Της Εμμανουέλας Μπουλταδάκη,
Η Νορβηγία είναι μια σκανδιναβική χώρα, η οποία βρίσκεται στην ευρωπαϊκή ήπειρο και επηρεάζεται από την ευρωπαϊκή τάξη πραγμάτων. Επίσης, ενώ οι γειτονικές τις χώρες, δηλαδή η Σουηδία και η Φινλανδία, είναι κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) ήδη από το 1995, η Νορβηγία δεν αποτελεί μέλος της. Ο νορβηγικός λαός έχει απορρίψει μέσω δημοψηφίσματος δύο φορές την ένταξη στην Ε.Ε., καθώς θεωρούν ότι μια τέτοια ενέργεια θα ήταν απειλή για την εθνική κυριαρχία της χώρας και θα προκαλούσε προβλήματα στους τομείς της γεωργίας και ειδικά της αλιείας, η οποία είναι ύψιστης σημασίας για τη νορβηγική οικονομία. Παρόλα αυτά, είναι μέλος της ζώνης Schengen, εντός της οποίας καταργούνται τα εσωτερικά σύνορα και όπου οι πολίτες των κρατών-μελών της Ε.Ε., αλλά και αυτών εκτός, μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα χωρίς ελέγχους και περιορισμούς. Επιπλέον, η Νορβηγία συμμετέχει από το 1994 στην εσωτερική ευρωπαϊκή αγορά και ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών, όντας μέρος του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου. Γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, ότι παρά το γεγονός ότι η Νορβηγία δεν εντάσσεται στην Ε.Ε., δεν είναι αποκομμένη από αυτήν, αλλά συνεργάζεται ενεργά μαζί της και μάλιστα δεν θεωρεί ότι θα αποκομίσει κάποιο επιπλέον οικονομικό πλεονέκτημα από την προσχώρησή της στην Ε.Ε.
Στις 22 Ιουλίου 2021, η Νορβηγία τίμησε τη μνήμη των θυμάτων της ακροδεξιάς διπλής τρομοκρατικής επίθεσης που είχε λάβει χώρα 10 χρόνια πριν, στις 22 Ιουλίου του 2011 στην πρωτεύουσα το Όσλο και στο νησί Ουτόγια και είχε ανθρώπινες απώλειες. Η επίθεση αυτή θεωρείται ως η χειρότερη σφαγή στα χρονικά της χώρας και ως η πέμπτη πιο φονική τρομοκρατική επίθεση στην Ευρώπη. Ο Νορβηγός Anders Breivik ήταν ο υπεύθυνος για το σχεδιασμό και την εκτέλεση των επιθέσεων. Εκείνο το μοιραίο απόγευμα, σε κεντρική περιοχή του Όσλο κοντά στο γραφείο του Πρωθυπουργού και σε άλλα κυβερνητικά κτίρια έγινε η πρώτη έκρηξη, με αποτέλεσμα την καταστροφή κτιρίων, τον θάνατο 8 ατόμων και τον τραυματισμό περισσότερων από 200. Δύο ώρες μετά την πρώτη έκρηξη, στο νησί Ουτόγια ένα άτομο ντυμένο αστυνομικός εισήλθε στην κατασκήνωση της νεολαίας του Εργατικού Κόμματος, που εκείνη την εποχή ήταν το κυβερνών κόμμα (Workers Youth League), και πυροβολούσε αδιακρίτως. Ο αριθμός των θυμάτων στην Ουτόγια ανήλθε στα 69 άτομα και οι τραυματίες στα 100. Μάλιστα, όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, ο Breivik ανέκαθεν πρέσβευε ακροδεξιές και αντι-ισλαμικές ιδέες μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Με αφορμή τα γεγονότα της 22ας Ιουλίου, γίνεται φανερό ότι η απειλή της ακροδεξιάς στη Νορβηγία δεν έχει εκλείψει ακόμα παρά τη φυλάκιση του τρομοκράτη. Ο αντίκτυπος των πράξεων του γίνεται αντιληπτός μέχρι και σήμερα. Η στάση απέναντι στην ακροδεξιά στη Νορβηγία δε φαίνεται να έχει αλλάξει σημαντικά παρά το τίμημα που πλήρωσαν σε ανθρώπινες ζωές. Η ισλαμοφοβική ακροδεξιά είναι το ίδιο ισχυρή με παλιά και η εμφάνιση Νεοναζιστικών κομμάτων αντιμετωπίζεται με κάποια αποδοχή από συγκεκριμένα τμήματα του πληθυσμού. Αυτό συμβαίνει γιατί, παρά το γεγονός ότι λήφθηκαν αντιτρομοκρατικά μέτρα στη Νορβηγία μετά το συμβάν, δεν υπήρξε ουσιαστικός διάλογος σχετικά με την πολιτική ιδεολογία που προκάλεσε αυτά τα γεγονότα. Πιο συγκεκριμένα, εκείνη την περίοδο για να επιτύχουν περισσότερη εθνική συνοχή προσπάθησαν να περιορίσουν και να αποδυναμώσουν την αριστερά, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα την ενδυνάμωση της ακροδεξιάς.
Επίσης, κατά έναν παράδοξο τρόπο, από το 2011 και μετά υπήρχε μια προσπάθεια προστασίας των πολιτικών δικαιωμάτων και της ελευθερίας του λόγου των ισλαμόφοβων και των ακροδεξιών εξτρεμιστών, κάτι το οποίο είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της επιρροής και την αποδοχή τέτοιων ιδεών από το κοινό. Κατά συνέπεια, η αδρανής και ανεπαρκής προσπάθεια από την πλευρά της νορβηγικής κυβέρνησης να περιορίσει τη διασπορά εξτρεμιστικών ιδεολογιών μπορεί να αποδειχθεί επιζήμια για το μέλλον. Αυτό αποδεικνύεται και από άλλες επιθέσεις που ακολούθησαν σε άλλα μέρη του πλανήτη. Οι πράξεις του Breivik αποτέλεσαν έμπνευση για περαιτέρω τρομοκρατικές επιθέσεις. Το κίνητρο του δράστη ήταν το μίσος προς τους μουσουλμάνους και η πίστη στην ανωτερότητα της λευκής φυλής. Το 2019, στη Νορβηγία υπήρξε άλλο ένα τέτοιο ακραίο περιστατικό. Ένας οπαδός της ακροδεξιάς σκότωσε την υιοθετημένη μισή Ασιάτισσα αδερφή του και προσπάθησε να επιτεθεί σε ένα τζαμί. Μάλιστα, η νορβηγική αστυνομία άρχισε να θεωρεί πιθανότερη την εκδήλωση επίθεσης από ακροδεξιούς εξτρεμιστές παρά από ισλαμιστές.
Ο αρχηγός του Εργατικού Κόμματος, Aasmud Aukrust, ήλπιζε πως το μακελειό στην Ουτόγια θα άλλαζε προς μια θετική κατεύθυνση τις αντιλήψεις των πολιτών σχετικά με την ακροδεξιά και θα οδηγούσε στην εξάλειψη τέτοιων ακραίων ιδεολογιών. Όμως, αυτή η ευχή του δεν πραγματοποιήθηκε, καθώς μετά από 10 χρόνια τίποτα δε φαίνεται να έχει αλλάξει. Παρά το γεγονός ότι μετά το συμβάν υπήρχε ένα κίνημα αλληλεγγύης κι έγινε αντιληπτό ως μια επίθεση προς όλη τη Νορβηγία και όχι μόνο ως μεμονωμένες επιθέσεις. Αυτή η κατάσταση δεν κράτησε για πολύ και συνεχίζει να αυξάνεται ο αριθμός των ατόμων με ακροδεξιές απόψεις.
Ειδικότερα, παρά την καταστροφή που είχε υποστεί ο νορβηγικός λαός το 2011, τρία χρόνια μετά το 2014 το ακροδεξιό Κόμμα της Προόδου της Siv Jensen, ήταν το τρίτο σε δύναμη κόμμα στις εκλογές και για πρώτη φορά μπορούσε να επηρεάσει και αυτό την πολιτική κατάσταση και να την ρυθμίσει. Το κόμμα της Προόδου συμμετέχει από το 2013 έως σήμερα στην κυβέρνηση συνασπισμού του Κεντροδεξιού κόμματος της Πρωθυπουργού Erna Solberg, κάτι το οποίο είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, καθώς η δημοφιλία των ακροδεξιών κομμάτων αρχίζει να αυξάνεται στην Ευρώπη. Αξίζει επίσης να αναφερθεί και το γεγονός ότι το μνημείο που είχε ανεγερθεί εις μνήμην το θυμάτων του Όσλο κατεδαφίστηκε πρόσφατα με το πρόσχημα ότι με αυτό τον τρόπο θα λησμονούνταν τα τραγικά γεγονότα της 22ας Ιουλίου και θα επουλώνονταν έτσι οι πληγές του νορβηγικού λαού. Επίσης, το μνημείο που προβλέπονταν να κατασκευαστεί στην Ουτόγια παραμένει ακόμα και τώρα ανολοκλήρωτο, στην προσπάθεια να σβηστούν από την μνήμη των κατοίκων οι φρικαλεότητες του 2011 και να μην αναζωπυρωθούν εχθρικές ενέργειες προς τα μέλη της άκρας δεξιάς.
Η μέρα της 22ας Ιουλίου αποτελεί κάθε χρόνο ημερομηνία ορόσημο για το νορβηγικό λαό, αφού είναι ημέρα μνήμης των αδικοχαμένων θυμάτων, αλλά επίσης και μια ημέρα που καταδεικνύει τις συνέπειες που έχει η επικράτηση τέτοιων ακραίων ιδεολογιών και την ανάγκη για τη λήψη άμεσων μέτρων προς την αποφυγή της διάχυσης τέτοιων ιδεών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- A decade on from Breivik’s killing rampage, Norway still needs to address its far-right problem, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Η Νορβηγία και η σχέση της με την Ευρωπαϊκή Ένωση, Euronews, διαθέσιμο εδώ
