Της Ιωάννας Κουτσομιχάλη,
Το άρθρο 5 του Συντάγματος της Ελλάδας ορίζει πως ο καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και πως η προσωπική ελευθερία είναι απαραβίαστη. Το άρθρο 3 του Συντάγματος, ακόμη, τονίζει πως κανείς δεν καταδιώκεται, ούτε συλλαμβάνεται, ούτε με οποιονδήποτε άλλον τρόπο περιορίζεται, παρά μόνο όταν και όπως ορίζει ο νόμος.
Ένας άνθρωπος γεννιέται και μεγαλώνει με αυτά τα ιδανικά, την ελευθερία των δικαιωμάτων του. Δικαίωμα στην εργασία, στην ελευθερία της προσωπικής έκφρασης, στην εκπαίδευση και στην προσωπική ανεξαρτησία. Μάλιστα, υπάρχουν ποικίλοι νόμοι που προστατεύουν τις εν λόγω ελευθερίες. Βέβαια, ένα γνωστό αγγλικό ρητό λέει πως: «Η ελευθερία ενός πολίτη τελειώνει όταν η ελευθερία ενός άλλου πολίτη ξεκινάει» (”The liberty of one citizen ends where the liberty of another citizen begins” – Βίκτωρ Ουγκώ). Άρα, πόσο αληθινά «ελεύθερη» είναι η ελευθερία στην καθημερινή ζωή;
Η πνευματική ελευθερία είναι ένα παγκόσμιο ανθρώπινο δικαίωμα που περιλαμβάνει τη φυσική καθώς και την πνευματική πρόσβαση σε πληροφορίες και ιδέες μέσω εγκαταστάσεων, πόρων και υπηρεσιών. Πιο συγκεκριμένα, η ελευθερία της εκπαίδευσης είναι το δικαίωμα των ανθρώπων να λαμβάνουν εκπαίδευση σύμφωνα με τις θρησκευτικές και κοινωνικές απόψεις τους, χωρίς να παρεμποδίζονται από το εθνικό κράτος Η πραγματικά ελεύθερη εκπαίδευση έχει εκπληκτικά διαφορετικά χαρακτηριστικά από την κοινότυπη εκπαίδευση. Τα άτομα αποκτούν την εμπιστοσύνη που απαιτείται για να αναλάβουν πρωτοβουλία, να λύσουν προβλήματα και να διατυπώσουν ιδέες. Μαθαίνουν, επίσης, για τους εγχώριους και ξένους πολιτισμούς, την ιστορία, την επιστήμη και την τεχνολογία. Η ελευθερία της εκπαίδευσης είναι μία συνταγματική έννοια που έχει συμπεριληφθεί στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Επίσης, ο καθένας πολίτης έχει το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης. Το δικαίωμα αυτό συμπεριλαμβάνει την ελευθερία για τους πολίτες να εκφέρουν γνώμη, να ανταλλάζουν πληροφορίες και ιδέες μεταξύ τους χωρίς παρέμβαση κάποιας δημόσιας αρχής. Η άσκηση της ελευθερίας μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς ή κυρώσεις που προβλέπονται από το νόμο προς όφελος της εθνικής και προσωπικής ασφάλειας. Το άρθρο 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου γράφει πως: «Η άσκηση των ελευθεριών τούτων, συνεπαγομένων καθήκοντα, δύναται να απεχθή εις ωρισμένας διατυπώσεις, περιορισμούς ή κυρώσεις, προβλεπόμενους υπό του νόμου και αποτελούντας αναγκαία μέτρα εν δημοκρατική κοινωνία δια την εθνικήν ασφάλειαν, την εδαφική ακεραιότητα…την διασφάλιση του κύρους και της αμεροληψίας της δικαστικής εξουσίας». Η ελευθερία της έκφρασης δεν είναι τελικά και τόσο ελεύθερη. Υπάρχουν περιορισμοί, κανόνες θα έλεγε κάποιος, για να προστατευτεί ο κόσμος καθώς ασκεί αυτή την ελευθερία του.
Ύστερα, υπάρχει το απαραβίαστο της ανεξαρτησίας. Πάλι, πολλοί νόμοι το υποστηρίζουν. Αρκετός κόσμος τείνει να μπερδεύει αυτές τις δύο έννοιες, αλλά αυτοί οι δύο όροι δεν ταυτίζονται. Η έννοια της ανεξαρτησίας είναι όπως το χαρτί πάνω στο οποίο μπορεί κανείς να γράψει οτιδήποτε, έχει ένα τόσο πλούσιο παρελθόν ώστε μπορεί να συμπεριλάβει τα πάντα. Η ιστορία εκείνης δεν μπορεί να διαχωριστεί από την ιστορία όλων των άλλων προοδευτικών εξελίξεων και όλων των βλέψεων για ανεξαρτησία. Δεν είναι μία θεωρία παρμένη από βιβλία, αλλά είναι η διαχρονική συνειδητή ή ασυνείδητη φιλοδοξία των ανθρώπων για ελευθερία, ριζωμένη μέσα στα ένστικτα και στις καθημερινές ζωτικές τους ανάγκες. Όπου ένας άνθρωπος αφήνεται ελεύθερος να σκεφτεί και να νιώσει μόνος του, εμφανίζεται ανεξάρτητος.
Η ελευθερία κάθε πολίτη είναι να δραστηριοποιείται σε όποιο επαγγελματικό τομέα επιλέγει διεκδικώντας το οικονομικό εκείνο αποτέλεσμα που θα του προσφέρει την οικονομική του ανεξαρτησία. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να εργάζεται υπό δίκαιες και ικανοποιητικές συνθήκες και να λαμβάνει ίση αμοιβή για ίση εργασία. Ο κάθε ένας έχει το δικαίωμα να εργάζεται και να ασκεί το επάγγελμα, το οποίο επιλέγει ή αποδέχεται ελεύθερα. Ελεύθερος να αναζητά απασχόληση, να εργάζεται όπου επιθυμεί. Στον χώρο της εργασίας προστατεύεται και επιτρέπεται το δικαίωμα των εργαζομένων να συζητήσουν και να διαπραγματευτούν συλλογικά ή να διαμαρτυρηθούν. Αλλά και στην εργασία υπάρχουν κανόνες, που όλοι οι υπάλληλοι πρέπει να ακολουθούν.
Η ελευθερία είναι όμορφο πράγμα, αλλά πότε η ελευθερία μου γίνεται φυλακή; Είναι πραγματικά ελεύθερη; Αν υπάρχει ελευθερία, τότε δεν υπάρχει κανένας περιορισμός, και μπορεί ο κάθε ένας να κάνει οτιδήποτε θελήσει, αλλά μέχρι ένα σημείο. Παρόλο που η «ελευθερία» έχει περιορισμούς, πρέπει να αναλογιστεί κάποιος, υπάρχει πραγματικά; Στην πραγματικότητα, η ελευθερία δεν μπορεί να είναι απόλυτη· κανείς δεν μπορεί να είναι εντελώς ελεύθερος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πόσο ελεύθεροι είμαστε;, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- First Amendment – U.S. Constitution, law.cornell.edu, διαθέσιμο εδώ
