Της Σοφίας Ζαφειροπούλου,
Η Wagner είναι μια ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία με τις ρίζες της να οδηγούν στη Ρωσία. Αν και η ρωσική κυβέρνηση αρνείται οποιαδήποτε σχέση με αυτήν, υπάρχουν βάσιμοι ισχυρισμοί ότι λειτουργεί για λογαριασμό του ρωσικού κράτους, με μερικούς να τη συνδέουν άμεσα με το ρωσικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Από πολλούς έχει χαρακτηριστεί ως μοχλός επιρροής των ρωσικών συμφερόντων, σε περιπτώσεις και καταστάσεις όπου η δυνατότητα άρνησης οποιασδήποτε εμπλοκής κρίνεται χρήσιμη.
Η Wagner αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στην Ουκρανία το 2014, όταν μισθοφόροι της εταιρείας συμμετείχαν στις ένοπλες συρράξεις στο πλευρό των αποσχιστικών δυνάμεων υπέρ της Ρωσίας. Έκτοτε, η εταιρεία έχει εντοπισθεί να δραστηριοποιείται έντονα στη Μέση Ανατολή και την Αφρική και ειδικότερα στη Συρία, τη Λιβύη, το Σουδάν, την Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, τη Μαδαγασκάρη, τη Μοζαμβίκη, αλλά και τη Βενεζουέλα.
Η δραστηριότητα της Wagner δίνει στη Ρωσία το περιθώριο να προωθήσει κρατικά και μη συμφέροντα χωρίς να χρειάζεται να αντιμετωπίσει την αποδοκιμασία, τις διπλωματικές πιέσεις και τυχόν κυρώσεις της Δύσης. Έτσι, μπορεί να επεκτείνει την επιρροή της σε χώρες που παλαιότερα δεν μπορούσε, μέσω της άμεσης στρατιωτικής επέμβασης και της εκμετάλλευσης των πολιτικών συγκυριών των περιοχών αυτών. Πέρα από τους εκάστοτε στρατιωτικούς και πολιτικούς στόχους, στους οποίους αποσκοπεί η παρουσία της εταιρείας, όμως, δεν γίνεται να αγνοηθούν και οι οικονομικοί λόγοι. Δύσκολα μπορεί να χαρακτηριστεί τυχαίο το γεγονός ότι η δράση της Wagner σε Μέση Ανατολή και Αφρική σημειώνεται σε περιοχές γνωστές για τον ορυκτό τους πλούτο.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι πετρελαϊκές εταιρείες ρωσικών συμφερόντων είχαν συνεργαστεί μέσω Σύριων μεσαζόντων με τον Ταξίαρχο του συριακού στρατού, Suhail Al-Hassan, για την εκμετάλλευση του υπάρχοντος φυσικού αερίου και πετρελαίου, κατά τη διάρκεια των ενόπλων συγκρούσεων στη Συρία. Στο ίδιο μήκος κύματος δραστηριοποιείται και σε άλλες χώρες. Ως προς την παρουσία της στο Σουδάν, ο Sergey Sukhankin, συνεργάτης εμπειρογνώμονας στο Διεθνές Κέντρο Μελετών Πολιτικής του Κιέβου, δήλωσε ότι η παρουσία της εταιρείας αφορούσε την προστασία των ορυχείων χρυσού και διαμαντιών.
Τα νεότερα γεγονότα φέρνουν ξανά στο προσκήνιο το ρόλο της Wagner στη Λιβύη, ρίχνοντας φως στις σκιώδεις δραστηριότητές της και τα σχέδιά της. Η παρουσία της αποτελεί την πιο εκτεταμένη παρουσία μισθοφορικού στρατεύματος από οποιαδήποτε άλλη περιοχή του κόσμου. Οι μισθοφόροι κατέφθασαν στην περιοχή τον Απρίλιο του έτους 2019, κατά τη διάρκεια του 2ου εμφυλίου πολέμου της Λιβύης, και ενώθηκαν με τις αντάρτικες δυνάμεις του στρατηγού Khalifa Haftar. Συνέδραμαν στην επίθεση του στρατηγού κατά της λιβυκής κυβέρνησης στην πρωτεύουσα Τρίπολη, αλλά και σε άλλες συγκρούσεις που πραγματοποιήθηκαν στη διάρκεια του πολέμου. Κατά τη διάρκεια της συνδρομής της στον Haftar, η εταιρεία φαίνεται να έλαβε τον έλεγχο συγκεκριμένων εγκαταστάσεων εξόρυξης πετρελαίου και λιμανιών στη χώρα, σε μια περιοχή που είναι γνωστή ως η Ημισέληνος του Πετρελαίου.
Κατόπιν έρευνας του BBC, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, επικυρώθηκαν οι ισχυρισμοί για παρουσία και δραστηριοποίηση των μισθοφόρων της Wagner στην περιοχή. Ένα tablet που έμεινε πίσω από μέλος της ομάδας περιείχε χάρτες και πληροφορίες στα ρωσικά, αποκαλύπτοντας το εύρος των δραστηριοτήτων των μισθοφόρων. Μετά από αυτές τις νέες εξελίξεις, η Wagner αντιμετωπίζει κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου, ειδικά για τις δολοφονίες που διέπραξαν οι μισθοφόροι της κατά αμάχων. Οι αποκαλύψεις της έρευνας φέρνουν επίσης τον Saif al-Islam Gaddafi, γιο του πρώην αρχηγού της Λιβύης Muammar Gaddafi, αντιμέτωπο με τη δικαιοσύνη λόγω της διασύνδεσής του με τη Wagner. Σύμφωνα με μαρτυρίες της έρευνας, ο Saif Gaddafi φαίνεται να ήταν η πρώτη επιλογή της Ρωσίας για κυβερνήτη της Λιβύης.
Η δραστηριοποίηση της Wagner στη Μέση Ανατολή και την Αφρική γενικότερα -όπως και τη Λιβύη ειδικότερα- είναι κάτι που δεν έχει περάσει απαρατήρητο από τη Δύση και κυρίως τις Η.Π.Α. Ουκ ολίγες φορές έχει επικριθεί έντονα η τοποθέτηση ιδιωτικών στρατιωτικών εταιρειών στη χώρα από τον ΟΗΕ, ωστόσο, η ρωσική κυβέρνηση εμμένει στην άρνησή της για οποιαδήποτε σχέση με την εν λόγω εταιρεία, παρά τα νέα στοιχεία που προκύπτουν. Το να αποδοθούν ευθύνες για τα προαναφερθέντα εγκλήματα είναι μάλλον απίθανο.
Η παρουσία της Wagner στη Λιβύη κάθε άλλο παρά τυχαία μπορεί να χαρακτηριστεί. Η Ρωσία την χρησιμοποιεί σαν «Δούρειο Ίππο» για να εμπεδώσει την οικονομική και στρατηγική επιρροή της στην ευρύτερη περιοχή. Η σκιώδης παρουσία της στη Συρία και τη Λιβύη μέσω του μισθοφορικού στρατού μπορεί να δημιουργήσει ένα στρατηγικό τόξο που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως έναυσμα για περαιτέρω επέκταση της ρωσικής επιρροής σε Αφρική και Μέση Ανατολή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Wagner: Scale of Russian mercenary mission in Libya exposed, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Wagner: Gaddafi’s son faces arrest over Russian mercenaries, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Libya offensive stalls, but Haftar digs in given foreign sympathies, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Arrival of Russian mercenaries adds deadlier firepower, modern tactics to Libya’s civil war, Washington Post, διαθέσιμο εδώ
- Russian Snipers, Missiles and Warplanes Try to Tilt Libyan War, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- Arms Sale to UAE Goes Forward Even as US Probes Tie Between UAE and Russian Mercenaries, The Intercept, διαθέσιμο εδώ
- Vladimir Putin sent Russian mercenaries to ‘fight in Syria and Ukraine’, The Telegraph, διαθέσιμο εδώ
