Του Σπύρου Νότη,
Με αφορμή τις πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν την χώρα, δύναται να αναφερθούμε στην ανάγκη ενός σχεδίου απαλλαγής από τις πράξεις που πλήττουν ανεπανόρθωτα το περιβάλλον. Το περιβάλλον μάς εκδικείται (όχι άδικα) με τον χειρότερο τρόπο και θα συνεχίσει να το κάνει όσο ασελγούμε εις βάρος του, αρνούμενοι να αλλάξουμε ριζικά την εγκληματική νοοτροπία μας. Έχουν ανά καιρούς γίνει πολλαπλές αναφορές και εκκλήσεις επιστημόνων για τη διακοπή της καταστροφικής και αλόγιστης χρήσης της γης προς όφελος του ανθρώπου, χωρίς όμως να βρίσκει ευήκοα κυβερνητικά ώτα παγκοσμίως.
Ερχόμαστε σήμερα, με σχεδόν 1 εκατομμύριο στρέμματα από την αρχή του καλοκαιριού να γίνονται παρανάλωμα του πυρός, εκατοντάδες καμένα σπίτια, καταστροφή καλλιεργειών, δασικών εκτάσεων, χλωρίδας και πανίδας σπανίου κάλλους, και ένα πυκνό μαύρο πέπλο καπνού στον ουρανό, ως ανάμνηση να μας υπενθυμίζει πόσο πολύ έχουμε αποτύχει σαν ανθρώπινο είδος. Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου του ’21, θα μείνει χαραγμένο ως μια εκ των πολλών μελανών σελίδων της σύγχρονης ιστορίας, ως προς την αντιμετώπιση καθώς και την ανάληψη ευθυνών σε περιόδους φυσικών καταστροφών, καθώς και την παταγώδη έλλειψη του «προνοείν και προλαμβάνειν». Μπορεί οι συγκεκριμένες πυρκαγιές να είχαν 2 θύματα, όμως ευθύνονται για τη δολοφονία της ελπίδας και προοπτικής που έφεραν στους καμένους αυτούς τόπους, ιδιαίτερα για τα νέα παιδιά, με όρεξη και θέληση για μια ζωή στην επαρχία.
Σίγουρα, λοιπόν, απειλείται να διαταραχθεί μια ήδη ισχνή ισορροπία που διέπει τις αστικές πόλεις με την επαρχία, η οποία αναγκαστικά θα ερημωθεί για να βρεθεί εργασία για τους άνεργους επαρχιώτες, γνωρίζοντας ότι η γη τους θα αργήσει να ξαναγεννηθεί από τις στάχτες της. Έτσι, η εσωτερική μετανάστευση, η εκκολαπτόμενη κατάρρευση του πρωτογενούς τομέα, η ανεργία και η λαίλαπα της κλιματικής αλλαγής είναι από τα μείζονα ζητήματα που χρήζουν ιδιαίτερης αντιμετώπισης. Η φύση, λοιπόν, μας δείχνει τα δόντια της, φανερά πλέον. Δηλαδή, τι άλλο πρέπει να γίνει για να λυθεί το οικολογικό ζήτημα; Τις μακροπρόθεσμες συνέπειες τις έχει σκεφτεί κανείς ή μας έχουν τυφλώσει τόσο πολύ οι σημερινοί πρόσοδοι;
Το Ερευνητικό Ινστιτούτο στην Ελβετία, έπειτα από μελέτες, καταλήγει σε εφιαλτικά σενάρια για την παγκόσμια οικονομία του μέλλοντος. Συγκεκριμένα, μέχρι το 2050:
- -18% μείωση παγκόσμιου Α.Ε.Π. αν δεν παρθεί κανένα μέτρο περί αντιμετώπισης της οικολογικής κρίσης και η θερμοκρασία αυξηθεί 3,2° κατά μέσο όρο
- -14% μείωση παγκόσμιου Α.Ε.Π. αν παρθούν κάποια μέτρα περί αντιμετώπισης της οικολογικής κρίσης και η θερμοκρασία αυξηθεί 2,6° κατά μέσο όρο
- -11% μείωση παγκόσμιου Α.Ε.Π. αν παρθούν περισσότερα μέτρα περί αντιμετώπισης της οικολογικής κρίσης και η θερμοκρασία αυξηθεί 2° κατά μέσο όρο
- -4% μείωση παγκόσμιου Α.Ε.Π. αν επιτευχθεί η Συμφωνία των Παρισίων και η αύξηση της θερμοκρασίας δεν ξεπεράσει τους 2° κατά μέσο όρο
Υποστηρίζει δε, πως η οικονομία της Κίνας, και γενικότερα της Ασίας, θα δεχτούν ισχυρότερο πλήγμα, χάνοντας περίπου 24% του Α.Ε.Π. τους, με τις Η..ΠΑ. και την Ευρώπη να είναι σε ευνοϊκότερη αλλά εξίσου μειωτική μοίρα 10% και 11% αντίστοιχα. Ειδικότερα, χώρες λιγότερα εκτεθειμένες (Φινλανδία, Ελβετία), θα υποστούν μείωση 6%. Αντίθετα, χώρες με περισσότερη έκθεση (Ελλάδα, Γαλλία), υπόκεινται σε 13% ελάττωση Α.Ε.Π. μακροχρόνια. Κράτη, λοιπόν, με περισσότερη ευελιξία και επάρκεια σε πηγές που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον, απολαμβάνουν τη λιγότερη άμβλυνση της οικονομικής τους δραστηριότητας συγκριτικά με άλλες χώρες που δεν έχουν εναλλακτικές για την αντιμετώπιση της ξηρασίας ή της αυξημένης στάθμης των υδάτων.
Ξετυλίγοντας το κουβάρι των δράσεων για την πράσινη μετάβαση, αξίζει να αναφέρουμε πως το πράσινο κύμα ευνοείται από τη γενικότερη παγκόσμια στροφή στον σεβασμό του τριπτύχου Περιβάλλον–Κοινωνική Ευθύνη–Εταιρική Διακυβέρνηση, που κωδικοποιείται διεθνώς με το ακρωνύμιο ESG (Environmental, Social and Corporate Governance). Αυτό που οφείλει να μας απασχολεί, είναι η νέα πράσινη επανάσταση που μπορεί να συνδυάσει πλούτο και οικολογία ταυτόχρονα, χωρίς κανέναν ενδοιασμό. Για να γίνει αποτελεσματικά ένα τέτοιο τεράστιο εγχείρημα, χρειάζεται η συλλογική παγκόσμια προσπάθεια (ιδιωτικού και δημόσιου τομέα), σε απόλυτη εναρμόνιση για την πάταξη των πολυεθνικών και των επιχειρήσεων που παραβιάζουν τα επιτρεπόμενα ποσοστά εκπομπής αερίων με βαρύτατα πρόστιμα ή υπερφορολόγηση.
Ένα πανευρωπαϊκό μοντέλο πράσινης ανάπτυξης, θα μπορούσε να συντελέσει την έναρξης μιας νέας εποχής. Η European Investment Bank, θα εκδίδει ομόλογα αξίας 2,5 τρισεκατομμυρίων κάθε πενταετία μέχρι το 2050, με τα οποία θα χρηματοδοτήσει μέσω του InvestEU πράσινες επενδύσεις σε τομείς όπως οι μεταφορές, η ενέργεια, βιομηχανία-βιοτεχνία και διαχείριση απορριμμάτων. Επιπρόσθετα, η πρόεδρος της ΕΚΤ με μια της δήλωση πως θα στηρίξει τα ομόλογα αυτά αν χρειαστεί στην δευτερογενή αγορά, θα έκανε τα ομόλογα αυτά αρκετά ελκυστικά προς το επενδυτικό κοινό, άρα δεν θα υπήρχε πρόβλημα ζήτησης. Μόνο τα τελευταία χρόνια, άλλωστε, τα επενδυτικά αμοιβαία κεφάλαια που ειδικεύονται σε επενδύσεις ESG, ήτοι αναζητούν εταιρείες που καλύπτουν τις σχετικές προϋποθέσεις, είχαν εισροές περί τα 340 δις δολαρίων, περίπου το διπλάσιο απ’ ό,τι τα υπόλοιπα, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσαν οι Financial Times.
Χαρακτηριστικό της δίψας που εκδηλώνει η αγορά για πράσινες μετοχές και άλλα επενδυτικά προϊόντα, είναι το γεγονός ότι η μετοχή της Volkswagen έκανε άλμα 16% στις Η.Π.Α., όταν κυκλοφόρησε πρωταπριλιάτικη φάρσα της εταιρείας ότι αλλάζει το όνομά της σε Voltswagen, που ήταν ένα διαφημιστικό κόλπο για να προωθήσει το νέο της ηλεκτρικό όχημα. Η αγορά το πίστεψε (κυρίως επειδή η φάρσα διοχετεύτηκε έντεχνα δύο ημέρες πριν από την Πρωταπριλιά), και αυτό φάνηκε στο χρηματιστήριο.
Ορυκτά καύσιμα τέλος μέχρι το 2040! Τη θέση τους θα πάρουν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι οποίες φέρουν στις πλάτες τους την ευτυχία να έχουν μηδενικό ισοζύγιο αερίων του θερμοκηπίου. Συνδυαστική αξιοποίηση των τοπικών δυνατοτήτων με βάσεις τη γεωθερμία, τον ήλιο, το υδρογόνο, τη βιομάζα, αλλά και τις ανεμογεννήτριες (πλωτές και όχι χερσαίες) για παραγωγή ενέργειας, θα ήταν πηγές που θα μπορούσαν να προσφέρουν την απαραίτητη ενέργεια και να αποδεσμευτούμε επιτέλους από τις εξορύξεις που φθείρουν τη γη μας. Μία τέτοια ορθή κίνηση, όμως, δεν θα είχε κανένα αντίκτυπο, αν δεν υπήρχε και η δέουσα ανταπόκριση και από τους πολίτες.
Επομένως, εκτός του περιβαλλοντολογικού σκοπού, χρήζουν ιδιαίτερης σημασίας τα οικονομικά κίνητρα που θα δοθούν στους πολίτες για να χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μιας και ήδη γνωρίζουμε πως το κόστος παραγωγής ενέργειας από φυσικές πρώτες ύλες είναι συγκριτικά φθηνότερο από τον ανθρώπινο δάκτυλο μέσω εξορύξεων. Σε πολλά κράτη της Γηραιάς Ηπείρου, χαιρετίζουμε με υπέρμετρο θαυμασμό τη μεταστροφή τους προς τέτοιες δράσεις, βλέποντας τις παραλίες τις Δανίας και της Ολλανδίας γεμάτες από πλωτές ανεμογεννήτριες, την Ισπανία πρωτοπόρο στην παραγωγή ηλιακής ενέργειας από φωτοβολταϊκά συστήματα, και τη Νορβηγία με το Ηνωμένο Βασίλειο να ηγούνται στην παραγωγή καθαρού υδρογόνου, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή υγρών καυσίμων, ιδανικά για μεταφορές μεγάλων αποστάσεων και βαρέων εμπορευμάτων, αφού έχουν υψηλότερη ενεργειακή πυκνότητα από τις μπαταρίες. Όσον αφορά τις μεταφορές, είναι αδήριτη ανάγκη να στηρίζονται στην ηλεκτρική ενέργεια και την ηλεκτροκίνηση. Όλοι γνωρίζουμε την αυτοκινητοβιομηχανία της Tesla, η οποία και στηρίχθηκε σε τέτοιου είδους αυτοκίνητα και γνώρισε τεράστια άνθιση στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, και συνεχίζει ακάθεκτη την κούρσα της.
Επιπλέον, για τις μετακινήσεις εντός πόλεων, συνιστάται η ενίσχυση της χρήσης ποδηλάτων και σύγχρονων ΜΜΜ. Οι βιομηχανίες και οι βιοτεχνίες, που στηρίζουν έμπρακτα την πράσινη ενέργεια κατά τη δράση τους, θα πρέπει να ανταμείβονται με φορο-ελαφρύνσεις και επιδοτήσεις, για να μπορέσει ο επιχειρηματικός κόσμος να έχει εγγενές κίνητρο να λάβει αποφάσεις υπέρ της αειφόρου ανάπτυξης. Με αυτόν τον τρόπο, το τσουνάμι των πράσινων, φιλικών προς το περιβάλλον επιχειρήσεων αποτελεί ρεαλιστικό σενάριο. Τέλος, σχετικά με τα απορρίμματα, είναι τόσο κοινότυπο αλλά πραγματικά περισσότερο από ποτέ αναγκαία η ανακύκλωση. Οφείλει κάθε πολίτης και κάθε οργανισμός να τηρεί τη διαδικασία της ανακύκλωσης και το κράτος να μεριμνά για αυτό με προγράμματα ενημέρωσης και μαθήματα σχολικά στα νέα παιδιά. Τέλος, να αξιοποιούνται τα βιοαπόβλητα μέσω παραγωγικών μονάδων βιοκαυσίμων, κομποστοποίησης και άλλων υλικών προστιθέμενης αξίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το «πράσινο» new deal μπορεί να φέρει την Ευρώπη μπροστά από τις ΗΠΑ, New Money. Διαθέσιμο εδώ.
- World economy set to lose up to 18% GDP from climate change if no action taken, reveals Swiss Re Institute’s stress-test analysis, Swiss Re. Διαθέσιμο εδώ.
- Ενέργεια υδρογόνου: ποια τα οφέλη της για την ΕΕ;, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Διαθέσιμο εδώ.
- 15 προτάσεις για την ελληνική οικονομία, WWF. Διαθέσιμο εδώ.
