Ξανά-τροποποιήθηκε ο νόμος για τις δημόσιες συμβάσεις: Υπάρχει ελπίδα;

Της Φωτεινής Τζαννή,

Το νομικό φαινόμενο που ονομάζεται «δημόσιες συμβάσεις» συνιστά σημαντική κινητήριο δύναμη για την ελληνική αγορά, αποτελώντας συνάμα αντικείμενο ενασχόλησης μεγάλης μερίδας του νομικού κόσμου.  Η έννοια των δημοσίων συμβάσεων αφορά τις «συμφωνίες» που συνάπτονται μεταξύ του Δημοσίου (Αναθέτουσα Αρχή) και των ιδιωτών (φυσικών ή νομικών προσώπων-Οικονομικός Φορέας) και έχουν ως αντικείμενο την προμήθεια αγαθών, την παροχή υπηρεσιών ή την εκτέλεση έργων.

Ο ν. 4412/2016, που δικαίως χαρακτηρίζεται ως η «Βίβλος» των δημοσίων συμβάσεων, εισήγαγε σημαντικές αλλαγές σε σχέση με το πρότερο καθεστώς, επιδιώκοντας να εκμηδενιστεί ο χρόνος που καταναλώνεται σε αναχρονιστικές γραφειοκρατικές διαδικασίες. Έτσι, λοιπόν, με την εν λόγω νομοθετική ρύθμιση, με την οποία εναρμονίστηκε η ελληνική νομοθεσία με τις Οδηγίες 2014/24ΕΕ και 2014/25ΕΕ, επηρεάστηκαν ζητήματα που αφορούν τη δημοσιότητα, την εφαρμογή των ηλεκτρονικών συστημάτων (ΚΗΜΔΗΣ, ΕΣΗΔΗΣ) για την ανάρτηση αποφάσεων ανάθεσης έργων, την υποχρέωση δημιουργίας «φακέλου δημόσιας σύμβασης» στο πλαίσιο διενέργειας δημόσιων διαγωνισμών κ.α.

Παρά τον πρωτοποριακό χαρακτήρα του σχετικού νομοθετήματος, δεν είναι λίγα τα προβλήματα που έχουν προκληθεί στην προσπάθεια εκσυγχρονισμού της ακολουθούμενης διαδικασίας, καταλήγοντας σε κάποιες περιπτώσεις ο ίδιος ο νόμος να καταστρατηγεί τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε. Αναφέρεται χαρακτηριστικά δε ότι ο νόμος περί δημοσίων συμβάσεων έχει υποστεί μέχρι στιγμής (κατά προσέγγιση) 25 τροποποιήσεις. Μια εξ αυτών είναι και ο νέος νόμος 4782/2021, ο οποίος δημοσιεύτηκε το Μάρτιο του τρέχοντος έτους, τροποποιώντας συνολικά 138 άρθρα του 4412/2016.

Από την ίδια την ονομασία του ν. 4782/2021, «Εκσυγχρονισμός, απλοποίηση και αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, ειδικότερες ρυθμίσεις προμηθειών στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας και άλλες διατάξεις για την ανάπτυξη, τις υποδομές και την υγεία», προκύπτει ότι γνώμονα της ρύθμισης αυτής αποτελεί (για ακόμη μία φορά) η εξοικονόμηση χρόνου, η μείωση της γραφειοκρατίας και της τυπικότητας, η επιτάχυνση των διαδικασιών και η επέκταση της χρήσης των ηλεκτρονικών εργαλείων.

Έτσι, λοιπόν, μεταξύ των νέων προβλέψεων του νόμου περιλαμβάνονται τα εξής:

• Αύξηση των ορίων για απευθείας ανάθεση διαγωνισμών (*).
• Απευθείας ανάθεση συμβάσεων έργων, μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών.
• Διαδικασία απευθείας εξόφλησης νόμιμου φορολογικού παραστατικού για τις συμβάσεις ήσσονος σημασίας, δηλαδή για τις συμβάσεις που βρίσκονται κάτω από 2.500€.
• Κατάργηση του Συνοπτικού Διαγωνισμού-Υποχρεωτική χρήση του ηλεκτρονικού συστήματος του Ε.Σ.Η.ΔΗ.Σ. για διαγωνισμούς άνω των 30.000€ πλέον Φ.Π.Α.
• Δυνατότητα οικονομικού φορέα για άσκηση αίτησης ακύρωσης κατά πράξης ή παράλειψης της αναθέτουσας αρχής, καθώς και αίτηση αναστολής εκτέλεσης, ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου της έδρας της αναθέτουσας αρχής (–).
• Τροποποιήσεις στη διαδικασία αποσφράγισης και αξιολόγησης προσφορών στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων προμηθειών και παροχής γενικών υπηρεσιών
• Ενίσχυση των προκαταρκτικών διαβουλεύσεων.
• Δυνατότητα συμπλήρωσης ή/και αποσαφήνισης δικαιολογητικών εγγράφων.

Μάλιστα, καινοτομία αποτελεί η χορήγηση εξουσιοδότησης στον Υπουργό Υγείας για την έκδοση αποφάσεων ειδικά για την προμήθεια ιατροτεχνολογικών, υγειονομικών και φαρμακευτικών αγαθών και την παροχή συναφών υπηρεσιών, ώστε να καθίσταται υποχρεωτική η χρήση ηλεκτρονικών πλειστηριασμών για συγκεκριμένες κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών (βλ. άρθρο 34 του ν. 4412/2016).

Η πλειονότητα των νέων τροποποιήσεων που εισάγονται με το ν. 4782/2021 τίθενται σε ισχύ από την 1^η Ιουνίου 2021, ενώ από τις υπόλοιπες άλλες αναπτύσσουν έννομα αποτελέσματα ήδη από την 09^η Μαρτίου 2021 [σημειώνονται με αστερίσκο (*) στην παραπάνω λίστα] και άλλες λίγο αργότερα, δηλαδή από την 1^η Σεπτεμβρίου του 2021 [ομοίως σημειώνονται με άνω παύλα (-) στην ανωτέρω λίστα].

Όπως αντιλαμβανόμαστε, σε πρώτο επίπεδο ο ν. 4782/2021 συνιστά ακόμα μια αλλαγή στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων. Εντούτοις, με μια πιο προσεκτική ματιά είναι φανερή η ουσιαστική και ολοκληρωμένη παρέμβαση που σημειώθηκε στη δομή του νόμου (4412/2016), που άλλαξε άρδην τα δεδομένα στο χώρο των προμηθειών του Δημοσίου.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ:

• “Οι σημαντικότερες αλλαγές στις δημόσιες συμβάσεις με το Νόμο 4782/2021 – Ημερομηνίες έναρξης ισχύος αλλαγών”, διαθέσιμο εδώ
• “Διευκρινίσεις ως προς τις επιμέρους διατάξεις του Ν. 4782/2021 από την ΕΑΑΔΗΣΥ”, διαθέσιμο εδώ
• “Ν. 4782/2021: Οι κυριότερες αλλαγές στην προσωρινή και οριστική δικαστική προστασία”, διαθέσιμο εδώ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

• Δίκαιο Δημοσίων Συμβάσεων: Δημήτριος Ράικος, Εκδόσεις Σάκκουλας 3η έκδ., ΑΘΗΝΑ 2019
• Δημόσιες Συμβάσεις: Θ. Πανάγος/Β. Σπηλιοπούλου/Ι. Μπαλτά, Εκδόσεις Σάκκουλας, 1^η ‘εκδοση, 2021