Της Ιωάννας Μηνδρινού,
Εν καιρώ πανδημίας η Τανζανία απασχόλησε ιδιαίτερα την επικαιρότητα. Ο τέως Πρόεδρος John Magufuli αποτέλεσε από τους μεγαλύτερους σκεπτικιστές έναντι του κορωνοϊού, απαξιώνοντας τον κίνδυνο θνησιμότητας. Ο ξαφνικός του θάνατος γέννησε πολλά ερωτηματικά, με πολλούς να διατείνονται πως προκλήθηκε από νόσηση του Covid-19. Η διάδοχός του, Samia Suluhu Hassan, υποσχέθηκε στροφή στην στάση της χώρας απέναντι στην πανδημία, καθώς και μέριμνα για θεμελιώδεις ελευθερίες και ιδανικά που εξέλειπαν προηγουμένως. Η σύλληψη, όμως, του Freeman Mbowe, του αρχηγού του κύριου αντιπολιτευτικού κόμματος, για τρομοκρατικές ενέργειες ήρθε να καταρρίψει το δημοκρατικό οικοδόμημα που προσπαθούσε να δημιουργήσει.
Ο αρχηγός του Chadema (Κόμμα για την Δημοκρατία και την Πρόοδο), Freeman Mbowe, προσεγγίστηκε από δυνάμεις αστυνομικών και συνελήφθη μαζί με άλλα μέλη του κόμματος. Ενώ τα υπόλοιπα μέλη οδηγήθηκαν στο αστυνομικό τμήμα της Mwanza, δεν υπήρξε καμιά ενημέρωση για την τοποθεσία όπου κρατείτο ο Mbowe. Παράλληλα, σύμφωνα με το κόμμα του, η αστυνομία παραπλάνησε τόσο τους δικηγόρους του όσο και την οικογένειά του, κάνοντάς τους να πιστέψουν πως βρισκόταν στο νοσοκομείο, την ώρα που στην πραγματικότητα ήταν στην φυλακή με την κατηγορία της τρομοκρατίας. Ο διοικητής της αστυνομίας στο Dar es Salaam σε ανακοίνωσή του συγκεκριμενοποίησε τις κατηγορίες που του έχουν επιρριφθεί: συνωμοσία για διάπραξη εγκλημάτων (συμπεριλαμβανομένης της σκευωρίας για δολοφονία αρχηγών της κυβέρνησης) και χρηματοδότηση τρομοκρατικών ενεργειών, ενώ ταυτόχρονα αντιτάχθηκε στο Chadema, δηλώνοντας πως βάσει νομοθεσίας η παρουσία δικηγόρου κρίνεται απαραίτητη κατά την διαδικασία της ανάκρισης και όχι της δίωξης.
Ως προς όλα αυτά, ο Peter Kibatala, ένας εκ των 5 δικηγόρων του Mbowe, επεσήμανε πως οι κατηγορίες στερούνται νομικού ερείσματος, περιγράφοντάς τες ως καιροσκοπικές και πιθανώς πολιτικά υποκινούμενες. Δεν θεωρεί σύμπτωση τη χρονική συγκυρία κατά την οποία συνελήφθη ο Mbowe και τα υπόλοιπα μέλη του Chadema, την περίοδο δηλαδή που υπήρχε αναστάτωση για το Σύνταγμα. Η αναστάτωση αυτή προκλήθηκε όταν το κόμμα ανακοίνωσε την οργάνωση φόρουμ με θέμα συζήτησης συνταγματικές μεταρρυθμίσεις παρά τα περιοριστικά μέτρα που επιβλήθηκαν στην πόλη Mwanza, μια μέρα πριν, για την αποφυγή εξάπλωσης του κορωνοϊού. Σύμφωνα με τον Mbowe, ήταν επιτακτική η ανάγκη για αναθεώρηση του Συντάγματος με προτάσεις όπως ο περιορισμός της εκτελεστικής εξουσίας και η αύξηση του κοινοβουλευτικού ελέγχου, καθώς το υφιστάμενο ευνοούσε την παραμονή του κυβερνώντος κόμματος (Chama Cha Mapinduzi) στην εξουσία. Ο Kibatala κάλεσε την Πολιτεία να αποφύγει άσκοπες κωλυσιεργίες, έτσι ώστε να προστατευτούν τα δικαιώματα του κατηγορουμένου σε μια υπόθεση δημοσίου συμφέροντος.
Κατά την άφιξή του στο δικαστήριο του Dar es Salaam, ο Mbowe φαίνονταν αισιόδοξος ότι η δίκη θα έχει αίσιο τέλος. Οι αστυνομικές δυνάμεις ήταν ισχυρές και εμπόδισαν τους υποστηρικτές του να εισέλθουν στο δικαστήριο. Σε διαδήλωση που πραγματοποιήθηκε λίγες ημέρες αργότερα υψώθηκαν πανό: «Ο Mbowe δεν είναι τρομοκράτης», «Ελευθερώστε τον Freeman». Η αστυνομία, όμως, επενέβη, διαλύοντάς την. Αξιοσημείωτο παραμένει το γεγονός πως η υπόθεση ενώπιον του δικαστηρίου έχει αναβληθεί 3 φορές μέχρι στιγμής, με τη δίκη να αναμένεται πλέον στις 27 Αυγούστου.
Αντιδράσεις εντός και εκτός Τανζανίας
Η σύλληψη μελών που αποτελούν «κλειδί» του Chadema εξέγειρε αντιδράσεις τόσο από ομάδες για τα ανθρώπινα δικαιώματα όσο και από ακτιβιστές της αντιπολίτευσης, καθώς συνιστούν απόδειξη της «δυσανεξίας» της κυβέρνησης στον αντίλογο. Η Διεθνής Αμνηστία περιέγραψε τις συλλήψεις ως αυθαίρετες και τις ερμήνευσε ως μέρος μιας σταδιακής κυβερνητικής καμπάνιας ενάντια στην αντιπολίτευση, σε μια χώρα που κάποτε θεωρούνταν φάρος της δημοκρατικής σταθερότητας στην περιοχή. Ταυτόχρονα, ζήτησε από την κυβέρνηση της Τανζανίας να παραθέσει στοιχεία για την τεκμηρίωση των κατηγοριών, ειδάλλως να απελευθερώσει τον Mbowe. Η Αναπληρώτρια Διευθύντρια για την Ανατολική Αφρική της Διεθνούς Αμνηστίας, Flavia Mwangovya, τόνισε πως οι αρχές στην Τανζανία πρέπει να πάψουν να στοχοποιούν την αντιπολίτευση και να επιδιώκουν την υπερσυγκέντρωση εξουσιών. Σημείωσε πως τέτοιου είδους κινήσεις επιδεικνύουν την περιφρόνησή τους για το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων της ελευθερίας έκφρασης και του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι. Και όλα αυτά ενώ ο Υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α., Antony Blinken, είχε παροτρύνει την Πρόεδρο Hassan σε τηλεφωνική τους επικοινωνία να προστατεύσει τις πολιτικές ελευθερίες, τονίζοντας τη σημασία εξασφάλισης ενός δημοκρατικού, ειρηνικού και ελεύθερου μέλλοντος για όλους τους πολίτες της Τανζανίας.
Σύσσωμη η αντιπολίτευση έσπευσε να εκφράσει την αμέριστη στήριξή της στον Mbowe και παρακίνησε την Πρόεδρο Hassan να αποσύρει την κατηγορία. Ο αρχηγός του NCCR-Mageuzi, James Mbatia, χαρακτηριστικά υποστήριξε ότι τέτοιες στιγμές ωθούν την Τανζανία σε οπισθοδρόμηση και πως χρειάζεται η σοφία της Προέδρου για την επίτευξη προόδου.
Απάντηση της Προέδρου Hassan
Η Πρόεδρος Hassan απάντησε σε όλους αυτούς που την κατηγορούν για αδυναμία απαγκίστρωσης από την καταπιεστική και δυναστική ηγεσία του προκατόχου της συνεχίζοντας με τον απολυταρχισμό, παραχωρώντας συνέντευξη στο BBC. Υποστήριξε πως ο Mbowe έλειπε τον περισσότερο καιρό από τη χώρα μετά την επανεκλογή της το 2020, ενώ γνώριζε πως βρισκόταν υπό έρευνα για την τέλεση αδικημάτων. Μόλις γύρισε, όμως, κινητοποίησε συνταγματικές διαμαρτυρίες. Θεωρεί πως ήταν μια υπολογισμένη βάσει σχεδίου κίνηση, έτσι ώστε, όταν συλληφθεί, να θεωρηθεί πως αιτία αποτέλεσε η διοργάνωση αυτών των διαμαρτυριών. Σημείωσε επίσης πως η έρευνα για τις κατηγορίες έναντι του Mbowe ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του προηγούμενου έτους, αποσαφηνίζοντας πως οι κατηγορίες δεν υπέκρυπταν πολιτική σκοπιμότητα και πως αφορούσαν εγκλήματα που εικάζεται πως διέπραξε το προηγούμενο έτος. Άγνωστο, ωστόσο, παραμένει για πολλούς γιατί οι αρχές περίμεναν τόσο καιρό για την άσκηση δίωξης. Ταυτόχρονα, δήλωσε πρόθυμη να συναντηθεί με μέλη της αντιπολίτευσης για συζητήσεις πάνω στο Σύνταγμα, όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή. Το κόμμα Chadema έσπευσε να αντικρούσει τα λεγόμενά της, δηλώνοντας πως ο αρχηγός τους βρισκόταν νομίμως εκτός χώρας και την κατηγόρησε ανοιχτά για επέμβαση σε μια υπόθεση που βρισκόταν ενώπιον του δικαστηρίου.
Συνοψίζοντας, η Τανζανία σε σχέση με γειτονικές της χώρες υπερέχει ως προς τη διαφάνεια, τη λογοδοσία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία. Όπως σημειώνει η Διεθνής Αμνηστία, η κυβέρνηση μπορεί να κάνει βήματα για τη διασφάλιση ελευθεριών, όμως, η υπόθεση Mbowe γεννά ερωτήματα για το αν αυτή η πρόοδος θα εξακολουθήσει να υφίσταται ή αν θα υπάρξει μια επιστροφή ολοταχώς προς την καταπίεση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Tanzania opposition leader Mbowe in court on ‘’terror’’ charges, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Tanzania opposition leader charged with ‘terror-related’ crimes, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Are democratic reforms at risk in Tanzania?, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Tanzanian opposition leader to face ‘terrorism’ charges: Party, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Tanzania opposition leader court case postponed, protesters held, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Tanzania’s Chadema Party says leader Freeman Mbowe arrested, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Tanzania: Provide evidence to back-up charges or release political opposition leader, Amnesty International, διαθέσιμο εδώ
- After a Tanzanian opposition leader’s arrest, hopes for a democratic turn fade, The Washington Post, διαθέσιμο εδώ
- Tanzania’s opposition leader Freeman Mbowe charged with terrorism, Africa News, διαθέσιμο εδώ
- Tanzania Opposition Leader, Supporters arrested, Human Rights Watch, διαθέσιμο εδώ
- Samia’s remarks on Mbowe terror case anger Chadema, THE CITIZEN, διαθέσιμο εδώ
- Tanzania President Samia: we’re here to show that women can lead, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Democracy, human rights and governance, USAID, διαθέσιμο εδώ
