Της Χριστίνας Πάτερου,
Η ιστορία των κρατών της Καραϊβικής παρουσιάζει κοινά μοτίβα αποικιοκρατίας και ελέγχου από τις παραδοσιακές αποικιοκρατικές δυνάμεις, που έληξαν με την ανεξαρτησία των κρατών αυτών σχετικά πρόσφατα, μετά την διαδικασία αποαποικιοποίησης μετά την δεκαετία του 1970. Βασικό χαρακτηριστικό των κρατών αυτών αποτελεί το γεγονός πως αν και κέρδισαν την ανεξαρτησία τους, διατηρούν ακόμα ισχυρότατους δεσμούς με τα πρώην αποικιοκρατικά κράτη της Δύσης, με αποτέλεσμα πρακτικά να τελούν υπό καθεστώς εξάρτησης. Η Αγία Λουκία δεν αποτελεί εξαίρεση. Πριν όμως αναλύσουμε το ιστορικό υπόβαθρο και την σημερινή της κατάσταση κρίνεται σκόπιμο να αναφέρουμε ορισμένες χρήσιμες πληροφορίες για το μικρό αυτό κράτος της Καραϊβικής.
Η Αγία Λουκία είναι νησιωτικό κράτος που βρίσκεται στην Νότια Καραϊβική θάλασσα και ανήκει στην συστάδα νησιών Windward των Μικρών Αντιλλών, μαζί με τη Γρενάδα, την Ντομίνικα και τον Άγιο Βικέντιο και τις Γρεναδίνες. Ο πληθυσμός της χώρας δεν ξεπερνά τις 200.000 και στο μεγαλύτερο μέρος του είναι αγροτικός (81,3%). Η σύσταση του πληθυσμού είναι αποτέλεσμα πολλών μετακινήσεων και της αποικιοκρατίας, που οδήγησαν στο μοτίβο που απαντάται στο σύνολο των κρατών της περιοχής, καθώς παρατηρείται έντονη διαφορετικότητα όσον αφορά το εθνοτικό υπόβαθρο των κατοίκων. Η επίσημη γλώσσα του κράτους είναι τα Αγγλικά, ωστόσο η πλειοψηφία του πληθυσμού μιλάει μέχρι σήμερα γαλλικά και ασπάζεται τον ρωμαιοκαθολικισμό. Η πρωτεύουσα του κράτους είναι το Castries και το εθνικό νόμισμα είναι το Ανατολικό Καραϊβικό δολάριο (EC$). Τέλος η χώρα είναι μέλος αρκετών διεθνών οργανισμών με πιο σημαντικούς τον ΟΗΕ, την Κοινότητα των Χωρών της Καραϊβικής (CARICOM) και τον Οργανισμό των Κρατών της Ανατολικής Καραϊβικής (OECS).
Ιστορία
Τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία για την προ αποικιοκρατική περίοδο στην Αγία Λουκία είναι ελάχιστα, παρόλα αυτά γνωρίζουμε πως οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Αραουάκοι που στη συνέχεια κατακτήθηκαν από τους Καραϊβούς το 800 μ.Χ. Η πρώτη επαφή των ευρωπαίων με το νησί ήταν το 1605, όταν το αγγλικό πλοίο Oliphe Blossome βγήκε εκτός πορείας στο δρόμο του προς τη Γουιάνα, και οι επιβαίνοντες δημιούργησαν ένα οικισμό, ο οποίος δεν διήρκησε για πολύ, καθώς εκδιώχθηκαν από τους Καραϊβούς.
Οι επόμενοι αιώνες μέχρι και την τελική ανεξαρτησία της χώρας, χαρακτηρίζονται από την έντονη διαμάχη της Γαλλίας και της Μ. Βρετανίας σχετικά με την κυριαρχία στο νησί. Πιο συγκεκριμένα η Αγία Λουκία κατακτήθηκε πρώτη φορά από ευρωπαϊκές δυνάμεις το 1650 από την Γαλλία μετά από συμφωνία με τους Καραϊβούς. Μετά από την προσπάθεια του Βασιλιά Γεωργίου Α΄ της Μ. Βρετανίας να εγκαταστήσει αποικίες, το νησί έμεινε ουδέτερο μέχρι το 1743 όταν το ανακατέλαβε η Γαλλία, καθεστώς που άλλαξε με την συνθήκη του Aix- La Chappell του 1748 όπου οι 2 χώρες αποφάσισαν την ουδετερότητα του νησιού.
Το 1778 η Μ. Βρετανία κατάφερε να κατακτήσει το νησί, το οποίο χρησιμοποιούσε ως ναυτική βάση, το παρέδωσε όμως στην Γαλλία μετά την συνθήκη των Βερσαλλιών. Από το 1782 μέχρι το 1803 η Γαλλία και η Μ. Βρετανία μάχονταν για την κυριαρχία στο νησί, αφενός λόγω κυρίως της γεωπολιτικά πλεονεκτικής του θέσης καθώς επιτυγχάνεται ευκολότερα η εποπτεία της Καραϊβικής Θάλασσας και αφετέρου λόγω του βάθους των θαλασσών στα λιμάνια που επιτρέπει την καλύτερη προστασία των στρατιωτικών πλοίων.
Η Αγία Λουκία πέρασε οριστικά στην κατοχή της Μ. Βρετανίας με την Συνθήκη των Παρισίων το 1814 και εντάχθηκε στην περιφέρεια των νησιών Windward. Το νησί παρέμεινε υπό βρετανική αποκλειστική κυριαρχία μέχρι το 1924, χρονιά που απέκτησε δικό του Σύνταγμα, σύμφωνα με το οποίο επιτράπηκε ένας βαθμός αυτοκυβέρνησης. Το 1958 η Αγία Λουκία έγινε μέλος της Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών, η οποία διαλύθηκε το 1962, ωστόσο αμέσως μετά την διάλυση το νησί υπέγραψε την Πράξη των Ανατολικών Ινδιών (1967), με την οποία είχε περισσότερη αυτονομία αλλά διατηρούσε σχέση εξάρτησης με την Μ. Βρετανία κυρίως σε θέματα άμυνας και εξωτερικής πολιτικής. Η ανεξαρτησία του νησιού και η μετατροπή του σε κράτος έγινε το 1979, παρόλα αυτά η Αγία Λουκία παρέμεινε μέλος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας ενώ μέχρι σήμερα η Βασίλισσα της Αγγλίας παραμένει το ανώτατο κυβερνητικό πρόσωπο.
Οικονομία
Η μακρόχρονη αποικιοκρατία στην Αγία Λουκία διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο στην κατεύθυνση της οικονομίας της. Πιο συγκεκριμένα, οι Γάλλοι αποικιοκράτες ανέπτυξαν την οικονομική δραστηριότητα στον αγροτικό τομέα με την καλλιέργεια ζαχαροκάλαμου και βαμβακιού. Η καλλιέργεια ζαχαροκάλαμου, ιδιαίτερα, ήταν η κύρια οικονομική δραστηριότητα της χώρας μέχρι το 1964 όταν αντικαταστάθηκε από την καλλιέργεια μπανάνας. Τα τελευταία χρόνια λόγω του ανταγωνισμού στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων, η Αγία Λουκία έχει αναπτύξει εναλλακτικούς τομείς δραστηριοποίησης, όπως είναι η βιομηχανία επεξεργασίας τροφίμων και ο τουρισμός, ο οποίος αναλογεί στο 67% του ΑΕΠ της χώρας σήμερα. Οι βασικοί εμπορικοί εταίροι της χώρας είναι οι ΗΠΑ, οι οποίες έχουν αναπτύξει οικονομική δραστηριότητα στον τομέα της βιομηχανίας, και το Τρινιδάδ.
Γενικότερα το ΑΕΠ της χώρας παρουσιάζει διακυμάνσεις καθώς η οικονομία της χώρας επηρεάζεται έντονα από τις διεθνείς οικονομικές κρίσεις και τα έντονα φυσικά φαινόμενα. Το 2020 το ΑΕΠ της χώρας διαμορφώθηκε στα $1,7 δις, ενώ το κατά κεφαλήν ΑΕΠ έπεσε από $9,350 το 2019 σε $7,426 το 2020, επιβεβαιώνοντας το παραπάνω συμπέρασμα. Επιπλέον από τα παραπάνω δεδομένα βλέπουμε ότι η Αγία Λουκία είναι μία χώρα που βρίσκεται πολύ κοντά στα εισοδηματικά επίπεδα των ανεπτυγμένων χωρών και εντάσσεται οριακά στην κατηγορία των αναπτυσσόμενων χωρών. Η χώρα θα πρέπει να διαφοροποιήσει την οικονομία της προκειμένου να μην επηρεάζεται από τυχαίους εξωτερικούς παράγοντες. Αν το πράξει αυτό τότε πιθανότατα το κατά Κεφαλήν Εισόδημά της θα ανέβει αρκετά και θα περάσει στην επόμενη εισοδηματική κατηγορία, σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει η Παγκόσμια Τράπεζα. Βέβαια σε όλα αυτά θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και τις επιπτώσεις της πανδημίας του COVID-19. Οι χώρες που έχουν μεγάλο βαθμό συσχέτισης της οικονομίας τους με τέτοιους τυχαίους παράγοντες, επηρεάζονται ακόμη περισσότερο. Αυτό γίνεται εμφανές εάν κοιτάξουμε στο διάγραμμα τις δύο τελευταίες τιμές του κατά Κεφαλήν ΑΕΠ, όπως τις αναφέραμε και πιο πριν.
Υγεία
Η πολιτική της κυβέρνησης σχετικά με την υγεία στοχεύει στην μεγαλύτερη δυνατή ιατρική κάλυψη του πληθυσμού. Τα νεότερα στοιχεία δείχνουν πως η κυβέρνηση διοχετεύει το 4,5% του προϋπολογισμού στην υγεία, όχι αρκετά ικανοποιητικό ποσοστό σε σχέση με τον μέσο όρο της περιφέρειας που διαμορφώνεται στο 8.0%. Επιπλέον αν και η κυβέρνηση έχει καταφέρει να αυξήσει το προσδόκιμο ζωής στα 76,2 έτη μέσα σε λίγα χρόνια δεν έχει καταστεί δυνατή η αντιμετώπιση ασθενειών που σχετίζονται με την καρδιά, που αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου στη χώρα.
Εκπαίδευση
Το εκπαιδευτικό σύστημα της Αγίας Λουκίας έχει επηρεαστεί από τις πρώην αποικιοκρατικές χώρες τόσο σε επίπεδο εκπαιδευτικού προγράμματος όσο και θεσμικό. Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση είναι υποχρεωτική και αποτελείται κυρίως από εκκλησιαστικά καθολικά σχολεία. Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, η χώρα διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με την Μ. Βρετανία, καθώς στη χώρα 1 από τα 2 ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα που λειτουργούν είναι το Πανεπιστήμιο των Δυτικών Ινδιών, που λειτουργεί σε όλα τα κράτη-μέλη της Βρετανικής Κοινοπολιτείας. Όσον αφορά στα οικονομικά δεδομένα, η κυβέρνηση δαπανά το 3,7% του ΑΕΠ στην εκπαίδευση ποσοστό αρκετά κοντά με τον μέσο όρο της περιφέρειας, σχετικά χαμηλό όμως αν το συγκρίνουμε με τις ανεπτυγμένες χώρες. Μεγάλο πρόβλημα παραμένει το ποσοστό του πληθυσμού που έχει φοιτήσει μέχρι το επίπεδο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (46%), το οποίο είναι αρκετά μικρό σε σχέση με τον μέσο όρο των κρατών της Καραϊβικής (60%).
Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως η Αγία Λουκία είναι ένα κράτος που προσπαθεί να απεμπλακεί από την κληρονομία της εξάρτησης από τις πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις. Ωστόσο, δεδομένου του μεγέθους του και της γεωγραφικής του θέσης, καθώς και των παραδοσιακών του δεσμών με την Μ. Βρετανία θα ήταν αφελές να θεωρήσουμε πως σε πρακτικό επίπεδο κάτι τέτοιο έχει πραγματικά επιτευχθεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Saint Lucia facts, Encyclopedia Britannica, Retrieved from here
- Saint Lucia, HDI, United Nations Reports, Retrieved from here
- Education System in Saint Lucia, scholar.com, Retrieved from here
- Saint Lucia economic indicators, economy.com, Retrieved from here
- Saint Lucia to improve its health coverage, World Bank, Retrieved from here
