Της Έλενας Μουνδούρη,
Η Ονδούρα (επίσημα: Δημοκρατία της Ονδούρας), πρόκειται για μια από τις οκτώ χώρες της Κεντρικής Αμερική,ς και μάλιστα θεωρείται η λιγότερο ανεπτυγμένη και πιο ασταθής μεταξύ αυτών, για ποικίλους λόγους. Η έκτασή της είναι περίπου 112.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2018, ο πληθυσμός της ανέρχεται στα 9.5 εκατομμύρια κατοίκους. Το 90% αποτελεί μια μίξη ιθαγενών της Αμερικής καθώς και Ευρωπαίων, ενώ συναντώνται και μικρά ποσοστά καθαρόαιμων ιθαγενών και Αφρικανών. Πρωτεύουσά της είναι η Τεγουσιγάλπα, ωστόσο, ιδιαίτερη σημασία για τη χώρα έχει η δεύτερη κατά σειρά σε έκταση πόλη, η Σαν Πέδρο Σούλα, καθώς σε αυτή καταφθάνει μεγαλύτερος αριθμός τουριστών λόγω του καλύτερου αεροδρομίου της, σε σχέση με αυτό της πρωτεύουσας, το οποίο έχει χαρακτηριστεί και επικίνδυνο. Ενώ πολλές τοπικές διάλεκτοι ομιλούνται στη χώρα, επίσημη γλώσσα της Ονδούρας είναι τα ισπανικά. Όσον αφορά τη θρησκεία, οι δύο κυρίαρχες είναι η Καθολική και η Προτεσταντική.
Συνορεύει στα δυτικά με τη Γουατεμάλα, στα νοτιοδυτικά με το Ελ Σαλβαδόρ, στα νοτιοανατολικά με τη Νικαράγουα, ενώ νότια αυτής βρίσκεται ο Ειρηνικός Ωκεανός στον κόλπο Φονσέκα (Gulf of Fonseca) και στα βόρεια ο Κόλπος της Ονδούρας (Gulf of Honduras), σημαντικός κόλπος της Καραϊβικής Θάλασσας. Όσον αφορά στις εξωτερικές της σχέσεις, συμμετέχει σε αρκετούς Διεθνείς Οργανισμούς, μεταξύ των οποίων τα Ηνωμένα Έθνη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (WTO) και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, καθώς και σε πολιτικούς και οικονομικούς οργανισμούς της Κεντρικής Αμερικής, όπως το Κοινοβούλιο της Κεντρικής Αμερικής (PARLACEN) και το Σύστημα Kεντροαμερικανικής Oλοκλήρωσης (SICA). Επίσημο νόμισμα της χώρας είναι η Λεμπίρα, και το πολίτευμά της είναι η Προεδρική Δημοκρατία, με Πρόεδρο τον Juan Orlando Hernandez, ο οποίος προΐσταται τόσο της πολιτείας όσο και της κυβέρνησης.
Όπως και τα περισσότερα κράτη που απαρτίζουν σήμερα την Κεντρική και Νότια Αμερική, η Ονδούρα είναι ένα κράτος με βαθιά και ταραχώδη ιστορία. Πιο συγκεκριμένα, η ανθρώπινη παρουσία χρονολογείται από την εποχή που διάφορες ανθρώπινες φυλές ξεκίνησαν να μεταναστεύουν από τη Βόρεια Αμερική στη Νότια, ενώ στοιχεία που μαρτυρούν την παρουσία αυτή χρονολογούνται γύρω στο 12.000 π.Χ. με 8.000 π.Χ. Για πολλά χρόνια η περιοχή φιλοξενούσε πολλές και διαφορετικές φυλές, μέχρι το 2.000 π.Χ. περίπου όταν εγκαταστάθηκαν εκεί φυλές των Μάγια, οι οποίοι μάλιστα ήταν η κυρίαρχη φυλή μέχρι και την άφιξη των Ισπανών, οπότε και η κατάσταση άλλαξε ολοκληρωτικά. Στο τέταρτο και τελευταίο του ταξίδι, ο Χριστόφορος Κολόμβος έφτασε στο νησί Guanaja της Ονδούρας, γεγονός που τον κατέστησε τον πρώτο Ευρωπαίο που έχει φτάσει στην Κεντρική Αμερική. Συνεχίζοντας την πορεία του προς την ηπειρωτική χώρα, ο Κολόμβος, ονόμασε την περιοχή Honduras, το οποίο σημαίνει «βάθη», αναφερόμενος -όπως η ιστορία το θέλει- στα βαθιά νερά της ακτογραμμής. Έκτοτε, η χώρα ήταν υποχείριο της Ισπανίας, η οποία εκμεταλλευόταν κυρίως τις περιοχές όπου υπήρχαν ορυχεία ασημιού. Είναι, όμως, γεγονός, πως η ακτογραμμή της Ονδούρας στην Καραϊβική, συμπεριλαμβανομένων και των Bay Islands, πρόκειται για μια περιοχή, με τη μικρότερη ισπανική επιρροή. Στη συνέχεια, η περιοχή δεχόταν διαρκείς εισβολές από πειρατικές φυλές, ενώ και η Αγγλία δεν έχασε ευκαιρία για να τη διεκδικήσει.
Η Ονδούρα απέκτησε την ανεξαρτησία της από την Ισπανία το 1821. Επιπλέον, έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1839, μετά τη διάλυση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Κεντρικής Αμερικής (Federal Republic of Central America), στην οποία ανήκε. Το γεγονός αυτό, ήταν κάτι το οποίο η Ονδούρα δεν επιθυμούσε να συμβεί, καθώς έκανε προσπάθειες για να ξαναενωθούν οι χώρες της Κεντρικής Αμερικής, πράγμα το οποίο φαίνεται και στη σημαία της, με τα πέντε αστέρια να συμβολίζουν τα πέντε, τότε, κράτη της Κεντρικής Αμερικής.
Ωστόσο, ως ανεξάρτητη πλέον χώρα, προκειμένου να επιβιώσει, από τις αρχές κιόλας του 20ού αιώνα, έστρεψε το βλέμμα της προς την προσέλκυση ξένων επενδύσεων στη χώρα, ελκύοντας έτσι πλήθος εταιρειών -κυρίως στον τομέα των φρούτων- από την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Οι εταιρίες αυτές ασκούσαν τόσο μεγάλη επιρροή στη χώρα, που ελέγχοντας προέδρους και πολιτικούς σε αυτή, ήταν πλέον υπό ολιγαρχικό καθεστώς. Η καταπάτηση, ωστόσο, των δικαιωμάτων των εργατών, οδήγησε το 1950 σε μια γενική απεργία, απότοκο της οποίας ήταν η απομάκρυνση του τότε προέδρου Villeda Morales, και η εγκαθίδρυση δικτατορίας από την εταιρεία United Fruit, που διήρκησε μέχρι το 1980. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, οι εργάτες υφίσταντο εξαθλίωση, ενώ κάθε εργατικό συνδικάτο δεχόταν βίαιες επιθέσεις. Η χώρα έγινε πιστός σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών, στη μάχη κατά του Κομμουνισμού στη Λατινική Αμερική.
Το 1969, ξέσπασε πόλεμος μεταξύ της Ονδούρας και του γειτονικού Ελ Σαλβαδόρ, η λήξη του οποίου, όμως, σήμανε και το τέλος της δικτατορίας. Από το 1981, λοιπόν, όταν, δηλαδή θεσπίστηκε ένα νέο Σύνταγμα και η χώρα πλέον ήτο φτωχή και ιδιαίτερα αδύναμη, κατέβαλε προσπάθειες να ορθοποδήσει λαμβάνοντας βοήθεια από αρκετές χώρες του κόσμου. Ωστόσο, το έτος 1998, η χώρα επλήγη σημαντικά από έναν ισχυρό τυφώνα, γυρνώντας τη -όπως εκτιμάται- 40 χρόνια πίσω στην ανάπτυξη που έως τότε είχε επιτύχει, με το 70% των γεωργικών εργασιών και το 80% των υποδομών να έχουν πλέον καταστραφεί.
Τα τελευταία χρόνια, η Ονδούρα καταγράφει τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη μεταξύ των χωρών της κεντρικής Αμερικής, μετά τον Παναμά, ενώ βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο τόσο της Κεντρικής Αμερικής, όσο της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής. Το έτος 2017 ο ρυθμός αύξησης του Α.Ε.Π. της άγγιξε το 4.8%, το 2018 ήταν στο 3.7%, ενώ το 2019 μειώθηκε στο 2.7%. Σημαντική θέση στη σύνθεση του Α.Ε.Π. της χώρας έχουν οι εμπορικές δραστηριότητες με χώρες του εξωτερικού, με βασικότερους εμπορικούς εταίρους τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, την Κίνα και το Μεξικό, και με κύρια εξαγόμενα προϊόντα τον καφέ, τα φρούτα και τα θαλασσινά. Ο τομέας των υπηρεσιών αποτελεί το περίπου το 57% του Α.Ε.Π., ενώ μετά ακολουθεί η βιομηχανία με 27% και η γεωργία με 10%.
Επιπλέον, είναι γεγονός πως η χώρα αντιμετωπίζει υψηλά ποσοστά φτώχειας και ανισοτήτων. Πριν ακόμα από τον αντίκτυπο της πανδημίας του κορωνοϊού, καθώς και τους δύο σημαντικούς τυφώνες, Eta και Iota, που έπληξαν σημαντικά τη χώρα, σύμφωνα με εκτιμήσεις, το 14.8% του πληθυσμού της Ονδούρας ζει με λιγότερο από 1.9 δολάρια Η.Π.Α. τη μέρα. Επιπλέον, σχεδόν ο μισός πληθυσμός της χώρας -σχεδόν 5.000.000 άνθρωποι- ζουν με κάτω από 5.5 δολάρια Η.Π.Α. ημερησίως, ενώ το κατά κεφαλήν Α.Ε.Π. της, σύμφωνα με στοιχεία του 2019, αγγίζει τα 2,405 δολάρια Η.Π.Α. Παράγοντες όπως οι περιβαλλοντικές καταστροφές, η διαφθορά και η έντονη εγκληματικότητα -με τον αριθμό των ανθρωποκτονιών να αγγίζουν πολύ υψηλά ποσοστά-, είναι κάποιοι από τους σημαντικότερους παράγοντες οι οποίοι κωλυσιεργούν τόσο την οικονομική, όσο και την κοινωνική ανάπτυξη της χώρας.
Όσον αφορά το εκπαιδευτικό σύστημα, ο δείκτης των δημοσίων δαπανών για την παιδεία φαίνεται να βρίσκεται σε μέτρια ποσοστά. Βέβαια, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία, όπως φαίνεται και από το παρακάτω διάγραμμα, επομένως δεν μπορούμε να διεξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα. Πιο συγκεκριμένα, από το 2013 έως το 2018, το ποσοστό αυτό κυμαίνεται μεταξύ του 5.8 και 6.4 τοις εκατό του συνολικού Α.Ε.Π. της χώρας. Παρόλο που η χώρα έχει κάνει επαρκείς προσπάθειες για τη συμμετοχή των παιδιών στο δημοτικό σχολείο, η πρόσβαση στα ανώτερα επίπεδα εκπαίδευσης είναι ιδιαίτερα δύσκολη.
Αυτό συμβαίνει γιατί η εκπαίδευση από ένα δεδομένο επίπεδο και πάνω θεωρείται «ιδιωτική», καθώς οι οικονομικές επιβαρύνσεις για την απόκτηση βιβλίων, στολών και γενικότερα σχολικού εξοπλισμού αλλά και της μεταφοράς στο σχολείο, επιβαρύνουν τους γονείς των μαθητών, καθιστώντας το δύσκολα προσβάσιμο σε μεγάλο ποσοστό παιδιών. Το γεγονός αυτό δημιουργεί σημαντικά κοινωνικά προβλήματα, όπως το φαινόμενο κατά το οποίο ανήλικα αγόρια εργάζονται από πολύ μικρές ηλικίες. Επιπλέον, καθόλου ασυνήθιστο δεν είναι να παντρεύονται κορίτσια ηλικιών 12-14 χρονών, για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Βέβαια, αισιοδοξία προκαλεί το γεγονός ότι το κράτος θέσπισε ένα νέο σχέδιο για την εκπαίδευση για τα έτη 2018-2030, με προβλέψεις για νέες μεταρρυθμίσεις στον τομέα της εκπαίδευσης. Σημαντική είναι η βοήθεια από το εξωτερικό και κυρίως από φιλανθρωπικούς οργανισμούς όπως η UNICEF, οι οποίοι επιχορηγούν τέτοιου είδους προγράμματα για την ευημερία της χώρας.
Η κατάσταση στον τομέα της υγείας δεν είναι ιδιαίτερα διαφορετική, αν και το ποσοστό του συνολικού Α.Ε.Π. της χώρας που δαπανάται για το υγειονομικό σύστημα έχει ανέλθει μέχρι και 8.9% όσον αφορά τα τελευταία 20 χρόνια. Παρόλο που υπάρχουν αρκετές υποδομές, το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα είναι ότι οι μονάδες υγείας δεν είναι εύκολα προσβάσιμες για όλους. Οι αγροτικές και πιο απομακρυσμένες από τα αστικά κέντρα περιοχές είναι αποκομμένες από εύκολη πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη. Επιπλέον, ο αριθμός των ιατρών ανά 1.000 κατοίκους ανέρχεται στους 0.37, αριθμός ιδιαίτερα χαμηλός. Ωστόσο, από το 2015 και μετά, γίνονται προσπάθειες για τη βελτίωση του υγειονομικού συστήματος της χώρας, ενώ έχουν παρατηρηθεί θετικά αποτελέσματα όσον αφορά την πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη σε απομακρυσμένες περιοχές, όμως είναι γεγονός πως πολλά ακόμα αναμένεται και είναι αναγκαίο να επιτευχθούν.
Συμπερασματικά, παρατηρούμε πως η Ονδούρα είναι μια χώρα η οποία αντιμετωπίζει πολλές δυσκολίες από την αρχή της ύπαρξής της. Η διαφθορά και η εγκληματικότητα αποτελούν κάποιες από τις βαθύτερες αιτίες για τις οποίες δεν μπορεί η χώρα να αναπτυχθεί περεταίρω. Οι ρυθμοί ανάπτυξης δεν θα πρέπει να μας ξεγελούν. Προκειμένου να υπάρξει ουσιαστική οικονομική άνθιση και να αυξηθεί πραγματικά το κατά Κεφαλήν Εισόδημα της χώρας, χρειάζονται πολύ μεγαλύτεροι ρυθμοί ανάπτυξης από αυτούς που έχουν επιτευχθεί. Η πανδημία του COVID-19, επιπροσθέτως, αποτελεί ένα παραπάνω πρόσκομμα στην προβλεπόμενη ανάπτυξη, ωστόσο αισιοδοξία προκαλεί το γεγονός πως υπάρχουν προβλέψεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και την ευημερία της χώρας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Honduras, Ralph Lee Woodward, Britannica, retrieved from here
- Explore All Countries – Honduras, The World Factbook retrieved from here
- Honduras, J. Roberto Moncada R, Britannica, retrieved from here
- Problems With Education in Honduras, Honduras Good Works, retrieved from here
- Education in Honduras, GPE transforming education, retrieved from here
- Six Facts About Healthcare in Honduras, Alexandra Eppenauer, The Borgen Project, retrieved from here
- History of Honduras, centralamerica.com, retrieved from here
- 2021 index of Economic Freedom, retrieved from here
- Honduras: Economy, Global Edge, retrieved from here
- GDP per Capita (current US$), World Bank national accounts data, and OECD National Accounts data files, retrieved from here
- The World Bank in Honduras, The World Bank, retrieved from here
- Government Expenditure on Education, total (% of GDP) – Honduras, UNESCO Institute for Statistics (uis.unesco.org), retrieved from here
- Current health expenditure (% of GDP) – Honduras, World Health Organization Global Health Expenditure database (apps.who.int/nha/database), retrieved from here
