Της Αγγελικής Ευαγγελακοπούλου,
Τον Οκτώβριο του 2001, μετά από κοινή απόφαση των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδρύθηκε ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας. Στόχος ήταν η ενδυνάμωση της συνεργασίας μεταξύ τους και η δυνατότητα να παρέχεται βοήθεια σε κάποιο κράτος αν το μέγεθος της καταστροφής που υφίσταται ξεπερνάει τις δυνατότητές του και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα μόνο του. Οι ενέργειες που παρέχει ο μηχανισμός στο κράτος που αιτείται βοήθεια ρυθμίζονται σε μεγάλο βαθμό από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η συμβολή του μηχανισμού μπορεί να ζητηθεί από οποιοδήποτε κράτος σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά και από τον ΟΗΕ. Δεν αφορά, δηλαδή, απαραίτητα μόνο τα κράτη μέλη της Ε.Ε.
Η σημασία του συγκεκριμένου μηχανισμού έγκειται στο γεγονός ότι φυσικές ή μη καταστροφές μπορεί να πλήξουν ταυτόχρονα πάνω από ένα κράτος και να προκαλέσουν προβλήματα σε πολλά μέτωπα. Όπως είναι φυσικό, είναι αδύνατο να αντιμετωπιστούν ταυτόχρονα πολλές εστίες προβλημάτων, οπότε η συγκεκριμένη αρχή συμβάλλει στο να υπάρχει ετοιμότητα, κατάλληλη προετοιμασία, άμεση ανταπόκριση και συντονισμός, ούτως ώστε οι δυσκολίες να αντιμετωπίζονται άμεσα. Παράλληλα, έχει βοηθήσει και τις εθνικές αρχές να οργανώνονται καλύτερα όσον αφορά την αντιμετώπιση προβλημάτων στο εσωτερικό τους, παρέχοντας συμβουλές και προσωπικό όπου είναι αναγκαίο.
Για να λειτουργεί αποτελεσματικά ο μηχανισμός αποτελείται από τρία επιμέρους σώματα. Το πρώτο είναι το κέντρο συντονισμού άμεσης ανταπόκρισης, το οποίο ελέγχει τα γεγονότα που γίνονται σε παγκόσμιο επίπεδο –κάθε μέρα, όλη μέρα– και διασφαλίζει ότι σε περίπτωση προβλήματος η ανταπόκριση θα είναι άμεση με τον αναγκαίο εξοπλισμό και ανθρώπινο δυναμικό. Στη συνέχεια, το δορυφορικό σύστημα «Κοπέρνικος» για τη διαχείριση του κινδύνου παρέχει δορυφορικούς χάρτες και πληροφορίες για περιοχές σε παγκόσμιο επίπεδο, προκειμένου να φανεί αμέσως αν ξεσπάσει κάποια καταστροφή οπουδήποτε και να είναι άμεση η ανταπόκριση. Τέλος, μέλημα του οργανισμού είναι να παρέχει προστασία και στη θαλάσσια ζωή και περιβάλλον μέσω του Ευρωπαϊκού Πρακτορείου Θαλάσσιας Ασφάλειας, με το οποίο ελέγχει την ποιότητα στη θαλάσσια ζωή και φροντίζει να επεμβαίνει άμεσα, αν δημιουργηθεί οποιαδήποτε καταστροφή στο θαλάσσιο περιβάλλον.
Πέραν των παραπάνω εργαλείων, μέσω του μηχανισμού και της συνεργασίας των κρατών έχει δημιουργηθεί και ένα απόθεμα πληθώρας εξοπλισμών. Συγκεκριμένα, υπάρχουν ελικόπτερα, πυροσβεστικά οχήματα, ιατρικός εξοπλισμός και οχήματα γενικότερης χρήσης, τα οποία χρησιμοποιούνται σε περιόδους κρίσης και ενισχύουν τη δράση των κρατών, προσφέροντας βοήθεια στους πολίτες όταν υπάρχει ανάγκη. Τέλος, το προσωπικό που επανδρώνει τον μηχανισμό είναι εξίσου σημαντικό, καθώς χειρίζεται όλα τα παραπάνω επιμέρους κομμάτια του. Μέσα από σεμινάρια και εκπαιδευτικά προγράμματα αποκτούν όλοι τις αναγκαίες γνώσεις για να μπορούν να ανταποκριθούν σε περίπτωση κρίσης και να προσφέρουν την κατάλληλη και αναγκαία βοήθεια.
Όσον αφορά το πρακτικό κομμάτι, ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας έχει ενεργοποιηθεί πάνω από 400 φορές από την μέρα της ίδρυσής του. Το πρώτο παράδειγμα που μας έρχεται στο μυαλό είναι φυσικά η πανδημία του κορωνοϊού. Όπως είναι φυσικό, η Ευρώπη δοκιμάστηκε σε μεγάλο βαθμό σε όλους τους τομείς οργάνωσης της, καθώς η συγκεκριμένη απειλή «χτύπησε» όλα τα κράτη-μέλη ταυτόχρονα, ανοίγοντας πολλαπλά και συνεχόμενα μέτωπα που έχρηζαν βοηθείας. Δεν είναι λίγα τα κράτη που στην αρχή της πανδημίας αδυνατούσαν να διαχειριστούν την κατάσταση, καθώς δεν είχαν τον αναγκαίο εξοπλισμό και τις αναγκαίες δομές για να φροντίσουν τους ασθενείς από τον ιό. Σ’ αυτή την περίπτωση, η χρησιμότητα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας φάνηκε έντονα σε όλες τις εκφάνσεις του, γιατί χρειάστηκε άμεση ανταπόκριση σε πολλαπλά μέτωπα, με τη διάθεση επιπρόσθετου ιατρικού και μη εξοπλισμού για την κάλυψη των αναγκών.
Άλλη μια περίπτωση, κατά την οποία ενεργοποιήθηκε ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας είναι η μεταναστευτική κρίση που υπέστη η Λιθουανία, με μετανάστες από την Αφρική και τη μέση Ανατολή να εισέρχονται στο έδαφος της μέσω της Λευκορωσίας. Ο εν λόγω μηχανισμός παρείχε εξοπλισμό όπως κρεβάτια, τέντες και τρόφιμα, προκειμένου να ανταπεξέλθει η λιθουανική κυβέρνηση στο πρόβλημα που καλείτο να αντιμετωπίσει στο εσωτερικό της. Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή, ο μηχανισμός δρα και σε διεθνές επίπεδο. Υπ’ αυτό το πρίσμα, προσέφερε βοήθεια 22 εκατ. ευρώ στο Πακιστάν και το Ιράν για την αντιμετώπιση της κρίσης του κορωνοϊού. Δεδομένου ότι είναι χώρες που υφίστανται ήδη μεγάλη ανθρωπιστική κρίση λόγω της υπανάπτυξής τους, η Ε.Ε. επενέβη και προσέφερε μια τεράστια χρηματική αμοιβή για να βοηθήσει τους πολίτες αυτών των χωρών να επιβιώσουν από την πανδημία που σαρώνει την υφήλιο περίπου τα τελευταία 2 χρόνια. Τέλος, η σημαντικότερη περίπτωση συμβολής, όπως έχει αναφερθεί, είναι η ανταπόκριση στις φυσικές καταστροφές. Βασικά παραδείγματα αποτελούν οι πλημμύρες που έλαβαν χώρα στο Βέλγιο και τη Γερμανία τον προηγούμενο μήνα, αφού οι κυβερνήσεις των εν λόγω χωρών κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν την τραγωδία των πολιτών που έχασαν τις περιουσίες τους αλλά και τις γενικότερες καταστροφές στις πόλεις που άφησαν πίσω τους οι πλημμύρες.
Επίσης, η πιο πρόσφατη περίπτωση ενεργοποίησης του μηχανισμού έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία. Οι χώρες της νότιας Ευρώπης εδώ και μερικές εβδομάδες υποφέρουν από συνεχείς πυρκαγιές που έχουν καταστρέψει μεγάλες εκτάσεις, σπίτια, περιουσίες και χώρους εργασίας, στερώντας από πολλά άτομα την ικανότητα να συνεχίσουν κανονικά τη ζωή τους. Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας παρείχε εξοπλισμό και εξειδικευμένο προσωπικό, ικανά να συμβάλουν και να ενισχύσουν την προσπάθεια των εθνικών κυβερνήσεων.
Φτάνοντας σε ένα συμπέρασμα, ο συγκεκριμένος μηχανισμός έχει επιτύχει την αποστολή του σε μεγάλο βαθμό. Κάθε φορά που εμφανίζεται κάποιο πρόβλημα ή απειλή σε ένα κράτος (μέλος της Ένωσης ή μη), ανταποκρίνεται άμεσα και προσπαθεί να προσφέρει τα απαραίτητα αγαθά ή το ανθρώπινο δυναμικό. Τα προβλήματα δεν πρόκειται να σταματήσουν και οι φυσικές καταστροφές είναι πάντα πιθανό να συμβούν. Η σύσταση του συγκεκριμένου οργανισμού, όμως, ήταν αρκετά χρήσιμη και επιτελεί το σκοπό της σε ικανοποιητικό βαθμό, γεγονός που αποδεικνύεται μέχρι και σήμερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- EU Civil Protection Mechanism | European Civil Protection and Humanitarian Aid Operations, europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- Related news | European Civil Protection and Humanitarian Aid Operations, europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- Forest fires: EU continues to mobilise assistance for Greece and other countries in region | European Civil Protection and Humanitarian Aid Operations, europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- EU helps channel humanitarian support to migrants in Lithuania | European Civil Protection and Humanitarian Aid Operations, europa.eu, διαθέσιμο εδώ
