Της Δέσποινας Βλάχου,
Στη Γουατεμάλα, η πανδημία βρίσκεται στη χειρότερή της στιγμή, ενώ η δυσαρέσκεια ολοένα και μεγαλώνει. Τα νέα κρούσματα αυξάνονται, τα νοσοκομεία βρίσκονται σε σημείο κορεσμού και τα ποσοστά εμβολιασμού παραμένουν τα χαμηλότερα σε σύγκριση με άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Από τον Μάρτιο του 2020, η πανδημία οδήγησε σε μία τεράστια υγειονομική κρίση που δείχνει να μην έχει τέλος. Συνολικά, έχουν αναφερθεί 362.134 λοιμώξεις και 10.248 θάνατοι που σχετίζονται με τον κορωνοϊό στη χώρα από την αρχή της πανδημίας.
Παράλληλα, οι εισαγγελείς ερευνούν ζητήματα διαφθοράς που αφορούν τις προμήθειες test και εμβολίων, ενώ ακτιβιστές και κόμματα της αντιπολίτευσης ζητούν την παραίτηση του Προέδρου. Το Γραφείο του Ειδικού Εισαγγελέα κατά της Διαφθοράς ξεκίνησε τον Μάιο έρευνα για τις φημολογούμενες «παρανομίες» στη διαδικασία προμήθειας του εμβολίου Sputnik V. Κατά καιρούς, έχουν υπάρξει σκάνδαλα στη διάρκεια της πανδημίας, ξεκινώντας από τις αποκαλύψεις για απάτες στο Υπουργείο Υγείας, μέχρι τις πιο πρόσφατες περιπτώσεις δόλιων αγορών test για τον Covid-19. Ο γιατρός Zulma Calderon, από το Γραφείο του Διαμεσολαβητή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δήλωσε ότι «κατά τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης η διαφθορά ήταν σταθερή».
Αναφορικά με το ζήτημα των εμβολιασμών, αυτοί ξεκίνησαν στη Γουατεμάλα με αργούς ρυθμούς, προκαλώντας αυξανόμενη δυσαρέσκεια στους πολίτες σε συνδυασμό με τα παραπάνω ζητήματα. Μόνο το 1,6% του πληθυσμού είναι πλήρως εμβολιασμένο και οι επιβεβαιωμένοι θάνατοι από Covid-19 ξεπέρασαν τους 10.000 την τελευταία εβδομάδα. Οι αυτόχθονες αποτελούν περίπου το 40% του πληθυσμού, αλλά μόνο το 17% έχει λάβει τις χορηγούμενες δόσεις του εμβολίου, σύμφωνα με το “Laboratorio de Datos”, μία μη κυβερνητική ομάδα που παρακολουθεί και αναλύει τα δεδομένα για την πανδημία.
Αξίζει να αναφερθεί, επίσης, το ζήτημα της έλλειψης οργάνωσης, ειδικά στο επίπεδο των εμβολιασμών. Υπάρχουν αρκετά προβλήματα στο κομμάτι των ραντεβού για τους εμβολιασμούς, ενώ πολλά σχολεία και άλλοι δημόσιοι χώροι χρησιμοποιούνται ως εμβολιαστικά κέντρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της κατάστασης αποτελεί το γεγονός ότι, παρόλο που υπάρχει διαδικτυακή πλατφόρμα για να κλείσουν οι πολίτες ραντεβού για τον εμβολιασμό τους, περισσότερο από το ένα τρίτο των πολιτών της Γουατεμάλας δεν χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα, σύμφωνα με την τελευταία διαθέσιμη απογραφή. Το μοντέλο για τους εμβολιασμούς σχεδιάστηκε με γνώμονα το αστικό περιβάλλον και όχι το αγροτικό και πολλοί επισημαίνουν ότι πρόκειται για ένα διαρθρωτικό πρόβλημα της Γουατεμάλας. Επιπλέον, το μεγαλύτερο μέρος της χώρας δεν διαθέτει τις υποδομές ψυκτικής αποθήκευσης που απαιτούνται για τη διαχείριση και φύλαξη των εμβολίων Sputnik V.
Σε επίπεδο αγοράς εμβολίων, η Γουατεμάλα διεξάγει εμβολιασμούς με 3 εμβόλια, το Sputnik V, το Moderna και το AstraZeneca. Τον Μάρτιο, η Γουατεμάλα έγινε η τρίτη χώρα στην περιοχή της Λατινικής Αμερικής (μετά την Κολομβία και το Περού) που έλαβε το εμβόλιο AstraZeneca μέσω του μηχανισμού COVAX. Εκτός από τις αποστολές COVAX, η Γουατεμάλα έχει λάβει διμερείς δωρεές εμβολίων: 200.000 δόσεις από την κυβέρνηση της Ινδίας και 4.000 από το Ισραήλ. Μέσα στον Ιούλιο, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής δώρισαν στη Γουατεμάλα 4,5 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου της Moderna, που αντιπροσωπεύουν περισσότερα από τα δύο τρίτα όλων των εμβολίων που έχει λάβει μέχρι σήμερα. Όσον αφορά το εμβόλιο Sputnik, το κράτος σύναψε συμφωνία με τη Ρωσία για την πώληση των εμβολίων και ήταν από τους πρώτους που διαμαρτυρήθηκε ότι οι παραδόσεις δεν εκπληρώνονταν. Η κυβέρνηση της Γουατεμάλας πλήρωσε προκαταβολικά $79 εκατομμύρια για συνολικά 16 εκατομμύρια δόσεις, αλλά μέχρι στιγμής έχει λάβει μόνο 550.000 δόσεις. Πρόσφατα, ο Πρόεδρος Giammattei ανακοίνωσε την ακύρωση της παραγγελίας της δεύτερης παρτίδας δόσεων του εμβολίου, λόγω καθυστέρησης παράδοσης της προηγούμενης. Επιπλέον, δήλωσε ότι θα ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με άλλες φαρμακευτικές εταιρείες, προκειμένου η Γουατεμάλα να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού της.
Αναφορικά με το σύστημα υγείας της χώρας, ήταν και εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να είναι εξαιρετικά αδύναμο, χωρίς επαρκή χρηματοδότηση. Η πανδημία οδήγησε σε μία άνευ προηγούμενου επένδυση στο σύστημα υγείας, ωστόσο, η πλειοψηφία των νέων πόρων δεν έχουν φτάσει ακόμα εκεί όπου υπάρχει ανάγκη. Αν και το Σύνταγμα της Γουατεμάλας ορίζει ότι κάθε πολίτης έχει δικαίωμα στην καθολική υγειονομική περίθαλψη, στην πραγματικότητα, λίγοι πολίτες έχουν πρόσβαση σε δωρεάν, ολοκληρωμένη περίθαλψη. Η κατάσταση είναι ανησυχητική, διότι το 75% του πληθυσμού εξυπηρετείται απευθείας από το εθνικό σύστημα υγείας της χώρας. Σε γενικές γραμμές, η Γουατεμάλα έχει περιορισμένες νοσοκομειακές υποδομές, γεγονός που καθιστά δύσκολη την περίθαλψη 17 εκατομμυρίων πολιτών. Από τον Μάρτιο του 2020, το Υπουργείο Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Υποστήριξης λειτουργούσε 46 νοσοκομεία, περίπου 1.200 θέσεις και κέντρα υγείας και 232 κλινικές και κέντρα φροντίδας σε όλη τη χώρα. Στη Γουατεμάλα, υπάρχουν 3,5 γιατροί και 0,7 νοσηλευτές ανά 10.000 άτομα, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2018 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μια σημαντική μείωση σε σχέση με το 2009. Συγκριτικά, στην Αργεντινή υπάρχουν περισσότεροι από 27 γιατροί και 25 νοσηλευτές ανά 10.000 κατοίκους, στην Ινδία υπάρχουν 8 και 17, και στη Γαλλία υπάρχουν περισσότεροι από 32 και 114, αντίστοιχα.
Εν κατακλείδι, η κατάσταση στη Γουατεμάλα είναι κρίσιμη. Με την πανδημία να βρίσκεται στην κορύφωσή της, ελέω των νέων μεταλλάξεων, φαίνεται ότι δεν υπάρχουν οι κατάλληλες δομές για την υγειονομική περίθαλψη των πολιτών. Παρότι οι δυνατότητες για tests έχουν αυξηθεί, κυρίως στην πρωτεύουσα, η πανδημική κρίση έχει οξύνει τις ήδη υπάρχουσες μακροχρόνιες ανισότητες, ειδικά στα ζητήματα της φτώχειας και της ανεργίας. Χωρίς μεγάλες αλλαγές, η πιθανότητα επιτάχυνσης του ρυθμού εμβολιασμού και βελτίωσης της κατάστασης είναι μηδενική.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Covid: Stalled Russian vaccines cause global anger, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- ‘People are dying who did not have to die’: anger grows in Guatemala as Covid surges, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Guatemala cancels order for Russian vaccines, France24, διαθέσιμο εδώ
- Guatemala Healthcare Infrastructure, International Trade Administration, διαθέσιμο εδώ
- Guatemala renegotiates Sputnik V contract to receive 8 mln doses, says president, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Guatemala-The latest coronavirus counts, charts and maps, Reuters COVID-19 Tracker, διαθέσιμο εδώ
- Guatemala’s health workers are endangered by COVID-19, but also by their government, Amnesty International, διαθέσιμο εδώ
- Why Guatemala’s COVID-19 vaccination campaign is so slow, Devex, διαθέσιμο εδώ
