Της Νικολέττας Κάρλου,
Μέσα σε ένα κλίμα παγκόσμιων προκλήσεων και αντιπαραθέσεων, η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί ότι η διεύρυνση στα Δυτικά Βαλκάνια αποτελεί γεωστρατηγική επένδυση στην ειρήνη, την ασφάλεια και την οικονομική ανάπτυξη σε όλη την Ε.Ε. Συγχρόνως, η Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας αιτείται την ένταξή της στην Ε.Ε. και έχει ήδη προσπαθήσει να αποδείξει τη δέσμευσή της να την πετύχει. Το 2018 μετέβαλλε το όνομά της για να άρει το βέτο από την Αθήνα, να συνδεθεί με την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ και υπέγραψε τη Συμφωνία των Πρεσπών με την Ελλάδα. Σήμερα, τροχοπέδη για την πολυπόθητη ένταξη αποτελεί η αρνητική στάση της Βουλγαρίας.
Στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, που έλαβε χώρα στις 22 Ιουνίου 2021, δεν άρχισε η διαδικασία ένταξης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι γεγονός πως προκειμένου να ξεκινήσει η συγκεκριμένη διαδικασία για ένα κράτος απαιτείται η συναίνεση και των 27 κρατών μελών της Ε.Ε. Παρόλο που όλα τα κράτη μέλη δήλωσαν τη σύμφωνη γνώμη τους πίσω το 2020, το 2021 η Βουλγαρία όχι μόνο διαφωνεί, αλλά ασκεί αρνησικυρία ή αλλιώς βέτο προς τη Βόρεια Μακεδονία. Η Υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Πορτογαλίας, Ana Paula Zacarias, η οποία προέδρευε στο Συμβούλιο, δήλωσε ότι «Δεν κατέστη δυνατό να συμφωνήσουμε στο διαπραγματευτικό πλαίσιο για τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία και να ξεκινήσει η πρώτη διακυβερνητική διάσκεψη για τις δύο υποψήφιες χώρες».
Ουσιαστικά, η Σόφια υποστηρίζει πως το έθνος των Σκοπίων και η γλώσσα τους έχουν βουλγάρικες ρίζες. Μάλιστα, ισχυρίζεται πως οι δύο χώρες μοιράζονται μια κοινή ιστορία έως τη δημιουργία της Δημοκρατίας της Μακεδονίας εντός της Γιουγκοσλαβίας (ΠΓΔΜ) μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παράλληλα, όσον αφορά τη γλώσσα ζητεί να αναγνωριστεί ως «γραπτός περιφερειακός κανόνας της βουλγάρικης γλώσσας».
Αυτό που ζητεί η Βουλγαρία είναι να μην παραβιαστούν βασικά της συμφέροντα, και γι’ αυτό το λόγο ζητάει την εξασφάλιση ορισμένων εγγυήσεων. Η βουλγαρική πλευρά απαιτεί τον σεβασμό της συμφωνίας φιλίας, καλής γειτονίας και συνεργασίας που υπεγράφη μεταξύ των δύο κρατών το 2017, η οποία περιλαμβάνει τη δημιουργία κοινής ιστορικής επιτροπής. Η Βουλγαρία είναι ανοιχτή στον εποικοδομητικό διάλογο με τα Σκόπια, με απώτερο σκοπό τη λύση των προβλημάτων που ανακύπτουν από το παρελθόν και κατά συνέπεια την περαιτέρω διεύρυνση της Ε.Ε. στα Δυτικά Βαλκάνια.
Τον Μάιο 2021, ο Υπουργός Εξωτερικών της Πορτογαλίας, Santos Silva, ο οποίος προέδρευε στο Συμβούλιο το προηγούμενο εξάμηνο, και ο Επίτροπος για τη διεύρυνση της Ε.Ε., Olivér Várhelyi, επισκέφτηκαν τη Σόφια και τα Σκόπια. Στόχος της επίσκεψης αυτής ήταν η διατύπωση σχετικής πρότασης προκειμένου να επιλυθούν τα ζητήματα που απασχολούν τη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία, ώστε η τελευταία να αρχίσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις και να καταφέρει να αποτελέσει μέρος της Ε.Ε., κάτι που έχει αιτηθεί από το 2004.
Μετά από τη συγκεκριμένη συνάντηση ο Zoran Zaev, Πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας, δήλωσε πως οι προσκομισθείσες προτάσεις μπορούν να αποτελέσουν το εφαλτήριο για την επίλυση των διαφορών μεταξύ των δύο κρατών. Συγκεκριμένα ανέφερε: «Είναι σημαντικό, αυτήν τη στιγμή, να πούμε ξεκάθαρα και υπεύθυνα ότι η πρόταση είναι μια καλή βάση για την εξεύρεση λύσης στο πρόβλημα, μία λύση που θα εξαλείψει όλα τα εμπόδια και θα επιτρέψει τη διεξαγωγή της πρώτης διακυβερνητικής διάσκεψης μεταξύ Ε.Ε. και Βόρειας Μακεδονίας, η οποία στη ουσία σηματοδοτεί και την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων».
Την ίδια στιγμή όμως, ο Υπηρεσιακός Υπουργός Εξωτερικών Βουλγαρίας, Svetlan Stoev, αφού ολοκληρώθηκε η συνάντηση με τους δύο Ευρωπαίους αξιωματούχους, δήλωσε πως είναι αδύνατο να αλλάξει ριζικά η θέση της Βουλγαρίας. Ο Stoev δήλωσε: «Είμαστε έτοιμοι για έναν υπεύθυνο, ανοιχτό και πλήρη διάλογο με τη Βόρεια Μακεδονία. Περιμένουμε από την πιο κοντινή μας χώρα στην περιοχή να εργαστεί με ειλικρινές και εποικοδομητικό πνεύμα. Θέλω να τονίσω ότι σε αυτό το θέμα υπάρχει πλήρης συνέχεια και δεν μπορεί να αναμένεται καμία αλλαγή στην εθνική θέση της Βουλγαρίας σε σχέση με τη Βόρεια Μακεδονία».
Από την 1η Ιουλίου του 2021 η Σλοβενία ανέλαβε την Προεδρία της Ε.Ε. για το επόμενο εξάμηνο και ίσως εκείνη καταφέρει να εξαλείψει τις διαφορές μεταξύ των δύο χωρών και να συντελέσει στην διεύρυνση της Ε.Ε. στα Δυτικά Βαλκάνια. Το ερώτημα που ανακύπτει είναι το εξής: Τι χρειάζεται να κάνει η Βόρεια Μακεδονία για να πετύχει την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την ένταξή της στην Ευρώπη;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Could North Macedonia be the graveyard of the EU’s ideals?, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Βουλγαρία: Γιατί δεν δεχόμαστε το «Βόρεια Μακεδονία» και επιμένουμε στο βέτο, ΤΟ ΒΗΜΑ, διαθέσιμο εδώ
- Βόρεια Μακεδονία: Πρόταση ΕΕ για την επίλυση των διαφορών Σόφιας-Σκοπίων, Naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
