Της Χάρις Γιαννοπούλου,
Την τελευταία δεκαετία, πολλές ήταν οι συζητήσεις που σχετίζονταν με τα δικαιώματα των Αφγανών γυναικών, καθώς οι Ταλιμπάν επέκτειναν σταθερά το έδαφός τους. Στις 16 Αυγούστου, ένα μέρος της αβεβαιότητας έληξε και αντικαταστάθηκε με φόβο και απόγνωση, όταν ο Πρόεδρος Ashraf Ghani εγκατέλειψε τη χώρα και οι Ταλιμπάν, θριαμβευτές πλέον, αφού κατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος της χώρας, μπήκαν στην Καμπούλ.
Ενώ ήταν στην εξουσία οι Ταλιμπάν, έγιναν γνωστοί διεθνώς για το μισογυνισμό και τη βία κατά των γυναικών. Το κίνητρό τους ήταν να δημιουργήσουν ένα «ασφαλές περιβάλλον όπου η αγνότητα και η αξιοπρέπεια των γυναικών μπορεί να είναι για άλλη μια φορά ιερή». Οι γυναίκες στο Αφγανιστάν αναγκάζονταν να φορούν μπούρκα μπροστά σε τρίτους επειδή, σύμφωνα με έναν εκπρόσωπο των Ταλιμπάν, το πρόσωπο μιας γυναίκας είναι πηγή διαφθοράς για τους άνδρες που δεν σχετίζονται με αυτές. Σε έναν συστηματικό διαχωρισμό που μερικές φορές αναφέρεται ως απαρτχάιντ φύλου, οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να εργάζονται, δεν επιτρέπεται να εκπαιδεύονται μετά την ηλικία των οκτώ ετών, και μέχρι τότε επιτρέπεται μόνο η μελέτη του Κορανίου.
Από το πρώτο καθεστώς των Ταλιμπάν, απαγορεύτηκε κάθε είδους διασκέδαση (μουσική, χοροί, τηλεοπτικές εκπομπές κ.ά.), με τη νέα ψυχαγωγία να αποτελείται από δημόσιες εκτελέσεις παραβατών, μα κυρίως λιθοβολισμούς, μαστιγώματα, ξυλοδαρμούς και εκτελέσεις γυναικών που κρίνονταν από το καθεστώς ως ανήθικες. Την ίδια περίοδο, η κυβέρνηση Bush υιοθέτησε στην εγχώρια πολιτική μία κάθε άλλο παρά φεμινιστική τάση: περιόρισε κατά πολύ τη δυνατότητα των γυναικών για εκτρώσεις, έθεσε νέους όρους για τις μη παραδοσιακές μεθόδους αντισύλληψης και υποβάθμισε όσο μπορούσε την ισοτιμία στις αμοιβές ανδρών και γυναικών εργαζομένων. Γι’ αυτό και προκάλεσε αίσθηση η εκ διαμέτρου αντίθετη ρητορική στα πλαίσια της εξωτερικής πολιτικής, με τον Bush να δηλώνει πως, μέσα σε όλα, η εκστρατεία στο Αφγανιστάν έχει και «φεμινιστικό» χαρακτήρα, προκειμένου να συμβάλλει στη βελτίωση της θέσης της γυναίκας ή, έστω, στην προσχηματική προστασία των δικαιωμάτων αυτής. Μάλιστα, και η Laura Bush έδωσε μια ραδιοφωνική ομιλία για τις Αφγανές, όπως και η Cherie Blair, ζητώντας από τον κόσμο και τις δυτικές κυβερνήσεις να επικεντρωθούν στο να δώσουν «φωνή» στις Αφγανές γυναίκες και κορίτσια. Και πράγματι, για κάποια χρόνια, η θέση των γυναικών βελτιώθηκε, με αυτές να καταλήγουν να συμμετέχουν ακόμη και σε πολιτικά αξιώματα. Η αμερικανική στάση, όμως, ήταν όχι μόνο καθαρά ιδιοτελής, αλλά και απολύτως εφήμερη, όπως αποδεικνύεται από τις πρόσφατες εξελίξεις, δίχως ουσιαστικό ενδιαφέρον για τις Αφγανές γυναίκες, παρά μόνο για την κάρπωση πολιτικού οφέλους. Και σήμερα, η θέση της γυναίκας στο Αφγανιστάν είναι χειρότερη από ποτέ.
Νωρίς το πρωί της Κυριακής, μια Αφγανή μαθήτρια περιγράφει πως πήγαινε στο Πανεπιστήμιο, όταν είδε μια ομάδα γυναικών να εγκαταλείπει, τρέχοντας προς τον γυναικείο κοιτώνα. Ρώτησε τι είχε συμβεί και της είπαν ότι η αστυνομία τους εκκένωσε, επειδή οι Ταλιμπάν είχαν φτάσει στην Καμπούλ και θα χτυπούσαν γυναίκες που δεν φορούσαν μπούρκα.
«Όλες θέλαμε να γυρίσουμε σπίτι, αλλά δεν μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Οι οδηγοί δεν μας άφηναν στα αυτοκίνητά τους, γιατί δεν ήθελαν να αναλάβουν την ευθύνη για τη μεταφορά μιας γυναίκας. Εντωμεταξύ, οι άντρες που στέκονταν γύρω κορόιδευαν κορίτσια και γυναίκες, γελώντας με τον τρόμο μας. «Πήγαινε και φόρεσε το τσαντάρι σου [μπούρκα]», φώναξε ο ένας. «Είναι οι τελευταίες σας μέρες που βρίσκεστε στους δρόμους», είπε ένας άλλος. «Θα παντρευτώ τέσσερις από εσάς σε μια μέρα», είπε ένας τρίτος».
Αρκετές γυναίκες προτιμούν την αυτοκτονία από το να πέσουν στα χέρια των Ταλιμπάν, ενώ γυναίκες που ασκούν κάποιο επάγγελμα όπως η δημοσιογραφία ή η υποκριτική, γυναίκες δηλαδή που «έχουν φωνή», κινδυνεύουν με θάνατο. Η Mahbouba Seraj, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών στο Αφγανιστάν, απάντησε με πικρία όταν ρωτήθηκε τι μήνυμα ήθελε να δώσει στη διεθνή κοινότητα. «Θα πω πραγματικά ντροπή σας», είπε. «Θα πω σε όλο τον κόσμο, ντροπή σας».
Η Οργάνωση Human Rights Watch διαπίστωσε ότι η περιορισμένη επιβολή του νόμου-ορόσημο για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών (EVAW) έχει αφήσει πολλές γυναίκες και κορίτσια χωρίς τη βασική προστασία και δικαιοσύνη. Η έκθεση βασίζεται σε 61 συνεντεύξεις με γυναίκες και κορίτσια που είχαν καταγγείλει εγκλήματα, εισαγγελείς, δικαστές, δικηγόρους, παρόχους νομικής βοήθειας και ομάδες συνηγορίας.
Τις τελευταίες εβδομάδες, ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν συνέχισε να δεσμεύεται για τα δικαιώματα των γυναικών, αλλά οι ισχυρισμοί του ακούγονται πιο κούφιοι από ποτέ. Εξίσου κούφιες, όμως, φαίνονται πλέον και οι αμερικανικές δεσμεύσεις περί φεμινιστικών παρεμβάσεων και ουσιαστικού ενδιαφέροντος για τις γυναίκες, οι οποίες εγκαταλείπονται στο έλεος των Ταλιμπάν. Γι’ αυτό και, όπως αποδεικνύεται και από τις χαρακτηριστικές φωτογραφίες που κάνουν τον γύρο του διαδικτύου, από όλους όσους φυγαδεύονται από την αμερικανική αεροπορία, οι γυναίκες μεταξύ τους είναι πραγματικά ελάχιστες.
Όσο σοκαριστικές ήταν οι κακοποιήσεις των Ταλιμπάν κατά των γυναικών το 2001, τόσο περισσότερο είναι τώρα. Οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο έχουν αγωνιστεί για τα δικαιώματά τους, με άνισες αλλά σημαντικές επιτυχίες. Τα τελευταία 20 χρόνια, γυναίκες και κορίτσια στο Αφγανιστάν απολαμβάνουν ένα βαθμό ελευθερίας και τώρα το απαιτούν ακόμη περισσότερο. Το λιγότερο που έχει να κάνει η διεθνής κοινότητα, είναι να σταθεί δίπλα στον αγώνα των γυναικών και να βρει τα κατάλληλα μέσα για να πιέσει τους Ταλιμπάν. Διαφορετικά, το Αφγανιστάν θα χάσει τα κέρδη που έχει αποκομίσει στην πάροδο τόσων ετών, και οι γυναίκες του Αφγανιστάν θα αναγκαστούν να ζήσουν ξανά κάτω από τον σκοτεινό ουρανό της βάναυσης κυριαρχίας. Ένα σκοτάδι που θα καλύψει όλη τη χώρα και θα ρίξει μια σκιά ντροπής στη διεθνή κοινότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- An Afghan woman in Kabul: ‘Now I have to burn everything I achieved’, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- The Fragility of Women’s Rights in Afghanistan, HRW, διαθέσιμο εδώ
- America Has Abandoned the Women of Afghanistan, CNN, διαθέσιμο εδώ
