Της Κωνσταντίνας Κασούμη,
Η συστηματική δράση εγκληματικών οργανώσεων στην Ελλάδα και ανά τον κόσμο τα τελευταία χρόνια έχει εγείρει σημαντικούς προβληματισμούς. Κατά πόσον είμαστε ασφαλείς, όταν εκφράζουμε ελεύθερα τις απόψεις μας, όπως ορίζει το Σύνταγμα; Οφείλουμε να δείχνουμε εμπιστοσύνη στους κοινούς νόμους και στο κράτος δικαίου, όταν οι εγκληματικές οργανώσεις μάς αποδεικνύουν καθημερινά ότι μπορούν να δρουν ανεξέλεγκτα, καθώς ο εντοπισμός και η σύλληψη των μελών τoυς είναι ιδιαίτερα δυσχερής έως και αναπόφευκτη; Η παράνομη εμπορία και διακίνηση ναρκωτικών, το έγκλημα στον κυβερνοχώρο, η απάτη που αφορά τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης, η παράνομη διακίνηση μεταναστών και η εμπορία ανθρώπων αποτελούν τις πιο σημαντικές εγκληματικές δραστηριότητες στην Ευρώπη.
Εγκληματική οργάνωση, κατά το διεθνές δίκαιο, είναι η οργάνωση προσώπων που έχει σαν σκοπό την άσκηση εγκληματικής δραστηριότητας σε διαρκή βάση, προκειμένου να αποκομίσει οικονομικά οφέλη και να ελέγξει εθνικές και διεθνείς καταστάσεις. Κύριο χαρακτηριστικό της δράσης τους αποτελεί η λεπτομερειακή συγκρότησή τους. Κάθε τους βήμα είναι μελετημένο «από άκρη ως άκρη», κάτι το οποίο συνεπάγεται όχι μόνο τη δυσκολία εξάρθρωσης των διαπραχθέντων εγκλημάτων, αλλά και την εξάπλωσή τους σε υπερεθνικό επίπεδο.
Ο Έλληνας νομοθέτης ποινικοποιεί το οργανωμένο έγκλημα στο άρθρο 187 του Ποινικού Κώδικα. Σύμφωνα με την παράγραφο 1 του εν λόγω άρθρου: «Όποιος συγκροτεί ή εντάσσεται ως μέλος σε επιχειρησιακά δομημένη και με διαρκή εγκληματική δράση οργάνωση τριών ή περισσότερων προσώπων, που επιδιώκει την τέλεση περισσότερων κακουργημάτων τιμωρείται με κάθειρξη ως δέκα έτη και χρηματική ποινή». Πρόκειται για ένα έγκλημα κοινό, πολυπρόσωπο και υπαλλακτικώς μικτό. Το έννομο αγαθό το οποίο προστατεύει είναι η δημόσια τάξη.
Το έγκλημα συνίσταται είτε στη συγκρότηση είτε στη συμμετοχή σε ήδη δομημένη και με διαρκή δραστηριότητα εγκληματική οργάνωση. Το έγκλημα της συγκρότησης είναι στιγμιαίο, δηλαδή στοιχειοθετείται ακόμα και αν μετέπειτα διαλυθεί η οργάνωση, ενώ το έγκλημα της ένταξης είναι διαρκές, διότι είναι ανεξάρτητο από την τέλεση των σχεδιαζόμενων πράξεων. Αρκεί η ένταξη. Έπειτα, ο νόμος προϋποθέτει τη σύμπραξη τριών ή περισσότερων προσώπων, δηλαδή την γραπτή ή προφορική συμφωνία των μελών για την διάπραξη πράξεων κακουργηματικού χαρακτήρα. Μεταξύ τους πρέπει να υφίσταται υπακοή στους κανόνες, που έχουν θέσει, και ενεργός δράση τους. Είναι έγκλημα διαρκές, δηλαδή απαιτείται η τέλεση περισσότερων εγκλημάτων με διάρκεια στο χρόνο και όχι η συγκρότηση με σκοπό την άπαξ τέλεση ενός κακουργήματος. Τελείται με δόλο, τουλάχιστον ενδεχόμενο.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Επιτροπή παρουσίασε την 14η Απριλίου 2021 στις Βρυξέλλες, τη στρατηγική για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος. Μεταξύ άλλων ανέφερε πως η Επιτροπή θα προτείνει την ενίσχυση του πλαισίου Prüm (4ο τρίμηνο του 2021), την κατάρτιση κώδικα αστυνομικής συνεργασίας της ΕΕ (4ο τρίμηνο του 2021) και την αναθεώρηση των ενωσιακών κανόνων για τις εκ των προτέρων πληροφορίες σχετικά με τους επιβάτες (1ο τρίμηνο του 2022). Θα εγκαθιδρύσει πλατφόρμα συνεργασίας για τις κοινές ομάδες έρευνας (4ο τρίμηνο του 2021), θα συγκροτήσει την Ευρωπαϊκή Πολυκλαδική Πλατφόρμα κατά των Εγκληματικών Απειλών (EMPACT) ως το εμβληματικό εργαλείο της ΕΕ για την καταπολέμηση του οργανωμένου και σοβαρού διεθνούς εγκλήματος (2023), και θα ενισχύσει σημαντικά τη χρηματοδότησή της για την περίοδο 2021-2027, θα ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συμφωνιών συνεργασίας μεταξύ της Eurojust και τρίτων χωρών, θα εντείνει τις διαπραγματεύσεις σχετικά με τη συνεργασία μεταξύ της Europol και τρίτων χωρών και θα ενισχύσει —από κοινού με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης— τη διεθνή συνεργασία με τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμούς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Καραγεώργου Αλεξάνδρα, “Τα βασικά χαρακτηριστικά του οργανωμένου εγκλήματος και η αποτύπωσή τους στο 187 παρ.1 ΠΚ”, διαθέσιμο εδώ
- “Ο αγώνας της ΕΕ κατά του οργανωμένου εγκλήματος”, διαθέσιμο εδώ
