Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Τι θα συνέβαινε αν η Μαρία Κάλλας συναντούσε τον Elvis Presley μέσα στον οργασμό δημιουργικότητας της δεκαετίας του ’70 στη Νέα Υόρκη; Λοιπόν, λογικά δε θα το μαθαίναμε ποτέ, αν εν τω μεταξύ δεν είχε βρεθεί στον κόσμο μας για ένα σύντομο, δυστυχώς, χρονικό διάστημα ο «εξωγήινος» πού άκουγε στο όνομα Klaus Nomi. Αποφάσισα, λοιπόν, σήμερα να σας διηγηθώ την ιστορία αυτού του εξωπραγματικά εκπληκτικού καλλιτέχνη.
O Klaus Nomi (γενν. Klaus Sperber) γεννήθηκε στην πόλη Immenstadt της Βαυαρίας στις 24 Ιανουαρίου 1994. Στα εφηβικά του χρόνια, αγαπούσε ιδιαίτερα τη μουσική. Σε συνέντευξή του, είχε αναφέρει ότι είχε κλέψει χρήματα από τη μητέρα του για να αγοράσει έναν δίσκο του Elvis Presley. Όταν η μητέρα του το αντιλήφθηκε, τού αγόρασε έναν δίσκο με τραγούδια της Μαρίας Κάλλας. Ο Klaus αγάπησε ιδιαίτερα την όπερα, αλλά η φωνή του αντιστοιχούσε στην έκταση του κόντρα-τενόρου, και οι καθηγητές μουσικής στο σχολείο του δε θεωρούσαν ότι θα ήθελε κανείς να ακούσει έναν άνδρα να τραγουδά έτσι. Δεν μπορούσαν να φανταστούν πόσο λάθος έκαναν!
Σε ηλικία 16 ετών, ο Klaus εργάστηκε ως ταξιθέτης και τεχνικός σκηνής στην Όπερα του Βερολίνου, ενώ παράλληλα τραγουδούσε άριες σε ένα γκέι μπαρ του Βερολίνου, ονομαζόμενο Kleist Casino. Τη δεκαετία του 1970, μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, για να βρει ευκαιρία ανάδειξης του μουσικού του ταλέντου. Βιοποριζόταν εν τω μεταξύ εργαζόμενος ως ζαχαροπλάστης. Η πρώτη εμφάνιση που τον έκανε γνωστό ήταν το 1978 σε ένα φεστιβάλ αποκαλούμενο “New Wave Vaudeville”, όπου γίνονταν πρωτοποριακές και συχνά κωμικές εμφανίσεις στο πνεύμα της φρενήρους δημιουργικότητας της δεκαετίας του ’70. Ο Klaus, εμφανιζόμενος μέσα σε μια ιριδίζουσα πλαστική κάπα και μια διαστημική στολή, ερμήνευσε την άρια “Mon coeur s’ouvre a ta voix” από την όπερα «Σαμψών και Δαλιδά», κατέπληξε το κοινό με την ερμηνεία του και «εξαφανίστηκε» σε ένα σύννεφο καπνού.
Μετά την εμφάνιση αυτή, ο Klaus γνωρίστηκε με τα άτομα που θα αποτελούσαν για αρκετά χρόνια το συγκρότημα με το οποίο ανέπτυξε το ρεπερτόριο και τη θρυλική σκηνική του παρουσία. Οι Joey Arias, Kristian Hoffman, Page Wood και Joe Katz έβαλαν όλο τους το μεράκι και ψυχαγώγησαν το κοινό της Νέας Υόρκης με διάφορα σκηνικά ευρήματα, όπως ομπρέλες που έκαναν το εφέ της ασπρόμαυρης δίνης όταν περιστρέφονταν, πρωτοποριακά κοστούμια, ηλεκτρικές κιθάρες από λάστιχο, και ένα τεράστιο Ν επί της σκηνής, από το οποίο έβγαινε ο Nomi. Αυτές οι εμφανίσεις συνοδεύονταν από γνωστά τραγούδια, τα οποία διασκευάζονταν ώστε να διατηρούν το ποπ στοιχείο, αλλά διανθίζονταν και με τη μεγάλη έκταση της φωνής του Nomi – άλλωστε, αυτό το παιδί είχε μεγαλώσει με Μαρία Κάλλας και Elvis Presley! Κι όμως, δεν ήταν πάντα όλα ρόδινα – μια από τις πρώτες ζωντανές του εμφανίσεις για μεγάλο κοινό απέτυχε παταγωδώς, καθώς το κοινό μάλλον δεν περίμενε κάτι τόσο διαφορετικό από τα τετριμμένα.
Κι όμως, εκεί που το συγκρότημα δεν ξέρει πώς να συνεχίσει, η ευλογία έρχεται και ακούει στο όνομα David Bowie. Ο Nomi κάνει τις δεύτερες φωνές στο τραγούδι “The man who sold the world” (αν δείτε το βίντεο, ο Nomi είναι ο λεπτοκαμωμένος νεαρός με τα μαύρα πίσω από τον Bowie) και η δημοτικότητά του ολοένα και ανεβαίνει. Οι παλιοί του σύντροφοι σταδιακά τον εγκαταλείπουν λόγω καλλιτεχνικών κυρίως διαφορών, και γύρω του βρίσκονται επαγγελματίες, οι οποίοι πρωτοστατούν στην κυκλοφορία των δύο δίσκων “Klaus Nomi” (1981) και “Simple Man” (1982), με εμβληματικά τραγούδια, κυρίως του Kristian Hoffman, όπως το “Simple Man”, “Total Eclipse”, “After the Fall”, αλλά και άριες από όπερες και διασκευές γνωστών ποπ τραγουδιών, με την ιδιαίτερη φωνή του Nomi. Όλα πήγαιναν καλά – οι ζωντανές εμφανίσεις γίνονταν ολοένα και περισσότερες, οι δίσκοι εξαντλούνταν σαν ζεστά ψωμάκια, και όλα έδειχναν πως ένα νέο αστέρι της διεθνούς μουσικής σκηνής γεννιόταν.
Όμως, σας υποσχέθηκα μια ζωή σαν όπερα, και κάθε τραγική μουσική ιστορία τείνει να έχει έναν «κακό».
Σε αυτήν την περίπτωση, ο εχθρός ήταν αόρατος και πρωτοφανής – δεν ήταν άλλος από το AIDS. Σήμερα, μας είναι γνωστοί οι τρόποι μετάδοσης του ιού HIV, τα συμπτώματά της μόλυνσης από αυτόν και η αντιμετώπισή του AIDS στον βαθμό που αυτό κρίνεται δυνατό. Τότε, όμως, η μόνη εμπειρία που είχε ο πλανήτης για το σύνδρομο αυτό ήταν οι ασθενείς που κατέφταναν με συμπτώματα στο νοσοκομείο και αντιμετωπίζονταν με φόβο ακόμη και από το ιατρικό προσωπικό. Η πεποίθηση ότι η μετάδοση ήταν πιο διαδεδομένη στους ομοφυλόφιλους άνδρες, όπως ήταν και ο Nomi, έκανε αρκετούς ανθρώπους να αναφέρονται στην ασθένεια ονομάζοντάς τη “gay cancer” και δημιούργησε περαιτέρω στιγματισμό για τους ασθενείς.
Ο Klaus Nomi κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στην Ευρώπη ένιωσε ιδιαίτερη εξάντληση. Λίγους μήνες αργότερα, εισήχθη στο νοσοκομείο με ιδιαίτερα εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Οι φίλοι του τον εγκατέλειψαν, φοβούμενοι μήπως ακόμη και η επίσκεψή τους τους καταστήσει υποψήφια κρούσματα της νέας ασθένειας. Ο Klaus τις τελευταίες μέρες της ζωής του ήταν μόνος, έβλεπε στις ειδήσεις να μιλούν παντού για τη νέα ασθένεια, και τηλεφωνούσε φοβισμένος στους φίλους του. Στο ντοκιμαντέρ “The Nomi Song”, που αποτελεί ουσιαστικά βιογραφία του καλλιτέχνη με σπάνιο αδημοσίευτο υλικό, οι γνωστοί του της εποχής εκείνης εκφράζουν ότι έχουν έκτοτε μετανιώσει που δεν πήγαν να τον δουν, αλλά ο φόβος της μετάδοσης ήταν τότε πιο ισχυρός.
Το 1983, ο Klaus Nomi δίνει μια τελευταία συναυλία στη Βαυαρία. Το κλασικό κοστούμι από βινύλιο που φορούσε στις συναυλίες έχει αντικατασταθεί από ένα μπαρόκ κοστούμι, η δαντέλα του οποίου κρύβει το σάρκωμα Kaposi στον λαιμό του. Με τη φωνή του εμφανώς εξασθενημένη, αλλά εκπληκτικός όπως πάντα, ο Klaus εκπληρώνει και την τελευταία του καλλιτεχνική υποχρέωση. Επιστρέφει στη Νέα Υόρκη, όπου και έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, στις 6 Αυγούστου του ίδιου έτους. Ήταν μόνο 39 ετών και –όπως πολλοί θαυμαστές του αρέσκονται να λένε– ίσως δεν πέθανε ποτέ, αλλά απλά «επέστρεψε στον πλανήτη του».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- The Nomi Song (2004, Documentary), YouTube.com, διαθέσιμο εδώ.
