιμο εδώ
