Της Κωνσταντίνας Αυγερινού,
Οι νευρομυϊκές παθήσεις διακρίνονται σε τέσσερις κατηγορίες, ανάλογα με το τμήμα της κινητικής μονάδας που ενέχεται. Η ταξινόμησή τους γίνεται ανάλογα με τα σημεία προσβολής τους, τα οποία μπορεί να είναι τα κύτταρα του πρόσθιου κέρατος, τα περιφερειακά νεύρα, οι νευρομυϊκές συνάψεις, και οι μύες. Το σύνδρομο Guillain-Barre ανήκει στην ομπρέλα των πολυνευροπαθειών, οι οποίες προέρχονται από προσβολή των περιφερειακών νεύρων, μαζί με τη νόσο Charlot-Marie-Tooth και τη Διαβητική Νευροπάθεια.
Το σύνδρομο Guillain-Barre (Guillain Barre Syndrome-GBS) ή αλλιώς η Οξεία Φλεγμονώδης Απομυελινωτική Πολυνευροπάθεια, είναι επίκτητο ειδικό σύνδρομο που προκαλείται από πληθώρα αιτιών, δε σχετίζεται με κληρονομικούς παράγοντες, και η έναρξή του είναι ανεξάρτητη ηλικίας και φύλου. Είναι οξείας μορφής, με την εμφάνιση και κορύφωσή του να μπορεί να γίνει εντός ελάχιστων ημερών. Βιβλιογραφικά, τα συμπτώματα που συνοδεύουν το σύνδρομο εκτυλίσσονται εντός 2 έως 4 εβδομάδων, με περίπου το 90% των ασθενών να μην εμφανίζουν στοιχεία εξέλιξης της νόσου μετά το πέρας των 4 εβδομάδων. Η αναφορά αυτή γίνεται για να διαφοροποιηθεί από τη Χρόνια Φλεγμονώδη Απομυελινωτική Πολυνευροπάθεια, της οποίας η διάγνωση περιλαμβάνει συμπτώματα τουλάχιστον 8 εβδομάδων.
Η ύπαρξη, για παράδειγμα, μιας γαστρίτιδας, η οποία μπορεί να μη φαίνεται σε πρώτη φάση πως σχετίζεται με το σύνδρομο, μπορεί να είναι ένα σημάδι που αργότερα θα επιβεβαιώσει την έναρξη του. Πρόκειται για σύνδρομο που προσβάλλει τα περιφερειακά νεύρα με συμμετρική αμφιτερόπλευρη κατανομή, με αποτέλεσμα να πλήττονται σχεδόν στον ίδιο βαθμό και τα δύο άκρα του σώματος. Τα κάτω άκρα προσβάλλονται νωρίτερα από τα άνω, καθώς έχουν μακρύτερα σε μήκος νεύρα, με αποτέλεσμα να είναι αρκετά πιο ευαίσθητα σε βλάβες. Τα αρχικά συμπτώματα του συνδρόμου Guillain-Barre συχνά συνίστανται από μουδιάσματα και αίσθημα νυγμού στα άκρα πόδια σε συνδυασμό με ήπια οσφυαλγία. Σταδιακά, τα συμπτώματα «ανεβαίνουν». Οι γάμπες, οι μηροί, η περιοχή της λεκάνης, τα χέρια, ακόμη και το πρόσωπο, επηρεάζονται εντός των πρώτων ημερών. Υπάρχει έλλειψη των διατατικών αντανακλαστικών ακόμα και στις περιοχές όπου η μυϊκή ισχύς διατηρείται. Εμφανίζονται αισθητηριακά ελλείμματα στο δέρμα, αλλά ευκολότερα κλινικά παρατηρήσιμες είναι η διαταραγμένη παλλαισθησία και η ιδιοδεκτική αισθητικότητα, όπου βλάπτονται σε μεγαλύτερο βαθμό. Οι μύες των πνευμόνων πλήττονται, άρα η αναπνευστική λειτουργία του ασθενούς πρέπει να είναι υπό παρακολούθηση. Στα κλινικά χαρακτηριστικά του συνδρόμου, περιλαμβάνονται η πάρεση, η αναπνευστική ανεπάρκεια, οι παραισθήσεις, η οφθαλμική πάρεση, η αδυναμία των μυών του προσώπου, οι έντονες μυαλγίες, οι βλάβες στο αυτόνομο νευρικό σύστημα, και ο νευροπαθητικός πόνος.
Ενδείξεις για την έναρξη θεραπείας αποτελούν η αδυναμία ανεξάρτητης βάδισης, η διαταραχή της αναπνευστικής λειτουργίας, καθώς και η γενικευμένη, ταχέως εξελισσόμενη μυϊκή αδυναμία που οφείλεται σε νευρομυϊκή έκπτωση. Στα προγνωστικά στοιχεία του συνδρόμου, το 80% των περιπτώσεων, με την κατάλληλη θεραπεία και αποκατάσταση, έχει τη δυνατότητα να αναρρώσει πλήρως, όμως η ανάρρωση αυτή θα είναι σίγουρα μια αρκετά δύσκολη διαδικασία για τον ασθενή, καθώς περιλαμβάνει, με βάση τα κλινικά ευρήματα, ενδοφλέβιες χορηγήσεις αλλά και πλασμαφαίρεση, δηλαδή αλλαγή του πλάσματος του ασθενούς. Στο υπόλοιπο 20% των ατόμων που νοσούν, το 15% θα αποκτήσει κάποιου είδους μόνιμη νευρομυϊκή αναπηρία, όπως υπερτονία ή παράλυση κάποιας μυϊκής ομάδας, ενώ το 5% θα καταλήξει, λόγω αναπνευστικών επιπλοκών, πνευμονικών εμβολών ή καρδιακών προβλημάτων.
Ο λόγος που δεν έχουμε αναφερθεί στον τρόπο που το Σύνδρομο Guillain-Barre προκαλείται είναι για να διερευνήσουμε παράλληλα το πώς η εμφάνισή του συσχετίζεται με τη χορήγηση των εμβολίων κατά του COVID-19, καθώς κάποιες μαρτυρίες που ήρθαν στο προσκήνιο τις τελευταίες μέρες μέσω των social media, προκάλεσαν μια γενικευμένη αναστάτωση. Το GBS, ως σύνδρομο, έκανε την εμφάνισή του ύστερα από την έλευση του εμβολίου της πολιομυελίτιδας και φαίνεται να ακολουθεί κάποια λοιμώδη διαταραχή στο 60% των περιπτώσεων. Η λοίμωξη από το βακτήριο Campylobacter jejuni, η λοιμώδης μονοπυρήνωση, η λοίμωξη από τον ιό CMV, ο ιός του έρπητα, και το μυκόπλασμα είναι κάποιες από τις λοιμώξεις αυτές. Για παράδειγμα, στην περίπτωση του Campylobacter jejuni, η προσβολή από το βακτήριο μπορεί να γίνει ακόμη και από την κατανάλωση πουλερικών, ενώ δίνει 100 φορές περισσότερες πιθανότητες από ότι στον γενικό πληθυσμό να οδηγήσει στην εμφάνιση του συνδρόμου. Επιπλέον, περιστατικά του είχαν σημειωθεί και μετά το εμβόλιο κατά του H1N1.
Πράγματι, έχουν καταγραφεί, αν και όχι σε εγχώριο έδαφος, περιπτώσεις ασθενών, που ύστερα από την ολοκλήρωση του εμβολιασμού τους κατά του COVID-19, εμφάνισαν το σύνδρομο. Να τονιστεί πως λόγω των αρκετά γενικευμένων νευρομυϊκών αδυναμιών που προκαλεί το σύνδρομο, πρέπει οι κλινικοί που θα εξετάσουν ασθενή με πιθανό σύνδρομο Guillain-Barre να το διαφοροδιαγνώσουν με ιδιαίτερη προσοχή ώστε να επιβεβαιωθεί. Στις 12,5 εκατομμύρια δόσεις από το μονοδοσικό εμβόλιο της Johnson & Johnson που χορηγήθηκαν, καταγράφηκαν 100 περιπτώσεις εμφάνισης του GBS, ποσοστό που ανέρχεται στο 0,0008% του συνόλου αυτού. Ο θάνατος από COVID-19 στις ΗΠΑ κυμαίνεται από 1 έως 3% σε ανεμβολίαστους, ποσοστό εμφανώς μεγαλύτερο. Ακόμη, το GBS προσβάλλει μεταξύ 3.000 και 6.000 ανθρώπων κάθε χρόνο (με βάση τις μετρήσεις των ΗΠΑ), σε φυσιολογικές συνθήκες. Στην Ινδία, έως τον Απρίλιο του 2021, σε πληθυσμό 1,5 εκατομμυρίων ατόμων, το 1,2 εκατομμύρια εμβολιάστηκαν με το εμβόλιο ChAdOx1-S/nCoV-19, κοινώς AstraZeneca, και 7 μόλις εμφάνισαν το σύνδρομο. Και στις δύο περιπτώσεις, οι υγειονομικοί επιβεβαίωσαν πως τα πλεονεκτήματα των εμβολίων υπερτερούν της παρενέργειας αυτής. Αν, λοιπόν, υποθέσουμε, με βάση τα παραπάνω δεδομένα, ότι σε πληθυσμό 1 εκατομμυρίου, για να μην αποκτήσουν 8 άτομα (αριθμός που προκύπτει από το ποσοστό 0,0008%) το σύνδρομο GBS, δεν εμβολιαστεί κανείς, τότε οι θάνατοι που πιθανώς θα προκύψουν από τη μόλυνση με τον ιό COVID-19, θα ανέρχονται στις 25.000. Για τον λόγο αυτό, σε κάθε περίπτωση, η ιατρική κοινότητα οφείλει να «υπολογίζει» τη σχέση κόστους και οφέλους. Και στην περίπτωση αυτή, τα αποτελέσματα μιλούν από μόνα τους.
Κλείνοντας, καθώς προαναφέρθηκε ότι το σύνδρομο είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό, δυνητικά ιάσιμο, ακόμη και η περίπτωση εμφάνισής του, δίνει καλύτερες «προοπτικές» στον ασθενή να αναρρώσει, σε σχέση με το να προσβληθεί από τον ιό COVID-19, που ακόμη και αν οι επιστημονικές μας γνώσεις δεν «επαρκούν», βλέπουμε καθημερινά πως «κατατροπώνει» τον πληθυσμό γύρω μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Benjamin, I., Griggs, R., Wing, E. & Fitz, G. (2016). ANDREOLI & CARPENTER’S Cecil Βασική Παθολογία 9η έκδοση. Κύπρος: Broken Hill Publishers
- Λογοθέτη, Ι. & Μυλωνά, Ι. (2018). ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΟΘΕΤΗ. Θεσσαλονίκη: UNIVERSITY PRESS STUDIO A.E
- Waheed, S., Bayas, A., Hindi, F., Rizvi, Z., & Espinosa, P. S. (2021). Neurological complications of COVID-19: Guillain-Barre syndrome following Pfizer COVID-19 vaccine. Cureus. Διαθέσιμο εδώ
- Marammatom, B. V., Krishnan, P., Paul, R., Padmanabhan, S., Soumya, C. V., Syed, A. A., & Mangat, H. S. (2021). Guillain‐Barré syndrome following ChAdOx1‐S/nCoV‐19 vaccine. Annals of Neurology. Διαθέσιμο εδώ
- Azam, S., Khalil, A., & Taha, A. (2021). Guillain-Barré Syndrome in a 67-year-old Male Post COVID-19 Vaccination (Astra Zeneca). American Journal of Medical Case Reports. Διαθέσιμο εδώ
- Chen, Y., Zhang, J., Chu, X., Xu, Y., & Ma, F. (2020). Vaccines and the risk of Guillain-Barré syndrome. European journal of epidemiology. Διαθέσιμο εδώ
-
Lunn, M. P., Cornblath, D. R., Jacobs, B. C., Querol, L., van Doorn, P. A., Hughes, R. A., & Willison, H. J. (2021). COVID-19 vaccine and Guillain-Barré syndrome: let’s not leap to associations. Brain. Διαθέσιμο εδώ
