Της Μαρίας Τσούκα,
Η γέννηση ενός παιδιού συνοδεύεται, συνήθως, από χαρά, η οποία μετατρέπεται σε βαθιά λύπη αν αυτό πεθάνει. Το γεγονός ότι η βρεφική θνησιμότητα δεν αποτελεί συχνό φαινόμενο, καθιστά τον θάνατο του νεογέννητου ακόμη πιο αβάσταχτο για τους γονείς.
Μερικές φορές το βρέφος μπορεί να αποβιώσει πριν από την έξοδό του από το σώμα της μητέρας του. Η γέννηση θνησιγενούς (νεκρού) βρέφους, δηλαδή η γέννηση βρέφους που δεν είναι εν ζωή, είναι δυνατό να εμφανιστεί σε 1 στους 100 τοκετούς. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο θάνατος διαπιστώνεται πριν ξεκινήσουν οι διαδικασίες του τοκετού, αφού το βρέφος πεθαίνει πριν την 28η εβδομάδα. Στις περιπτώσεις αυτές ο τοκετός προκαλείται με τεχνητά μέσα ή με καισαρική τομή, με σκοπό να αφαιρεθεί το έμβρυο από τη μητέρα όσο το δυνατόν πιο σύντομα. Αν το έμβρυο πεθάνει μετά την 28η εβδομάδα, η μήτρα θα το αποβάλλει πολύ πιο γρήγορα.
Η έλλειψη κίνησης του εμβρύου για 24 ώρες είναι η βασική ένδειξη της θνησιγένειας. Η θνησιγένεια οφείλεται πιθανόν στον μη υγιή πλακούντα, καθώς η μη σωστή ανάπτυξή του έχει σαν αποτέλεσμα το έμβρυο ούτε να τρέφεται ούτε να οξυγονώνεται σωστά. Η διάγνωση της θνησιγένειας γίνεται με ηλεκτρονικά μηχανήματα και μέσω υπερηχογραφήματος. Όταν το έμβρυο πεθάνει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τότε μπορεί να αρχίσει αυτόματα ο τοκετός. Σε περίπτωση που αυτό δε συμβεί, τότε ο γιατρός προκαλεί τεχνητό τοκετό.
Το γενικό ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας (δηλαδή ο θάνατος κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής ενός βρέφους) είναι 6,17 θάνατοι ανά 1000 τοκετούς. Το ποσοστό αυτό μειώνεται από το 1960 και μετά. Μάλιστα, από το 2005 μέχρι το 2011 μειώθηκε κατά 12%.
Είτε το βρέφος γεννηθεί νεκρό είτε ο θάνατος επέλθει κατά τη γέννηση, η απώλεια είναι τραγική και ο αντίκτυπος στους γονείς τεράστιος. Η απώλεια και το πένθος που βιώνουν οι γονείς είναι παρόμοια με τα συναισθήματα που βιώνει κανείς όταν φεύγει από τη ζωή ένα αγαπημένο πρόσωπο μεγαλύτερης ηλικίας. Αυτή η αντιδιαστολή ανάμεσα στην έλευση ενός νέου ανθρώπου στον κόσμο και στον αφύσικο πρόωρο θάνατό του, δημιουργεί στους γονείς άρνηση απέναντι στην πραγματικότητα. Υπό αυτό το πρίσμα, η κατάθλιψη αποτελεί συχνό φαινόμενο και γίνεται εντονότερη σε περιπτώσεις απουσίας γονεϊκής στήριξης. Καθόλου σπάνια δεν είναι, μάλιστα, και η εμφάνιση διαταραχής μετατραυματικού στρες.
Όσον αφορά τη βρεφική θνησιμότητα, παρατηρούνται διαφορές ανάμεσα στα ποσοστά των διαφορετικών φυλών και πολιτισμών. Αν και τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί η συχνότητα της βρεφικής θνησιμότητας στις ΗΠΑ, αποτελεί κοινοτοπία το γεγονός ότι τα βρέφη αφρο-αμερικανικής προέλευσης είναι δυο φορές πιο πιθανό να χάσουν τη ζωή τους πριν από την ηλικία του ενός έτους, συγκριτικά με τα λευκά βρέφη. Η διαφορά αυτή οφείλεται σε κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες, όπως συνθήκες πενίας και μειωμένη προγεννητική περίθαλψη. Ως απότοκο, τα βρέφη των συγκεκριμένων γυναικών έχουν χαμηλότερο βάρος σε σύγκριση με τα βρέφη διαφορετικής φυλετικής προέλευσης.
Tα υψηλά επίπεδα βρεφικής θνησιμότητας, βέβαια, δεν οφείλονται μόνο στην φυλετική προέλευση του ατόμου. Στις ΗΠΑ, λόγω της οικονομικής ποικιλότητας πολλά βρέφη πεθαίνουν ετησίως σε σύγκριση με άλλες χώρες. Αυτό γιατί τα άτομα χαμηλότερων οικονομικών στρωμάτων, δε λαμβάνουν επαρκή ιατρική περίθαλψη, επομένως, η υγεία τους είναι χειρότερη και αυτό έχει ως αποτέλεσμα αν μια γυναίκα εγκυμονεί, η κύηση να οδηγεί σε θνησιγένεια.
Αξίζει να σημειωθεί πως άλλες χώρες προσφέρουν καλύτερη προγεννητική περίθαλψη στις μελλοντικές μητέρες, σε σχέση με τις ΗΠΑ, όπως χαμηλού κόστους ή και δωρεάν περίθαλψη πριν και μετά τον τοκετό, καθώς και άδεια με αποδοχές που διαρκεί ως και 51 μέρες. Επιπροσθέτως, στη Νορβηγία γίνονται διευκολύνσεις στη μεταφορά για τις συνεδρίες με τους επαγγελματίες ιατρούς και καταβάλλεται από το κράτος ένα συμβολικό ποσό που καλύπτει τα έξοδα της εγκύου τις 10 τελευταίες μέρες πριν τον τοκετό. Στην Ελλάδα γίνονται και πάλι κάποιες διευκολύνσεις σε ικανοποιητικό βαθμό, όπως το επίδομα μητρότητας, αλλά και αυτό δίνεται εφόσον η μητέρα εργάζεται.
Με βάση τα παραπάνω, εξάγεται το συμπέρασμα ότι η απουσία υψηλών υπηρεσιών περίθαλψης ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τη βρεφική θνησιμότητα. Παρ’ όλα αυτά η κατάσταση μπορεί να αλλάξει, αν η Πολιτεία μεριμνήσει κατάλληλα. Η υψηλής ποιότητας ιατρική φροντίδα πρέπει να παρέχεται σε όλες τις μέλλουσες μητέρες από την αρχή της κύησης, ανεξαρτήτως κοινωνικού στρώματος. Κοινώς αποδεκτό είναι, επίσης, το γεγονός ότι όπως κάθε γυναίκα έχει το δικαίωμα να γίνει μητέρα, έχει επίσης δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή περίθαλψη που θα θωρακίζει το βρέφος το οποίο πρόκειται να φέρει στη ζωή, αλλά και την ίδια. Λύσεις υπάρχουν, καθώς η επιστήμη εξελίσσεται. Το θέμα είναι να ληφθούν σοβαρά υπόψη, για να αποφευχθούν απώλειες στο μέλλον…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Feldman R. S. (2019) ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ – Δια Βίου Προσέγγιση, GUTENBERG
- Bydlowski M. (2009) To χρέος ζωής: Ψυχαναλυτική διαδρομή της μητρότητας, Αθήνα: Παπαζήση
