Του Δημήτρη Σαββαΐδη,
Τις προηγούμενες ημέρες, η Ευρώπη έζησε μια ακόμα τραγωδία από τις πρωτοφανείς πλημμύρες που έπληξαν τη Γερμανία και το Βέλγιο. Οι νεκροί και οι αγνοούμενοι έφτασαν σε έναν τρομακτικά υψηλό αριθμό, αποδεικνύοντας ότι με την μανία της φύσης δεν μπορεί να τα βάλει κανείς. Οι καταστροφικές πλημμύρες που έπληξαν τις δύο χώρες είναι μια έντονη υπενθύμιση των κινδύνων που αντιμετωπίζουν οι πόλεις χαμηλού υψομέτρου σε όλο τον κόσμο, καθώς η κλιματική αλλαγή προκαλεί εντονότερα καιρικά φαινόμενα.
Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι η ζεστή ατμόσφαιρα μπορεί να κατακρατήσει περισσότερη υγρασία, δημιουργώντας ξαφνικές καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις που προκαλούν συμφόρηση στις υδάτινες οδούς και γίνεται υπερχείλιση. Στη Γερμανία, επιζώντες και αξιωματούχοι δηλώνουν ότι οι περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο δεν είχαν προετοιμαστεί για κάτι τέτοιο, με αποτέλεσμα χιλιάδες ανθρώπινες ζωές και περιουσίες να χαθούν. Υπάρχουν, ακόμη, πάρα πολλές πόλεις, οι οποίες βρίσκονται στις ίδιες συνθήκες (δηλαδή σε χαμηλό υψόμετρο) και προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την αύξηση της στάθμης του νερού.
Κατασκευές σε μεγάλο υψόμετρο: Η περίπτωση του Αμβούργου
Στο δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης, η νέα συνοικία HafenCity είναι χτισμένη ακριβώς πάνω στον ποταμό Έλβα, δεν περιβάλλεται από αναχώματα και ούτε αποκόπτεται από το νερό. Αντιθέτως, η περιοχή είναι χτισμένη σε υψόμετρο, έτσι ώστε οι κάτοικοι να ζουν περίπου 8 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η HafenCity φιλοξενεί ήδη 6.000 κατοίκους και προσελκύει περίπου 15.000 εργαζόμενους κάθε μέρα, ενώ στοχεύει να φιλοξενήσει περίπου 15.000 κατοίκους και 45.000 εργαζόμενους μέχρι την ολοκλήρωση της κατασκευής της.
Έξυπνες κατασκευές: Η περίπτωση του Ρότερνταμ
Αυτή τη φορά μεταφερόμαστε στο μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης, στην ολλανδική πόλη Ρότερνταμ που βρίσκεται στη συμβολή των ποταμών Ρήνου, Meuse (ελλ. Μεύσης) και Scheldt (ελλ. Σκάλδης). Μιας και το 90% βρίσκεται κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, η πόλη στοχεύει να γίνει πιο «ανθεκτική» έναντι στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής έως το 2025. Με άλλα λόγια, η εν λόγω κίνηση περιλαμβάνει την ενίσχυση της προστασίας των παράκτιων αναχωμάτων και του φυσικού περιβάλλοντος των οχθών των ποταμών, όπως και την προώθηση των «πράσινων» στεγών, μετατρέποντας ταυτόχρονα τα διάφορα γκαράζ, πάρκα και κήπους σε προσωρινές δεξαμενές κατακράτησης υδάτων όταν αυξάνεται το επίπεδο του νερού.
Καταπολέμηση της παλίρροιας: Η περίπτωση της Βενετίας
Η Βενετία είναι συνηθισμένη στα νερά από τις πλημμύρες. Ωστόσο, οι σοβαρές ζημιές από τις έντονες βροχοπτώσεις που έλαβαν χώρα το 2019 έριξαν φως σε ένα αντιπλημμυρικό έργο ”Mose” το οποίο καταρτίστηκε το 1984 και δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Το σχέδιο του αφορά ένα δίκτυο υποβρύχιων φραγμών, το οποίο όταν ενεργοποιείται, ανυψώνεται πάνω από την επιφάνεια και εμποδίζει την υπερχείλιση των παλιρροιών από την Αδριατική Θάλασσα στη λιμνοθάλασσα της Βενετίας. Δυστυχώς, το έργο μαστίζεται από καθυστερήσεις, κατηγορίες για διαφθορά και προειδοποιήσεις ότι μπορεί να μην είναι κατάλληλο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής.
Κατασκευές με τη βοήθεια της φύσης: Η περίπτωση του Ναϊμέχεν
Στην Ολλανδία, πληθώρα τεχνικών και επιστημόνων εργάζονται στο πρόγραμμα “Room for the River”, το οποίο περιλαμβάνει την χρήση των ποταμών Ρήνο, Μεύση, Waal και IJssel. Το εν λόγω σχέδιο αφορά στη διεύρυνση και εμβάθυνση των κοίλων αυτών των ποταμών, με στόχο την προστασία των κοντινών τους πόλεων από τις πλημμύρες. Επιπλέον, όταν αυξάνονται τα επίπεδα του νερού, οι γεωργικές περιοχές πλημμυρίζουν σκόπιμα, σε γνώση των τοπικών αγροτών. «Το Room for the River έχει δημιουργήσει πολύ περισσότερο χώρο για την επαναφορά της φύσης στις λεκάνες απορροής και προστατεύει ορισμένες πόλεις από τις πλημμύρες», δηλώνει ο Mindert de Vries, ειδικός εξεύρεσης αντιπλημμυρικών λύσεων βάσει εκμετάλλευσης της εδαφικής μορφολογίας και του φυσικού περιβάλλοντος στο ολλανδικό Ερευνητικό Ινστιτούτο Ντελτάρες. Ο ίδιος επισημαίνει ότι δεν έχει καμία αμφιβολία για την προστασία που παρέχει το εν λόγω πρόγραμμα στη χώρα σε σχέση και με τις καταστροφικές πλημμύρες που βίωσαν η γειτονική Γερμανία και το Βέλγιο.
Πάρκα που δουλεύουν όπως ένα σφουγγάρι(!): Η περίπτωση του Μάντσεστερ
Με παρόμοιο τρόπο, η έννοια των «πόλεων σφουγγαριών» έχει γίνει δημοφιλής στην Κίνα, με τους αρδευτικούς κήπους να βοηθούν στην απορρόφηση παραπανίσιων ποσοτήτων νερού. Ιδιαίτερα, το West Gorton Park στο Μάντσεστερ της βορειοδυτικής Αγγλίας –το οποίο είναι επιρρεπές σε πλημμύρες– έχει σχεδιαστεί για να απορροφάει το νερό των πλημμυρών, απελευθερώνοντάς το σταδιακά στα αποχετευτικά συστήματα. Μπήκε σε λειτουργία τον Ιούνιο του 2020 ως μέρος της χρηματοδοτούμενης από την ΕΕ πρωτοβουλίας ”GrowGreen” και είναι γνωστό και ως «το πάρκο που πίνει νερό», διότι ανακατευθύνει τα νερά των πλημμυρών από τους γύρω δρόμους σε ειδικά σχεδιασμένους κήπους.
ΠΗΓΗ ΑΡΘΡΟΥ
- Dykes, storm gates and sponge parks: How can cities prevent flooding?, Euronews, διαθέσιμο εδώ
