Του Λευτέρη Καντίνου,
Η επιρροή του COVID-19 στο παγκόσμιο Α.Ε.Π. είναι τεράστια. Το 2020, το παγκόσμιο Α.Ε.Π. συρρικνώθηκε κατά 3.5%, με την οικονομική κρίση του COVID-19 να θεωρείται από πολλούς οικονομολόγους ως η μεγαλύτερη οικονομική ύφεση μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το ποσοστό των ανθρώπων που ζει σε κατάσταση ακραίας φτώχειας αυξάνεται, ενώ οι οικονομικές ανισότητες οξύνθηκαν λόγω της πανδημίας. Παρόλο που η Κίνα κατάφερε να επιστρέψει δυναμικά από την πανδημία και οι Η.Π.Α. αρχίζουν σιγά σιγά να φτάνουν σε επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας ίδιο με εκείνο πριν την πανδημία, για τον υπόλοιπο κόσμο η οικονομική ανάκαμψη δεν είναι τόσο επιτυχημένη. Πώς θα μπορέσουν, λοιπόν, οι παγκόσμιες οικονομίες, να αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση, επιτυγχάνοντας βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη οικονομική ανάπτυξη;
Στην αρχή της πανδημίας, οι πολιτικοί αρχηγοί των παγκόσμιων οικονομιών ταλαντεύονταν μεταξύ της ασφάλειας των πολιτών από τον COVID-19 και της συνέχισης της οικονομικής δραστηριότητας. Για πολλούς, η λήψη μέτρων κατά του COVID-19 δεν συμβάδιζε με την προστασία της οικονομίας. Αυτή η αντίληψη έχει αποδειχτεί λάθος, καθώς δεν υπάρχει επιλογή ανάμεσα στην υγεία και την οικονομία. Καμία χώρα δεν μπόρεσε να επιτύχει οικονομική ανάπτυξη χωρίς πρώτα να ελέγξει την διασπορά της πανδημίας. Είναι, επομένως, επιτακτική η ανάγκη για την ενδυνάμωση των εμβολιαστικών προγραμμάτων, ώστε να ανοίξουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα οι παγκόσμιες αγορές.
Η πανδημία προκάλεσε την μεγαλύτερη εργασιακή κρίση των τελευταίων ετών, με περισσότερους από 114 εκατομμύρια εργαζόμενους ανά τον κόσμο να έχουν χάσει τη δουλειά τους, πολύ περισσότεροι σε σχέση με την οικονομική κρίση του 2008. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι νέοι εργαζόμενοι επηρεάστηκαν σε μεγαλύτερο βαθμό από τις μεγαλύτερες ηλικιακά ομάδες, με το ποσοστό ανεργίας στους νέους να αυξήθηκε δραματικά, ενώ παρατηρείται υποβάθμιση των εργασιακών συνθηκών και μείωση αμοιβών στις υπάρχουσες εργασίες. Μονόδρομο, λοιπόν, αποτελεί η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας μέσω της επένδυσης των κυβερνήσεων σε υποδομές (π.χ. συγκοινωνίες, πράσινη ενέργεια, κλπ.), αλλά και τη στήριξη στις επιχειρήσεις που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία. Παράλληλα, ο ΟΟΣΑ συμβουλεύει τις κυβερνήσεις να θεσμοθετήσουν την αύξηση του κατώτατου μισθού, ώστε να βελτιωθεί το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων.
Όσον αφορά την παιδεία, αν και στις ανεπτυγμένες χώρες τα παιδιά συνέχισαν το σχολείο μέσω της τηλεκπαίδευσης, πολλοί μαθητές από τον αναπτυσσόμενο κόσμο δεν είχαν τις ίδιες δυνατότητες, με εκατοντάδες εκατομμύρια παιδιά να μην έχουν πρόσβαση σε σχολική εκπαίδευση. Ένας εκπαιδευμένος πληθυσμός αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της οικονομικής ανάπτυξης, για αυτόν τον λόγο οφείλουν να επενδυθούν πόροι στην παροχή πρόσβασης στην εκπαίδευση στα παιδία του αναπτυσσόμενου κόσμου, ενώ οι ανεπτυγμένες χώρες πρέπει να αρχίζουν να προετοιμάζουν τους μαθητές για την Δ’ βιομηχανική επανάσταση, μέσω της ανάπτυξη ψηφιακών και άλλων δεξιοτήτων.
Παράλληλα, ο μετασχηματισμός των παγκόσμιων οικονομιών αποτελεί μονόδρομος. Οι επενδύσεις σε τεχνολογίες πράσινης ενέργειας και ο ψηφιακός μετασχηματισμός του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, θα θέσει τις βάσεις για μία αειφόρα και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Ο δημόσιος τομέας πρέπει να ενισχυθεί και να γίνει πιο δυναμικός, έχοντας πιο ενεργό ρόλο στην αρωγή της οικονομικής δραστηριότητας, χωρίς ωστόσο να επεμβαίνει άσκοπα σε αυτή. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια θα αποτελέσει η συνεργασία ιδιωτικού και δημόσιου τομέα σε διάφορους τομείς οικονομικής δραστηριότητας.
Επιπρόσθετα, η οικονομική συνεργασία μεταξύ των παγκόσμιων οικονομιών, διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο για την οικονομική ευμάρεια των κρατών. Ο εμπορικός προστατευτισμός δεν αποτελεί λύση στο πρόβλημα της οικονομικής ανισότητας, το αντίθετο μάλιστα. Το ελεύθερο εμπόριο αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας των κρατών, συμβάλλοντας στην αύξηση του πλούτου τους. Παράλληλα, τα κράτη οφείλουν να συνεργαστούν για την αντιμετώπιση προβλημάτων παγκόσμιων διαστάσεων, όπως η κλιματική αλλαγή, η φοροδιαφυγή των μεγάλων εταιρειών, κλπ.
Τέλος, οι παγκόσμιες κυβερνήσεις πρέπει να αντιμετωπίσουν με σοβαρότητα τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις που αναμένεται να αλλάξουν ριζικά την καθημερινότητά μας. Η επιστήμη έχει κάνει τεράστια πρόοδο στους τομείς του διαστήματος, της βιοτεχνολογίας, της τεχνητής νοημοσύνης, και της πληροφορικής. Η πρόοδος σε αυτούς τους τομείς θα αποτελέσουν την αρχή για την αλλαγή του παγκόσμιου οικονομικού μοντέλου, έχοντας την δυνατότητα να δημιουργήσουν τεράστιο πλούτο για την ανθρωπότητα. Παρόλα αυτά, αυτές οι εξελίξεις μπορούν πολύ γρήγορα να αποβούν επικίνδυνες, με τις κυβερνήσεις να παραμένουν αδρανείς μπροστά σε αυτές τις νέες εξελίξεις. Για παράδειγμα, η τελευταία μεγάλη συνθήκη για το διάστημα έγινε μισό αιώνα πριν, και ενώ ο τομέας της διαστημικής τεχνολογίας έχει αλλάξει ριζικά, με ιδιωτικές εταιρείες να ανταγωνίζονται κρατικά διαστημικά προγράμματα. Είναι, λοιπόν, αναγκαία η συνεργασία των κυβερνήσεων, με τον ιδιωτικό τομέα για την κατανόηση αυτών τον θεμάτων, και την δημιουργία ενός συστήματος ελέγχων και ισορροπιών για την προστασία της ανθρωπότητας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Focus on an inclusive recovery, OECD. Διαθέσιμο εδώ.
- 6 ways to ensure a fair and inclusive economic recovery from COVID-19, World Economic Forum. Διαθέσιμο εδώ.
