Της Έφης Κούσιου,
Ήταν Απρίλης του 1925, όταν ο Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ έγραψε το πλέον διαχρονικό αριστούργημα «Ο Υπέροχος Γκάτσμπυ», το οποίο αποτελεί σήμερα ένα από τα σημαντικότερα και κλασικότερα βιβλία του 20ου αιώνα.
Συγκεκριμένα, η πλοκή του «Υπέροχου Γκάτσμπυ» εκτυλίσσεται στη Νέα Υόρκη το 1922, στην εποχή, δηλαδή, που η τζαζ, η μαφία, το λαθρεμπόριο και η ποτοαπαγόρευση κυριαρχούν στην ζωή των ανθρώπων. Σε αυτό το σκηνικό λοιπόν, ο συγγραφέας έχει καταφέρει να διατυπώσει με μεγάλη επιτυχία την ιστορία ενός αρχικά φτωχού τυχοδιώκτη που αγάπησε μία κοπέλα, η οποία αν και ανταποκρίθηκε, δεν ενέδωσε τελικά λόγω της οικονομικής και κοινωνικής του κατάστασης. Έτσι, αποφασισμένος, φεύγει και ορκίζεται να επιστρέψει κοινωνικά ισχυρός και πάμπλουτος, ώστε να την κερδίσει ολοκληρωτικά.
Ο Φιτζέραλντ σε αυτό το μυθιστόρημα έχει καταφέρει να περιγράψει εκπληκτικά όλη την ανούσια χλιδή, την αδιαφορία των αριστοκρατών και την έλλειψη βάθους συναισθημάτων στις ανθρώπινες σχέσεις. Δημιουργεί ένα κόσμο τόσο ψεύτικο, που ανά πάσα στιγμή με μία λάθος πράξη ή κίνηση κινδυνεύει να δείξει το γυμνό κενό που κρύβεται μέσα του. Ο έρωτας σχεδόν ανύπαρκτος, η μοναξιά πιο έντονη από ποτέ και μάλιστα σε μεγάλο βαθμό, η μελαγχολία για το ανεκπλήρωτο και γενικά οι επιλογές των ανθρώπων, μας δείχνουν ξεκάθαρα τι επικρατούσε τότε.
Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί πως η αρκετά λεπτομερής ανάπτυξη των χαρακτήρων σε όλο το βιβλίο δίνει σε καθένα από αυτούς μία πραγματικά δομημένη προσωπικότητα που κεντρίζει, χωρίς καμία αμφιβολία, το ενδιαφέρον των αναγνωστών. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί διάφορες λογοτεχνικές τεχνικές, τόσο για να «ζωντανέψει» κάθε χαρακτήρα, όσο και για να δημιουργήσουμε μία συναισθηματική σύνδεση μαζί τους. Αναλυτικότερα, το πρώτο μέρος του βιβλίου είναι περισσότερο αφιερωμένο σε πρόσωπα της ιστορίας, έτσι ώστε τα μεταγενέστερα γεγονότα να γίνουν πιο σημαντικά. Οι αναγνώστες μπορεί να βρίσκουν αυτό το μέρος του βιβλίου αργό και υπερβολικά περιγραφικό, αλλά αργότερα αυτή η εξέλιξη εκτιμάται ιδιαίτερα.
Ενώ ο συγγραφέας θεώρησε πως το βιβλίο αυτό είναι το μεγαλύτερο επίτευγμά του (τη στιγμή που εκδόθηκε), αποδείχτηκε τελικά πως δεν ήταν εμπορική επιτυχία κατά τη δημοσίευσή του. Οι κριτικές ήταν ανάμεικτες και τα 20.000 αντίτυπα της πρώτης του εκτύπωσης πωλήθηκαν αργά. Τυπώθηκε άλλη μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής του Φιτζέραλντ, και δυστυχώς υπήρξαν αρκετά αντίγραφα απούλητα, από αυτή τη δεύτερη εκτύπωση, όταν πέθανε το 1940. Το μυθιστόρημα ανακαλύφθηκε εκ νέου λίγα χρόνια αργότερα και γνώρισε εκθετική αύξηση της δημοτικότητάς του στη δεκαετία του 1950, ενώ ταυτόχρονα έγινε ένα τυπικό κείμενο ανάγνωσης και ανάλυσης για τα παιδιά του λυκείου. Μέχρι και σήμερα παραμένει ένα από τα καλύτερα best sellers όλων των εποχών, αφού θεωρείται αριστούργημα της αμερικανικής μυθοπλασίας. Έχουν υπάρξει αρκετές κινηματογραφικές προσαρμογές του μυθιστορήματος, κυρίως μία παραγωγή που σκηνοθετήθηκε από τον Jack Clayton το 1974, με πρωταγωνιστή τον Robert Redford ως Gatsby και μία το 2013 σε σκηνοθεσία του Baz Luhrman, με πρωταγωνιστή τον Leornado DiCaprio.
Το βιβλίο λοιπόν, με λίγα λόγια, αναδεικνύει την ζωή που πολλοί ήθελαν να έχουν την ίδια στιγμή που ζούσαν μία εντελώς διαφορετική. Περιγράφει την ανθρώπινη επιθυμία και ανάγκη που έχουμε να βλέπουμε τα πράγματα όπως θέλουμε και μας συμφέρουν, παρότι βαθιά μέσα μας γνωρίζουμε πως είναι διαφορετικά απ’ ότι στην πραγματικότητα. Πρόκειται όχι μόνο για μία απλή ερωτική ιστορία, αλλά ταυτόχρονα για έναν ύμνο προς την πραγματική αλήθεια των οικονομικά προνομιούχων ανθρώπων σε έναν κόσμο που πολλοί Αμερικανοί ονειρεύονται, αλλά λίγοι επιτυγχάνουν. Αναδεικνύει, τέλος, τον ρομαντισμό μίας χρυσής εποχής που παρόλο που έχει πια περάσει, έχει καταφέρει να αφήσει πίσω της μικρά αποτυπώματα, όπως το έργο αυτό, για να μας θυμίζουν πως κάποτε υπήρξε.
