Της Ιωάννας Χατζηαντωνίου,
Έχει περάσει σχεδόν μία εβδομάδα από τα θλιβερά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Καμπούλ. Οι Ταλιμπάν, μετά από μια μακροχρόνια «πολιορκία» μεγάλων πόλεων του Αφγανιστάν, έφτασαν τελικά στην πρωτεύουσα της χώρας, καταλύοντας το πολίτευμα και, ανερχόμενοι στην εξουσία, άλλαξαν ριζικά και πολυπλεύρως τα πολιτικά τεκταινόμενα σε περιφερειακό αλλά και διεθνές επίπεδο.
Μεγάλα τμήματα του πληθυσμού του Αφγανιστάν είχαν ξεκινήσει εδώ και αρκετές μέρες να μετακινούνται από πόλη σε πόλη, σε μια προσπάθεια διαφυγής των Ταλιμπάν. Πολλές ομάδες αυτών αναγνώριζαν ότι η εσωτερική μετανάστευση θα ήταν μια βραχυπρόθεσμη λύση, καθώς οι Ταλιμπάν κέρδιζαν ολοένα και περισσότερο έδαφος στη χώρα με κεντρικό προορισμό το κέντρο της. Με την ανάληψη της εξουσίας από τους «αντάρτες», όλοι αυτοί οι άνθρωποι βρέθηκαν πρόσφυγες σε πάσης φύσεως μέσα μεταφοράς, στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από το νέο καθεστώς, ενώ έχουν σημειωθεί όλες οι κατάφορες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που η εν λόγω ανθρωπιστική κρίση συνεπάγεται.
Για την Ευρώπη, η κατάσταση αυτή αποτελεί –πέρα από ένα αποτρόπαιο θέαμα καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επιστροφής σε μεσαιωνικές νοοτροπίες– έναν κώδωνα κινδύνου για μια επερχόμενη κρίση που γεννά δύσκολες «αναμνήσεις». Η Σουηδή Επίτροπος των Εσωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε., Ylva Johansson, δήλωσε πως η Ευρώπη δε θα έπρεπε να περιμένει μέχρι να φτάσουν οι μετανάστες στα σύνορά της αλλά να βοηθήσουν, τόσο τους ίδιους όσο και τις γειτονικές χώρες, πριν το κακό μεγιστοποιηθεί.
Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες των κεντρικών δρώντων του ευρωπαϊκού κορμού, συμπεριλαμβανομένου και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, David Sassoli, να επικαλεστεί το συναίσθημα, την αλληλεγγύη και το σεβασμό απέναντι στο συνάνθρωπο αποσκοπώντας στην αρωγή των μεταναστών, οι Ευρωπαίοι ηγέτες στέκονται εμπόδιο. Ακόμα και αυτοί που επέτρεψαν να λειτουργήσει το άσυλο, όπως η Γερμανίδα Καγκελάριος, Angela Merkel, αντιμετώπισαν έντονη αντίδραση σε πολιτικό επίπεδο. Ο λόγος δεν είναι πως αγνοούν την κρίση που περνάει η χώρα του Αφγανιστάν, αλλά σε ρεαλιστικούς όρους δεν θεωρούν πως θα είναι βιώσιμη η κατάσταση με την είσοδο των μεταναστών στις χώρες τους. Άλλωστε, φρέσκια είναι ακόμη στη μνήμη τους η μεταναστευτική κρίση του 2015, η οποία προέκυψε από τον πόλεμο στη Συρία και δημιούργησε πολλαπλά ζητήματα τόσο στο πλαίσιο της συνεργασίας των ευρωπαϊκών κρατών, όσο και αναφορικά με τις σχέσεις της Ένωσης με όμορα κράτη (όπως η Τουρκία).
Είναι αυτονόητο πως μια τέτοια κρίση στη γειτονιά μας δε θα είναι εύκολο να αποφευχθεί για αρκετούς λόγους. Αρχικά, αξίζει να σημειωθεί πως κάποια γειτονικά κράτη του Αφγανιστάν, όπως το Πακιστάν, αρνούνται την είσοδο σε Αφγανούς μετανάστες, καθ’ ότι οι δεύτεροι κατηγορούν τη γείτονα για την κατάληξη της πατρίδας τους. Από την άλλη, τα σύνορα του Αφγανιστάν με το Ιράν βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό υπό το ακούραστο μάτι των Ταλιμπάν και κατ’ επέκταση δεν αποτελούν μια αποτελεσματική δίοδο διαφυγής. Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη την ένταση και των μέγεθος των μεταναστευτικών ροών που φεύγουν από το Αφγανιστάν, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οδεύουν ως επί το πλείστον προς την Ευρώπη, αντιλαμβανόμαστε ότι η άφιξη όλων αυτών των ανθρώπων θα δημιουργήσει νέα προβλήματα στην περιοχή μας.
Σίγουρα, η αφιλόξενη –αν όχι εχθρική– στάση των ευρωπαϊκών κρατών απέναντι στο ζήτημα εγείρει ερωτήματα όσον αφορά τις αξίες της αλληλεγγύης και της ανθρωπιάς. Πού πήγε η Ευρώπη που ήθελε να βοηθήσει σε κάθε γωνιά της γης και να διαδώσει το πνεύμα της ειρήνης και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, άραγε; Θα έλεγα πως δεν έχει εξαφανιστεί απαραίτητα. Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες εκφράζουν τη θέληση να βοηθήσουν στην «πρόληψη» της κρίσης – αν και με μεγάλη καθυστέρηση. Κρίνουν πως η εστίαση στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και η αποστολή αρωγής στο ίδιο το Αφγανιστάν θα προσφέρει καλύτερα αποτελέσματα και θα βοηθήσει στην αποφυγή μιας κρίσης μεγαλύτερων διαστάσεων από αυτή του 2015.
Βέβαια, το γεγονός αυτό δεν επιλύει απαραίτητα το ζήτημα των μεγάλων μεταναστευτικών ροών που, παρά την τεράστια απόσταση, οδεύουν προς τα σύνορα της Ευρώπης και δη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι άνθρωποι αυτοί που έχουν ήδη αποχωριστεί τη χώρα τους, σύντομα θα βρίσκονται σε μεγάλους αριθμούς στην περιοχή μας και οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έχουν κάποιο πλάνο, τουλάχιστον της ανακατεύθυνσης των μεταναστών για να τους βοηθήσουν στη δύσκολη αυτή περίοδο της ζωής τους. Έξι χρόνια πριν η κατάσταση έμοιαζε παρόμοια με τη σημερινή, με την εξαίρεση ότι οι Αφγανοί μετανάστες ήταν Σύριοι. Έξι χρόνια μετά οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έχουν καταφέρει να βρουν ένα κοινό έδαφος δράσης -ή μάλλον δεν έχουν καταφέρει να καταλήξουν σε μια κοινή νοοτροπία δράσης. Σαφώς, πρέπει να αναλογιστούν τα κόστη για τις χώρες τους και τα κράτη τους, αλλά αυτό δε θα έπρεπε να παρακωλύει τη δράση τους όσον αφορά τους μετανάστες. Οι εσωτερικές συζητήσεις όσον αφορά την αντιμετώπιση τέτοιων κρίσεων θα έπρεπε να είχε καταστεί παραγωγική, να είχε αποφέρει κάποια αποτελέσματα που θα βοηθούσαν στην ευκολότερη αντιμετώπιση της σημερινής κρίσης.
Σίγουρα, η επίλυση ενός θέματος τέτοιων διαστάσεων χρήζει στοχευμένης εύρεσης της αιτίας, του πυρήνα του προβλήματος και αυτό βρίσκεται στο Αφγανιστάν. Ή μήπως όχι;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- As Afghanistan crisis worsens, Europe adopts less welcoming stance towards refugees, CBS News, διαθέσιμο εδώ
- Factbox: Will the Afghan crisis trigger a new refugee crisis for Europe?, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Migration minister – Greece cannot become gateway to EU for fleeing Afghans, in.gr, διαθέσιμο εδώ
- Afghanistan’s crisis will soon be Europe’s too, POLITICO, διαθέσιμο εδώ
- Europe Sees Afghanistan as a Migration Crisis in the Making, Time, διαθέσιμο εδώ
