Της Φένιας Γιαννακοπούλου,
Ο Καναδός Πρωθυπουργός, Justin Trudeau, αψηφώντας τη δριμεία κριτική των κομμάτων της αντιπολίτευσης, ανακοίνωσε τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών στις 20 Σεπτεμβρίου, δύο μόλις έτη από τις προηγούμενες εθνικές εκλογές. Όπως δήλωσε στο διάγγελμά του, «Είναι μια ιστορική στιγμή για τον Καναδά. Η χώρα βάλλεται από την επιδημία του Covid-19 και ως εκ τούτου είναι εξαιρετικά σημαντικό οι Καναδοί να έχουν την ευκαιρία να επιλέξουν τον τρόπο με τον οποίο επιθυμούν να εξέλθει η χώρα από την υγειονομική κρίση.».
Οι κύριοι πυλώνες της προεκλογικής εκστρατείας του Καναδού Πρωθυπουργού είναι τρεις: δημιουργία ισχυρού συστήματος υγείας, εξασφάλιση προσιτής στέγασης, προστασία του περιβάλλοντος. Ο Πρωθυπουργός θα υπερτονίσει τον χρηστό τρόπο με τον οποίο έχει, μέχρι στιγμής, διαχειριστεί την πανδημία, θα αναφερθεί στα μεγάλα προγράμματα στήριξης, καθώς και στο πλάνο ανάκαμψης, επί τη βάσει του οποίου θα παρασχεθούν 101,4 εκατομμύρια καναδικά δολάρια σε βάθος τριετίας. Η αβεβαιότητα για το ποσοστό προσέλευσης στις κάλπες, ωστόσο, είναι μεγάλη.
Οι αντίπαλοι του Trudeau είναι λίγοι, όχι όμως αμελητέοι. Από τη μία πλευρά βρίσκεται ο επικεφαλής του κόμματος των Συντηρητικών, Erin O’Toole, ο οποίος δεν είναι ιδιαιτέρως δημοφιλής στο ευρύ κοινό, αλλά επενδύει στις επαρχιακές περιοχές. Από την άλλη πλευρά, ο επικεφαλής του Νέου Δημοκρατικού Κόμματος, Jagmeet Singh, μπορεί να αποτελέσει πηγή απώλειας ψήφων για τους φιλελεύθερους, ιδιαιτέρως στους κύκλους των νέων και των κατοίκων των αστικών κέντρων. Προκειμένου να αναδειχθεί επικεφαλής μιας κυβέρνησης πλειοψηφίας, το φιλελεύθερο κόμμα του Trudeau θα πρέπει να συγκεντρώσει τουλάχιστον 170 από τις συνολικά 338 έδρες. Σύμφωνα με τον καθηγητή πολιτικής επιστήμης Daniel Beland, παρότι οι πρόωρες εκλογές οφείλονται σε απόφαση του ίδιου του Trudeau, μπορεί να αποδειχθούν μοιραίο λάθος, που θα του κοστίσει την εξουσία, τόσο της χώρας όσο και του ίδιου του κόμματός του.
Η απόφαση του πρωθυπουργού έρχεται σε μια ταραχώδη για τη χώρα περίοδο. Ο Καναδάς πρόκειται να αντιμετωπίσει το τέταρτο κύμα της πανδημίας, με μέλη της αντιπολίτευσης να σχολιάζουν αρνητικά τις πρόωρες εκλογές, καταγγέλλοντας ότι υπονομεύουν την προσπάθεια του υγειονομικού τομέα να διαχειριστεί την κατάσταση. Κατηγορώντας τον Trudeau για προσπάθεια υφαρπαγής της εξουσίας μέσω των εκλογών, η αντιπολίτευση προμηνύει αύξηση του χρέους, αν το κόμμα των Φιλελεύθερων κερδίσει, εξαιτίας των πακέτων οικονομικής βοήθειας της κυβέρνησης.
Με αφορμή τις πρόωρες εκλογές, θα πραγματοποιήσουμε μία αναδρομή στην ιστορία του εκλογικού δικαιώματος στον Καναδά. Η πορεία του δικαιώματος του εκλέγειν στη «χώρα του σφενδάμου» είναι μακρά και πολυτάραχη και ξεκινά με την εγκαθίδρυση βρετανικών αποικιών σε καναδικά εδάφη. Οι Βρετανοί μεταφύτευσαν το δικό τους σύστημα διακυβέρνησης, κύριο χαρακτηριστικό του οποίου ήταν η ύπαρξη εκλεγμένων αντιπροσώπων. Βάσει των σημερινών δεδομένων, το πολιτικό σύστημα του Καναδά θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί δημοκρατικό. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, η εξουσία βρισκόταν στα χέρια των ορισθέντων από την Μ. Βρετανία κυβερνητών, οι οποίοι επεδείκνυαν συχνά αδιαφορία για σημαντικά νομοσχέδια που επιχειρούσε να κυρώσει το νομοθετικό σώμα. Η ανωτέρω κατάσταση πυροδότησε σφοδρές εξεγέρσεις εναντίον της Βρετανικής Κυβέρνησης, οι οποίες εκδηλώθηκαν κατά την περίοδο 1837-1838.
Η πρώτη νίκη για τους ψηφοφόρους σημειώθηκε το 1848, όταν η Νέα Σκωτία απέκτησε ανεξάρτητη κυβέρνηση, με τις άλλες αποικίες να έπονται. Οι πολίτες δεν επαναπαύθηκαν. Γνώριζαν ότι το εκλογικό σύστημα δεν ήταν οργανωμένο, ότι ήταν ένα συνονθύλευμα απειλών, βίας και νοθείας. Μερική λύση στο πρόβλημα αποτέλεσε η θέσπιση μυστικής ψήφου, το 1874.
Γυναίκες και ιθαγενείς δεν διέθεταν δικαίωμα ψήφου. Το ίδιο ίσχυσε για τους Ρωμαιοκαθολικούς, μέχρι τη δεκαετία του 1830, όσο και για τους σκλάβους μέχρι το 1834, οπότε και καταργήθηκε η δουλεία. Πρέπει να σημειωθεί ότι μέχρι τη δεκαετία του 1870, τίθεντο περιορισμοί με κριτήριο την περιουσιακή κατάσταση και την κοινωνική τάξη των ψηφοφόρων. Πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι, σε περίπτωση που ορισμένος πολίτης διέθετε περιουσιακά στοιχεία τα οποία ευρίσκονταν εντός πλειόνων εκλογικών περιφερειών, είχε το δικαίωμα να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα πέραν της μίας φοράς κατά την ίδια εκλογική περίοδο. Οι περιουσιακοί περιορισμοί άρχισαν να υποχωρούν μόλις το 1920.
Πιο αναλυτικά, η Indian Act του 1876, διακήρυσσε ότι προϋπόθεση για να αποκτήσουν οι ιθαγενείς το δικαίωμα της ψήφου ήταν να απαρνηθούν την ινδιάνικη φύση τους. Τις δεκαετίες 1920 και 1930, η καναδική κυβέρνηση είχε μάλιστα την εξουσία να καθαιρεί από το ινδιάνικο status τους ιθαγενείς ενάντια στη θέλησή τους. Η μαύρη αυτή σελίδα της υποτίμησης και ομογενοποίησης έκλεισε μόλις το 1960.
Όσον αφορά τις γυναίκες, το νέο καναδικό σύνταγμα του 1867 όριζε ρητώς ότι δεν διαθέτουν δικαίωμα ψήφου. Μια δεκαετία αργότερα, οι γυναίκες συσσωματώνονται και ιδρύουν ένωση με βασικό στόχο την εξασφάλιση του δικαιώματος της ψήφου. Οι προσπάθειές τους ξεκίνησαν να αποφέρουν καρπούς, με ορισμένες γυναίκες να έχουν τη δυνατότητα να ψηφίσουν στις εκλογές του 1917, υπό τον όρο ότι οι ίδιες ή κάποιο συγγενικό τους πρόσωπο είχε υπηρετήσει στα ένοπλα σώματα. Το 1918, με νόμο του κράτους κατοχυρώνεται το αυτονόητο, η απαγόρευση δηλαδή θέσπισης περιορισμών λόγω φύλου στο εκλογικό δικαίωμα.
Εντούτοις, υπήρχαν και άλλες κατηγορίες ατόμων, οι οποίοι βίωναν περιορισμούς στο δικαίωμα της ψήφου τους. Αξίζει να αναφερθεί ότι Καναδοί πολίτες με νοητικές παθήσεις απέκτησαν δικαίωμα εκλέγειν το 1988 και το ίδιο ίσχυσε για τους υπηρετούντες στο δικαστικό σώμα. Μόλις το 2002, το Ανώτατο Δικαστήριο του Καναδά εξέδωσε απόφαση σύμφωνα με την οποία όλοι οι κρατούμενοι σε σωφρονιστικά ιδρύματα έχουν δικαίωμα ψήφου.
Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουμε από τον προηγηθέντα διάβα στον ρου της ιστορίας: οι Καναδοί καλούνται να επωμιστούν ένα ανυπέρβλητο βάρος, εκείνο των αγώνων και των διεκδικήσεων εκατομμυρίων συμπολιτών τους, οι οποίοι ύψωσαν τη φωνή τους, ώστε να διαθέτουν ό,τι αποκαλούμε σήμερα κεκτημένο. Ειδικά τώρα, σε μια περίοδο κρίσης, υγειονομικής αλλά και περιβαλλοντικής, όπου διακυβεύονται πολλά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Le premier ministre canadien, Justin Trudeau, convoque des élections anticipées, Le Monde, διαθέσιμο εδώ
- Canada’s Trudeau takes gamble, calls ‘pivotal’ snap election for Sept. 20, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- The chaotic story of the right to vote in Canada, Canadian Museum for Human Rights, διαθέσιμο εδώ
