Της Στέλλας Πετρακάκη,
Όσο κορυφώνεται η αγωνία για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση της Βόρειας Μακεδονίας, τόσα είναι και τα εμπόδια που συναντά η τελευταία κατά καιρούς. Αναφορικά με τις διορθώσεις των περασμένων μηνών στο πρόσωπο του κ. Zoran Zaev, και συγκεκριμένα ως προς τη λανθασμένη χρήση του ονόματος της χώρας στον δημόσιο λόγο, παίρνουν θέση οι βουλγαρικές επισημάνσεις για την προέλευση της επίσημης γλώσσας στη Βόρεια Μακεδονία.
Η βουλγαρική πλευρά ισχυρίζεται πως η γλώσσα που έχει κατοχυρωθεί στη Βόρεια Μακεδονία ως επίσημη είναι στην πραγματικότητα μια βουλγαρική διάλεκτος, δήλωση που η Βόρεια Μακεδονία αρνείται κατηγορηματικά. Η Βουλγαρία βρίσκει «σύμμαχο» στις δηλώσεις της υφυπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Πορτογαλίας, κ. Ana Paula Zacarias, η οποία τάσσεται υπέρ της θέσης που υποστηρίζει ότι η γλώσσα της Βόρειας Μακεδονίας υπήρξε κάποτε βουλγαρική. Ακόμα, η Βουλγαρία δηλώνει πως η γενέθλια ημερομηνία της συγκεκριμένης γλώσσας χρονολογείται από το 1944 και υπάρχει δυνατότητα να χαρακτηριστεί ως γραπτή περιφερειακή διάλεκτος της βουλγαρικής γλώσσας.
Η Βόρεια Μακεδονία, από τη μεριά της, θεωρεί και δηλώνει ελεύθερα πως η Βουλγαρία παρεμποδίζει και καθυστερεί επίτηδες την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων στην ΕΕ, υψώνοντας βέτο για δεδομένα που θεωρεί πως καταπατούν την αυτονομία στη διαχείριση των εσωτερικών ζητημάτων της. Ωστόσο, ο κ. Zaev είναι θετικά προσκείμενος στο ζήτημα μετάβασής του στη Σόφια, όπως και πραγματοποιήθηκε, προκειμένου να συνομιλήσει διά ζώσης με τη βουλγαρική κυβέρνηση για να βρεθεί η πολυπόθητη λύση. Επιπρόσθετα, δηλώνει πως μετά χαράς να συζητήσει οτιδήποτε βοηθήσει στην επίλυση των διαφορών τους, σε σημείο όμως «να μην καταπατάται και προσβάλλεται η μακεδονική ταυτότητα και η μακεδονική γλώσσα». Επισημαίνει πως δεν μπορεί να υπάρξει συμβιβασμός εάν η Βουλγαρία διατηρήσει τη σκληρή θέση της.
Εύλογα θα αναρωτηθεί κανείς: Πώς ήρθε στην επιφάνεια η συγκεκριμένη γλωσσική-εθνική διαμάχη; Μια ανασκόπηση 4 χρόνια πριν θα βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση του ζητήματος. Ένα γεγονός, το οποίο εδώ και πολύ καιρό δεν έχει τεθεί υπό συζήτηση, είναι κατά πόσο οι δυο πλευρές έχουν τηρήσει όλες τις συμφωνημένες προϋποθέσεις που συζητήθηκαν και υπογράφτηκαν το 2017 ανάμεσα στη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία.
Έχοντας στο προσκήνιο το ζήτημα της Συμφωνίας των Πρεσπών, ένα χρόνο πριν τις διαπραγματεύσεις, η Βόρεια Μακεδονία κλήθηκε να υπογράψει τη Συνθήκη Φιλίας και Καλής Γειτονίας με τη Βουλγαρία. Το περιεχόμενο της Συνθήκης αφορά, μεταξύ άλλων, και την επίλυση όποιων εθνοτικών και γλωσσικών διαφορών υπήρχαν μέχρι το διάστημα της υπογραφής της. Τον Ιούλιο του 2021, η βουλγαρική κυβέρνηση ισχυρίστηκε πως οι συμφωνημένες προϋποθέσεις δεν έχουν τηρηθεί κατά γράμμα, όπως προβλέπεται από τη Συνθήκη, και επομένως έχει τη δυνατότητα να αναβάλει την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ έως ότου ακολουθήσει η μακεδονική πλευρά πλήρως τα συμφωνηθέντα.
Στην περίπτωση της Βόρειας Μακεδονίας δεν λείπουν και οι σφοδρές αντιδράσεις της αντιπολίτευσης σχετικά με τις εσωτερικές εξελίξεις. Το εθνικιστικό κόμμα VMRO-DPMNE (αγγλ. Internal Macedonian Revolutionary Organization-Democratic Party for Macedonian National Unity) κατηγορεί την κυβέρνηση του κ. Zaev για το γεγονός ότι δεν δίνει στα φώτα της δημοσιότητας τα έγγραφα στα οποία καταγράφεται η διαδικασία επίλυσης των θεμάτων που έχουν προκύψει με τη βουλγαρική κυβέρνηση. Κατηγορεί, επίσης, την κυβέρνηση για άκρα μυστικότητα στις διαπραγματεύσεις που άπτονται θέματα εθνικής και γλωσσικής φύσης, οργανώνοντας διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις στα Σκόπια και σε άλλες δέκα μεγάλες πόλεις της Βόρειας Μακεδονίας. Ο κ. Zaev απαντά στις κατηγορίες, επιρρίπτοντας ευθύνες στο VMRO-DPMNE για άκρατο λαϊκισμό.
Οι δύο χώρες δεν έχουν αναλάβει κατά μόνας την επίλυση των γλωσσικών, ιστορικών αλλά και εθνικών διαφορών τους. Διαμεσολαβητικό ρόλο παίζει, πλέον, η Πορτογαλία, δημιουργώντας διάφορες πρωτοβουλίες ώστε να βοηθήσει τις δύο χώρες να τηρήσουν τη Συμφωνία του 2017 και να επιτραπεί στη Βόρεια Μακεδονία να αρχίσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις στην ΕΕ. Ωστόσο, ο ορίζοντας είναι θολός, καθώς όλες οι μέχρι τώρα πρωτοβουλίες έπεσαν στο κενό.
Βέτο κατ’ εξακολούθηση, συμφωνίες οι οποίες καλούνται να τηρηθούν πλήρως, αναβολές αναφορικά με τις ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις, διαμάχες χρονολογούμενες πολλά χρόνια πριν είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των τελευταίων χρόνων στην περιοχή των Βαλκανίων, με τρανταχτό παράδειγμα τη Βόρεια Μακεδονία. Είναι απαραίτητη η εξεύρεση λύσεων μακροπρόθεσμων, προκειμένου ο συντονισμός και η συνεργασία των βαλκανικών κρατών τόσο μεταξύ τους όσο και με την υπόλοιπη Ευρώπη να οδηγήσει σε αξιοσημείωτα έργα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Βόρεια Μακεδονία: Η Βουλγαρία διατηρεί το βέτο για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων, Το Βήμα, διαθέσιμο εδώ
- Βόρεια Μακεδονία: Διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης για τη διαμάχη με τη Βουλγαρία, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Could North Macedonia be the graveyard of the EU’s ideals?, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Bulgaria maintains its North Macedonia veto, Euractiv, διαθέσιμο εδώ
- Βόρεια Μακεδονία: Διαμαρτυρίες κατά του Ζάεφ για τη στάση του απέναντι στη Βουλγαρία, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- North Macedonia Opposition Threatens More Roadblocks Over Bulgaria Talks, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
- North Macedonia, Bulgaria Boost Talks on History Dispute, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
- Τι είναι τα «μακεδονικά»; Διαμάχη για μια γλώσσα, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
- The EU and North Macedonia: More ‘trauma’ before membership?, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
- Σκόπια: «Πονοκέφαλος» για τις δηλώσεις της υφυπουργού Εξωτερικών της Πορτογαλίας για τη γλώσσα της χώρας, Πρώτο Θέμα, διαθέσιμο εδώ
- Ζόραν Zάεφ: Δεν διαπραγματευόμαστε με τη Βουλγαρία «μακεδονική» γλώσσα και «μακεδονική» ταυτότητα, Πρώτο Θέμα, διαθέσιμο εδώ
