Της Νάσιας Τριάντη,
Μείζον ζήτημα, που έχει απασχολήσει την τελευταία εβδομάδα την αφρικανική επικαιρότητα, αποτελεί η κατάληψη της πόλης Lalibela στην Αιθιοπία από μια στρατιωτική ομάδα αντιεξουσιαστών, που προέρχονται από την περιοχή Tigray. Η παράνομη αυτή πράξη βίας έχει τραβήξει την προσοχή τόσο της κυβέρνησης της Αιθιοπίας όσο και των μέσων ενημέρωσης, σε τοπικό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο, λόγω της μεγάλης σημασίας που έχει η επιλογή της συγκεκριμένης περιοχής.
Η Lalibela αποτελεί κοιτίδα πολιτισμού, αφού σε αυτήν εδράζονται εκκλησίες λαξευμένες με πέτρα, οι οποίες έχουν πρόσφατα ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς προστατευόμενο από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Πρόκειται για ένα από τα πιο διάσημα μνημεία της χώρας, ένας «θησαυρός» της αρχαίας και μεσαιωνικής ιστορίας της Αιθιοπίας. Ως μια συμβολική αναπαράσταση της Ιερουσαλήμ, η Lalibela είναι το σημαντικότερο κέντρο προσκυνήματος για τους Χριστιανούς Ορθόδοξους της Αιθιοπίας. Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι οι εξελίξεις στο έδαφος της περιοχής αυτής δεν αφορούν αποκλειστικά τους κατοίκους της Αιθιοπίας αλλά όλους εμάς, ως πολίτες του κόσμου.
Περιγράφοντας το ιστορικό πλαίσιο, χρήσιμη θα ήταν μια σύντομη αναφορά στην διαμάχη που εξελίσσεται μεταξύ της επαναστατικής αυτής ομάδας και της κυβέρνησης της Αιθιοπίας. Η περιοχή Tigray βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Αιθιοπίας, στα σύνορα με την Ερυθραία, και ουσιαστικά ελέγχεται από την προαναφερθείσα στρατιωτική ομάδα, η οποία έπειτα από μια σειρά γεγονότων μέσα στα χρόνια έχει διαμορφώσει μια πολιτική αντίστασης εναντίον της πολιτικής εξουσίας της χώρας. Τα γεγονότα αυτά χρονολογούνται από τη δεκαετία του ’70 ακόμη, όταν δημιουργήθηκε το κόμμα-ομάδα Tigray People’s Liberation Front (TPLF), το οποίο μαχόταν εναντίον του τότε καθεστώτος δικτατορίας. Ταυτόχρονα, υπήρχαν άλλες δυο ομάδες εξουσίας, Oromo και Amhara, οι οποίες ήλεγχαν τις αντίστοιχες περιοχές και μαζί αποτελούσαν λίγο περισσότερο από το 60% του πληθυσμού, ενώ η ομάδα της περιοχής Tigray άγγιζε μόλις το 6-7%.
Ωστόσο, προοδευτικά ισχυροποιήθηκε και έγινε η πιο δυνατή αντιστασιακή ομάδα, μέχρι που έφτασε να καταλάβει το 1991 την εξουσία. Ο επικεφαλής του κόμματος TPLF, Meles Zenawi, άσκησε τη διακυβέρνηση της χώρας μέχρι τον θάνατό του το 2012. Η περίοδος της διακυβέρνησής του ήταν μια περίοδος σταθερότητας, ενώ η χώρα γνώρισε μεγάλη οικονομική ανάπτυξη. Από την άλλη, υπάρχει η υποψία ότι μια τόσο μακρόχρονη θητεία δεν ήταν απόλυτα δημοκρατική και στηρίχθηκε, όπως άλλωστε αποδείχτηκε, σε καταπίεση των πολιτικών αντιπάλων και αποσιώπηση με αθέμιτα μέσα των αντίθετων φωνών.
Όπως είναι φυσικό, οι τακτικές αυτές προκάλεσαν αντιδράσεις. Το έτος 2016 πραγματοποιήθηκαν πορείες κατά της κυβέρνησης, οι οποίες οδήγησαν στην ανατροπή του μέχρι τότε μονάρχη. Το 2018 ο Abiy Ahmed, ο οποίος σημειωτέον είχε καταβολές από την ομάδα εξουσίας Oromo, γίνεται Πρωθυπουργός της χώρας, έχοντας διαδεχθεί το κόμμα που βρισκόταν ήδη στην εξουσία, χωρίς τα μέλη από την περιοχή Tigray. Έπειτα από αυτές τις εξελίξεις, τα μέλη της ομάδας TPLF έχουν περιοριστεί στο έδαφος της περιοχής Tigray και θεωρούνται πλέον αντιστασιακή ομάδα. Αποκορύφωμα της σύγκρουσής τους με την κυβέρνηση και ημερομηνία ορόσημο είναι η 3η-4η Νοεμβρίου του 2020, οπότε έλαβε χώρα επίθεση εκ μέρους των επαναστατών σε ομοσπονδιακή στρατιωτική βάση, με σκοπό την κλοπή όπλων. Από εκείνη τη στιγμή και έπειτα, η σύγκρουση έλαβε νέες διαστάσεις. Πρόκειται για μια εμφύλια πλέον διαμάχη, η οποία στοιχίζει αρκετά στον λαό της Αιθιοπίας, αφού δεν είναι λίγες οι φορές που οι κάτοικοι των εμπλεκόμενων περιοχών αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους εξαιτίας των ενόπλων συγκρούσεων.
Μια από αυτές τις περιπτώσεις είναι και η κατάληψη της περιοχής Lalibela που είχε ως αποτέλεσμα να τραπούν οι κάτοικοί της σε φυγή. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα λεγόμενα ενός αυτόπτη μάρτυρα, κατοίκου της πόλης, στις 5 Αυγούστου εκατοντάδες άνδρες αρματωμένοι με όπλα, οι οποίοι μιλούσαν την τοπική διάλεκτο της περιοχής Tigray και φορούσαν διαφορετική στολή από αυτήν του ομοσπονδιακού στρατού, κυκλοφορούσαν στην πόλη, προμηνύοντας την κατάληψής της. Η ενέργεια αυτή, ως αντίποινα στο πλαίσιο της χρόνιας σύγκρουσης των επαναστατών με την κυβέρνηση, έκανε αίσθηση τόσο λόγω του πολιτιστικού ενδιαφέροντος της πόλης αυτής όσο και εξαιτίας της μετακίνησης πληθυσμών που προκάλεσε. Αξίζει να σημειωθεί ξανά ότι η πόλη αποτελεί σήμα κατατεθέν για χιλιάδες Αιθίοπες Χριστιανούς Ορθόδοξους. Προοδευτικά η σύγκρουση έχει εξαπλωθεί από την περιοχή Tigray στις γείτονες περιοχές, Amhara και Afar, εξαναγκάζοντας χιλιάδες κατοίκους σε φυγή.
Εκτός αυτού, η εμφύλια διαμάχη που εκτυλίσσεται αποτελεί ένα καρκίνωμα για όλη την χώρα της Αιθιοπίας, καθότι έχει ως αποτέλεσμα την έξαρση της πείνας και του παιδικού υποσιτισμού, της ελλιπούς παροχής ιατρικής φροντίδας, λόγω του εμπάργκο που γίνεται στις πληγείσες περιοχές κυρίως από τους επαναστάτες, και τέλος τις ίδιες τις ένοπλες συρράξεις που έχουν αφήσει στον διάβα τους δεκάδες θύματα. Η ένταση κλιμακώνεται και υπάρχει ανησυχία για οριστική ρήξη και, ακόμη χειρότερα, για έναν εμφύλιο πόλεμο. Επομένως, στενεύουν τα περιθώρια για συμφιλίωση των αντίπαλων στρατοπέδων και αποκατάσταση της κοινωνικής ισορροπίας. Αναμένουμε, λοιπόν, είτε τη βελτίωση της κατάστασης είτε την εξακολούθηση της ταραχώδους περιόδου με καταστροφικές ενδεχομένως συνέπειες για τον λαό της Αιθιοπίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Why is Ethiopia at War in the Tigray Region?, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- Lalibela, Ethiopian UN World Heritage site, seized by Tigray rebels, NBC News, διαθέσιμο εδώ
- Ethiopia conflict set to escalate after Tigray rebels refuse to withdraw, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
