Του Φίλιππου-Αθανάσιου Μισούλη,
Μετά τη μεγάλη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης το έτος 2004, η έμφαση της Ένωσης έχει δοθεί πλέον στην περιοχή των δυτικών Βαλκανίων. Πρόκειται για μια περιοχή στην καρδιά της ευρωπαϊκής ηπείρου, που χαρακτηρίζεται από χαμηλή οικονομική ανάπτυξη και πολιτικό κατακερματισμό, έντονα επηρεασμένη από τους εμφυλίους πολέμους της δεκαετίας του 1990 και την αιματηρή διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Παρά τη σημασία, ωστόσο, της περιοχής, η ευρωπαϊκή προοπτική της εξελίσσεται εξαιρετικά αργά, δίνοντας χώρο στην αυξανόμενη επιρροή άλλων παραγόντων όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Τουρκία. Ειδικότερα, τα στρατηγικά εργαλεία της Ρωσίας στην περιοχή των Βαλκανίων ποικίλλουν και αφορούν, κυρίως, πολιτικές σχέσεις, οικονομική και πολιτισμική επιρροή, καθώς και διασυνδέσεις με συμμαχικούς μη κρατικούς δρώντες, ενώ η Τουρκία προσπαθεί με κάθε τρόπο, το τελευταίο διάστημα, να αυξήσει τη παρουσία και την επιρροή της μειονότητάς της στη δημόσια πολιτική ζωή του «κράτους» του Κοσόβου. Τέλος, η Κίνα, μέσω της καμπάνιας της Sinopharm για την πώληση των εμβολίων κατά του Covid-19, έχει εισέλθει σε μια τροχιά σκληρών διαπραγματεύσεων με τα κράτη των Βαλκανίων, διότι αποτελούν μέρος του Belt-and-Road Initiative.
Μεταξύ των υποψηφίων προς ένταξη χώρων, πιο κοντά στον πολυπόθητο στόχο βρίσκεται αδιαμφισβήτητα το Μαυροβούνιο. Η χώρα των εξακοσίων χιλιάδων κατοίκων έχει ολοκληρώσει το πρώτο στάδιο της ένταξης, που είναι το άνοιγμα των υπό εξέταση εκκρεμών κεφαλαίων, ενώ εμφανίζει ορισμένα πλεονεκτήματα. Ο μικρός πληθυσμός της την καθιστά ιδανική υποψήφια, καθώς τυχόν ένταξη δεν αυξάνει σημαντικά τη μετανάστευση προς τις χώρες της Ε.Ε., ενώ παράλληλα η χώρα έχει ήδη υιοθετήσει το νόμισμα του ευρώ, γεγονός που θα καταστήσει ευχερέστερη την προσαρμογή της οικονομίας της στις ενωσιακές επιταγές. Συγχρόνως, η χώρα δεν έχει εδαφικές διαφορές με γειτονικά της κράτη, όπως η Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο. Τέλος, η χώρα είναι ήδη μέλος του ΝΑΤΟ, ενώ σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, ποσοστό της τάξης του 80% του πληθυσμού της χώρας υποστηρίζει την ένταξη στην Ε.Ε.
Για όλους τους ανωτέρω λόγους, θεωρείται πιθανή η ένταξη της χώρας στην Ένωση μέχρι το 2025. Ωστόσο, παραμένουν εμπόδια σε αυτή την επιτυχημένη πορεία. Όπως στα περισσότερα κράτη της περιοχής, απαιτούνται σημαντικά βήματα προόδου όσον αφορά την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, των θεσμών και του κράτους δικαίου. Συγχρόνως, στο γεωπολιτικό πεδίο η νέα κυβέρνηση της χώρας είναι σαφώς φιλορωσική και εξαιρετικά φίλα προσκείμενη στη Σερβία. Συνεπώς, παρά την επιμονή της στη συνέχιση της ευρωπαϊκής πορείας του Μαυροβουνίου, αναμένεται να αντισταθεί σε τυχόν ευρωπαϊκές αποφάσεις για κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Αντίστοιχα, δεν αποκλείεται η νέα κυβέρνηση του Μαυροβουνίου να υιοθετήσει κοινή στάση με τη Σερβία, λειτουργώντας ως ενιαίο μέτωπο κατά τις προκλήσεις της ευρωπαϊκής τους πορείας.
Παρά τις προκλήσεις, εντούτοις, είναι εμφανές ότι η ενδεχόμενη ένταξη του Μαυροβουνίου στην Ένωση θα είχε μεγάλη σημασία, που υπερβαίνει κατά πολύ το μέγεθος της χώρας. Θα αποτελούσε ένδειξη των προθέσεων της Ένωσης να διεκδικήσει ενεργό συμμετοχή στην περιοχή των δυτικών Βαλκανίων και να αναζωογονήσει το ομολογουμένως ελαττωμένο ενδιαφέρον των Τιράνων και του Βελιγραδίου για ένταξη στην Ένωση, σηματοδοτώντας ότι η προοπτική της ένταξης παραμένει ζωντανή για τα Βαλκάνια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Montenegro aims to become EU member in 2024, bne IntelliNews, διαθέσιμο εδώ
- Montenegro wants to join the EU – but will Brussels have it?, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Montenegro Targets 2025 to be Ready for EU Accession, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
- Montenegro to open final chapter in talks to join the EU amid domestic tensions, EURACTIV.com, διαθέσιμο εδώ
