Της Μαρίας Δούνια,
Μία από τις πιο ιστορικές και πλούσιες σε παράδοση περιοχές της Ελλάδας είναι η Μάνη. Εκτείνεται στη μεσαία από τις τρεις χερσονήσους της Πελοποννήσου, έχει έκταση 1800 τ. χλμ. και μοιράζεται ανάμεσα στους νομούς Λακωνίας και Μεσσηνίας. Το νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Μεσσηνίας μέχρι το Οίτυλο ονομάζεται Έξω Μάνη, το τμήμα από το Οίτυλο μέχρι το Γερολιμένα Μέσα Μάνη, ενώ Κάτω Μάνη αυτό από το ακρωτήριο Ταίναρο, το οποίο αποτελεί το νοτιότερο άκρο της ηπειρωτικής Ελλάδας, μέχρι το Γύθειο.
Μπορεί να μην είναι γνωστή ως περιοχή με έντονη νυχτερινή ζωή ή με μεγάλη αμμώδη ακτογραμμή, αλλά η μοναδικότητα της Μάνης την καθιστά έναν πολύ ενδιαφέροντα προορισμό, που έχει πρωταγωνιστήσει σε όλες τις περιόδους της ελληνικής ιστορίας. Ήδη από την εποχή του Ομήρου υπάρχουν αναφορές στα έπη του για πόλεις όπως το Γύθειο, το Οίτυλο και η Καρδαμύλη. Στη συνέχεια η ιστορία της ταυτίστηκε με εκείνη της Σπάρτης, ενώ αργότερα αποτέλεσε τμήμα του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους και στη συνέχεια του Βυζαντίου. Στα μεταβυζαντινά χρόνια, οι Τούρκοι ποτέ δεν εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, με αποτέλεσμα η Μάνη να διατηρήσει την αυτονομία, τα μνημεία και την αυθεντικότητα της. Πάνω από 1800 βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες σε συνδυασμό με πληθώρα ξωκλησιών διατηρούνται ακόμα, προσελκύοντας λάτρεις της βυζαντινής ιστορίας και αρχιτεκτονικής.
Αδούλωτη και ανυπότακτη, η Μάνη υπήρξε πρωταγωνίστρια στην κήρυξη της ελληνικής επανάστασης που έλαβε χώρα στις 17 Μαρτίου του 1821, σύμφωνα με την τοπική προφορική παράδοση. Μετά από πρόσκληση του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, συγκεντρώθηκαν όλοι οι Μανιάτες οπλαρχηγοί στη σημερινή Αρεόπολη και αποφάσισαν την έναρξη του αγώνα κατά των Τούρκων, που οδήγησε στην απελευθέρωση της Καλαμάτας και ύστερα σε ακόλουθες σταδιακές επαναστάσεις σε όλη την χώρα.
Το σήμα κατατεθέν της μανιάτικης αρχιτεκτονικής αποτελούν οι ψηλοί πέτρινοι πύργοι. Ο λόγος κατασκευής τους ήταν η αντιμετώπιση των πειρατών, των Τούρκων και άλλων εισβολέων. Η χρησιμοποίηση του τοπικού πετρώματος έκανε τους πύργους δυσδιάκριτους από μεγάλη απόσταση και εναρμονισμένους με το άγονο τοπίο. Αυστηρά δομημένοι με παχείς τοίχους και μικρά ανοίγματα απεικόνιζαν τα προνόμια των πατριαρχικών οικογενειών. Κάθε πύργος ήταν το σύμβολο ισχύος κάθε οικογένειας, που προστάτευε ολόκληρο το σόι. Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, το 1834 η αντιβασιλεία με διάταγμα προσπάθησε να γκρεμίσει τους πύργους, αφού αποτελούσαν αίτιο συμπλοκών μεταξύ των μεγάλων οικογενειών της περιοχής και είχαν ως απόρροια ένοπλες και αιματηρές συγκρούσεις. Παρόλα αυτά, οι πύργοι σήμερα αποτελούν ιδιότυπη κατηγορία λαϊκής αρχιτεκτονικής, μοναδικής στο είδος της, παρόλο που υπάρχουν πέτρινοι πύργοι και σε άλλα μέρη των Βαλκανίων.
Το γεγονός ότι οι Τούρκοι δεν κατάφεραν ποτέ να θέσουν υπό την κυριαρχία τους τη Μάνη, βοήθησε στη διατήρηση των ηθών και των εθίμων της. Χαρακτηριστικό στοιχείο της μανιάτικης κουλτούρας και παράδοσης είναι τα μοιρολόγια ή αλλιώς τραγούδια του Χάρου. Οι ρίζες τους πηγάζουν από την αρχαιότητα, οπότε και αποτελούσαν νεκρώσιμα τραγούδια. Στα σύγχρονα χρόνια, είναι η μοναδική μορφή λαϊκής ποίησης και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά με έντονο το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού. Γενικότερα, υπάρχει ολόκληρη εθιμοτυπία που ακολουθούν οι Μανιάτισσες κατά την τέλεση κηδειών, η οποία αντικατοπτρίζει την ιεράρχηση της μανιάτικης κοινωνίας και οικογένειας.
Η Μάνη είναι από τα μέρη που θα σε μαγέψουν με τη μοναδικότητά της, δίνοντάς σου μια αίσθηση νοσταλγίας που σε γυρίζει πίσω στο χρόνο. Δεν περιορίζεται μόνο στην τεράστια ιστορία και παράδοση της, αλλά αντίθετα η άγρια ομορφιά της έχει να προσφέρει τοπία απίστευτου κάλλους. Παραλίες με άμμο ή βότσαλο, υπέροχα διάφανα καταγάλανα σχεδόν σαν τεχνητά νερά, επιβλητικά τοπία με λιτές και αυστηρές γραμμές δημιουργούν ένα ονειρικό σκηνικό. Το ιδιαίτερο ανάγλυφό της δίνει τη δυνατότητα για εναλλακτικούς τρόπους τουρισμού, συνδυάζοντας θάλασσα και βουνό. Το Λιμένι, το Γύθειο, η Αρεόπολη, το Οίτυλο, η Βαθειά και τα σπήλαια Δηρού είναι προορισμοί που θα καθηλώσουν και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη.
Extra tip: Εάν ο δρόμος σας βγάλει στη Μάνη, μην παραλείψετε να δοκιμάσετε την τοπική κουζίνα και τα παραδοσιακά προϊόντα.
«…Περαστικός βλέπεις τη Μάνη σε τρεις ημέρες, περπατητής σε τρεις μήνες και για να δεις τη ψυχή της θέλεις τρεις ζωές. Μία για τη θάλασσα, μία για τα βουνά της και μία για τους ανθρώπους της…».
ENΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μάνη: Από πού πήρε το όνομά της;, Πρώτο Θέμα, διαθέσιμο εδώ
- Ανακαλύψτε τη Μάνη, Topoguide, διαθέσιμο εδώ
- Η κήρυξη της επανάστασης στη Μάνη, Βικιπαίδεια, διαθέσιμο εδώ
- Οι πολεμόπυργοι της Μάνης: Ένα μοναδικό δείγμα αμυντικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, Decobook, διαθέσιμο εδώ
- Mοιρολόγια, Mani.org, διαθέσιμο εδώ
