Του Γιώργου Πασσά,
Εδώ και αιώνες, τα δυτικά κράτη χαράσσουν πορεία εντελώς διαφορετική των ανατολικών και αυτό σε κάθε επίπεδο: κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό, θρησκευτικό. Στα δε αραβικά κράτη, οι διαφορές είναι ακόμη πιο χαοτικές, ιδίως σε ζητήματα ανθρωπίνων και δη γυναικείων δικαιωμάτων. Τις τελευταίες δεκαετίες ειδικά, οι δυτικές «εξαγωγές πολιτισμού» έχουν πολλαπλασιαστεί, με κράτη όπως η Βρετανία και οι Η.Π.Α. να διεξάγουν νέες σταυροφορίες, προκειμένου να χαρίσουν τα φώτα της δημοκρατίας και του ανθρωπισμού σε κράτη όπως το Αφγανιστάν. Μία τακτική που δεν αποδεικνύεται και ιδιαιτέρως επιτυχημένη.
Ζώντας μέσα σε τέτοιο θρησκευτικό μεσαίωνα, χώρες όπως το Αφγανιστάν φορούν σφιχτά δεμένες κοινωνικές παρωπίδες. Δεν είναι μονάχα οι ακραίοι αυτοί που ενστερνίζονται κάθε ή έστω τις περισσότερες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι εξτρεμιστές είναι αυτοί που θα σκοτώσουν μία γυναίκα επειδή δεν φοράει μπούρκα, ο απλός λαός είναι όμως αυτός που θα συμβάλλει τα μέγιστα για την καθημερινή καταπίεση της γυναίκας. Είτε με τον νομικό κολασμό της, είτε με την κοινωνική της κατάταξη, είτε με λιθοβολισμούς επειδή διέπραξε μοιχεία ή απλώς δεν ήταν καλή νοικοκυρά. Ταυτοχρόνως, μάλιστα, συχνότατα την επαναφορά της νύφης «στον σωστό τον δρόμο» αναλαμβάνει η ίδια η πεθερά, η οποία έχει καθήκον κατά περίπτωση να ξυλοφορτώσει ή και να μαστιγώσει τη νύφη όταν το κρίνει σκόπιμο. Καθήκον το οποίο σπανιότατα, πλην ελαχίστων δηλαδή εξαιρέσεων, αρνείται να επιτελέσει.
Οι εξαγωγές πολιτισμού και δημοκρατίας προαπαιτούν ο εισαγωγέας να θέλει το προϊόν. Και αυτό μάλιστα αναφορικά με την πλειοψηφία του λαού και όχι για τους λιγοστούς που ενστερνίζονται τις δυτικές αξίες και νιώθουν πως ασφυκτιούν σε τέτοια κράτη. Ο δυτικός κόσμος δε, ακριβώς λόγω του ευαισθητοποιημένου (τόσο ως προς τις πανανθρώπινες αξίες, όσο και προς τις επεμβάσεις σε ξένα κράτη) χαρακτήρα του, αντιλαμβάνεται σε μεγάλο βαθμό ως υποχρέωσή του να «σώσει» τον βιετναμέζικο, τον αφγανικό ή κάποιον άλλον λαό από τα δεινά που βιώνει, παραβλέποντας πως το μεγαλύτερο μέρος του λαού όχι μόνο έχει μάθει, αλλά επιπροσθέτως αποδέχεται τον ανατολικό ή αραβικό τρόπο κοινωνικής και πολιτικής λειτουργίας. Έτσι, οι προσπάθειες της Δύσης για στρατιωτικές επεμβάσεις και μεγαλεπίβολες εξαγωγές δημοκρατίας νομοτελειακά θα προσκρούουν σε τοίχο, έως ότου οι αραβικές κοινωνίες να έχουν ωριμάσει τόσο, ώστε να είναι σε θέση να αποτινάξουν τη μεσαιωνική προσήλωση στη θρησκεία και να αγκαλιάσουν τις ανθρωπιστικές και δημοκρατικές αξίες. Η Δύση, όπως αποδεικνύεται εκ των υστέρων, έσφαλλε οικτρά θεωρώντας τόσο αλαζονικά πως εκείνη μπορεί να δασκαλέψει εκατομμύρια ανθρώπους πώς να ζήσουν, και αυτό μάλιστα με τον βούρδουλα. Αντί να αρκεστεί στην ανθρωπιστική βοήθεια και στις διπλωματικές διεθνείς πιέσεις για την αποτελεσματικότερη προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη βελτίωση κατά το δυνατόν του τρόπου ζωής τον ανατολικών και αραβικών λαών, κατασκεύασε μυθεύματα περί πυρηνικών, δημιούργησε η ίδια τους Ταλιμπάν, δαπάνησε τρισεκατομμύρια και χιλιάδες ανθρώπους σε αέναους πολέμους με παταγώδη αποτυχία και αποτέλεσμα καταφανώς αρνητικό, τόσο για την ίδια, όσο και για όσους υποτίθεται πως θα λύτρωνε.
Το να μαζεύει, όμως, κανείς τα μπογαλάκια του και να φεύγει άρον-άρον, επίσης, είναι τεράστιο σφάλμα. Δεδομένου ότι, για παράδειγμα οι Η.Π.Α., εδώ και δεκαετίες έχουν ξεκινήσει τις στρατιωτικές επεμβάσεις, έχουν αναπτύξει συμμαχίες στο ξένο κράτος όπου δραστηριοποιούνται και έχουν δημιουργήσει σχέσεις εξάρτησης μεταξύ των ιδίων και της επιβίωσης εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων φίλα προσκείμενων, είναι αδιανόητο να επιλεγεί η άτακτη φυγή ως η ιδανική λύση. Και άτακτη φυγή που παράτησε σύξυλο σύσσωμο τον αφγανικό στρατό, ο οποίος μέχρι προ ολίγων ημερών βασιζόταν εξ ολοκλήρου στον αμερικανικό για πάσης φύσεως επέμβαση, όπως π.χ. για κάθε επέμβαση από αέρος.
Ο Biden και ο Blinken σε δηλώσεις τους εξέφρασαν με βεβαιότητα δύο τινά: πρώτον, πως η Καμπούλ δεν θα γίνει Σαϊγκόν και δεύτερον, πως η αποστολή των Η.Π.Α. που ξεκίνησε το 2001 μετά την 11η Σεπτεμβρίου και οδήγησε στις αμερικανικές εκστρατείες επετεύχθη. Όσο για το δεύτερο, προφανώς και δεν επετεύχθη. Οι Ταλιμπάν είναι περισσότεροι, ισχυρότεροι και, κυρίως, πιο αδίστακτοι από ποτέ. Όσο για το πρώτο, αρκούν οι ακόλουθες φωτογραφίες, όπου στην πρώτη απεικονίζεται η Σαϊγκόν και στη δεύτερη η Καμπούλ, αμφότερες τραβηγμένες κατά την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων:
Η κατάσταση αυτή τη στιγμή στο Αφγανιστάν μπορεί να περιγραφεί μονάχα με μία λέξη: τραγική. Και η Δύση έχει να διαχειριστεί μία τεράστια ανθρωπιστική κρίση δίχως να κάνει τους Ταλιμπάν αιτία περαιτέρω διάλυσης των δυτικών κεκτημένων, ανέλιξης των εξτρεμιστικών τάσεων και εν γένει ανωμαλίας. Είναι καθήκον της σε κάθε περίπτωση, πολλώ δε μάλλον τώρα που τη βαραίνει τέτοια υπαιτιότητα, να δέχεται κάθε Αφγανό αιτούντα άσυλο, όπως και να κάνει τα αδύνατα δυνατά, προκειμένου να μη ζήσουν οι αθώοι τη φρίκη της θρησκοληψίας.
Εάν κρίνουμε πάντως από τη μέχρι τώρα στάση των Η.Π.Α. και της Ευρώπης, μοιάζει απίθανο να τα καταφέρει. Και, πιθανότατα, τις συνέπειες των αλλεπάλληλων επεμβάσεων και λαθών θα τις βιώσει και ο δυτικός κόσμος, με μεγάλη ένταση και επικινδυνότητα.
