Της Εμμανουέλας Μπουλταδάκη,
Η «Συγχώνευσις» είναι ένα κοινωνικοπολιτικό κίνημα, το οποίο, αν και δεν είναι ευρέως γνωστό, αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα στην πολιτική ζωή από τον Ιούνιο του 1837, καθώς και καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου 1837-1838. Το ελληνικό κράτος από τη στιγμή της απελευθέρωσης του είχε ανάγκη από μια σταθερή ηγεσία, απαλλαγμένη από τις διαμάχες μεταξύ των τοπικών ηγεμόνων, οι οποίες είχαν οδηγήσει στα γεγονότα των δυο εμφυλίων κατά τη διάρκεια της επανάστασης. Με την άφιξη του Ιωάννη Καποδίστρια στη χώρα υπήρχαν ελπίδες ότι αυτή η κατάσταση θα άλλαζε και θα επέρχονταν η σταθερότητα, κάτι το οποίο δυστυχώς δεν επιβεβαιώθηκε. Μετά το θάνατο του Καποδίστρια το 1832, τα ηνία της ηγεσίας της χώρας ανέλαβε ο Όθωνας, πρίγκιπας του Οίκου του Wittelsbach, ο οποίος έγινε ο πρώτος βασιλιάς του ελληνικού κράτους. Την περίοδο 1833-1843 επιβλήθηκε στους Έλληνες από τις εγγυήτριες Μεγάλες Δυνάμεις (Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία) μια μοναρχική διακυβέρνηση, η οποία, ωστόσο, στερούνταν νομικών περιορισμών και εξασφάλισης των δικαιωμάτων τους.
Η εξουσία, όμως, συγκεντρώνονταν στην ουσία στους τρεις αντιβασιλείς: ο κόμης Armansperg ως πρόεδρος της αντιβασιλείας, ο καθηγητής Maurer ως υπεύθυνος για θέματα παιδείας, εκκλησίας και δικαιοσύνης και ο υποστράτηγος Heideck ως υπεύθυνος για στρατιωτικά ζητήματα. Οι Βαυαροί θεωρούσαν ότι με το να ευνοούν τη Βαυαροκρατία, δηλαδή την ανάληψη σημαντικών θέσεων από Βαυαρούς, μείωναν έτσι την επιρροή των Μεγάλων Δυνάμεων και των κομμάτων. Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες της Αντιβασιλείας, τα κόμματα (αγγλικό, γαλλικό και ρωσικό) ενδυναμώθηκαν και το γαλλικό κόμμα ευνοήθηκε ιδιαίτερα από την Αντιβασιλεία και αποτέλεσε κρίσιμο παράγοντα της οθωνικής περιόδου. Αυτό συνέβη εξαιτίας της ανικανότητας της Αντιβασιλείας να ρυθμίσει τα ζητήματα του ελληνικού κράτους, πράγμα που είχε ως συνέπεια την απογοήτευση του ελληνικού λαού και την στροφή του προς τα κόμματα. Οι προσπάθειες για να επιτευχθεί περισσότερος συγκεντρωτισμός στην εξουσία ενισχύθηκαν με τη δημιουργία ενός κινήματος. Σε αυτή την χρονική περίοδο εμφανίστηκε ένα πολιτικό κίνημα με το όνομα «Συγχώνευσις». Η τελευταία πρέσβευε τη συνένωση όλων των κομμάτων σε μια παράταξη, με το πρόσχημα ότι θα εξασφαλίζονταν με αυτό τον τρόπο η εθνική ενότητα. Μάλιστα, την ηγεσία φαίνονταν ότι θα την αναλάμβανε ο ίδιος ο βασιλιάς Όθωνας. Εμπνευστής της κίνησης, όπως αναφέρεται σε αλληλογραφία του Γάλλου πρεσβευτή Théobald Piscatory, ήταν ο Γάλλος φιλέλληνας François Graillard και είχε και υποστηρικτές, όπως ο Νικόλαος Σκούφος και ο Κωνσταντίνος Σχινάς.
Η δημοσιότητα του κινήματος αυξήθηκε μέσα από τις εφημερίδες της εποχής, όπως ο «Σωτήρ» και ο «Ελληνικός Ταχυδρόμος», οι οποίες το παρουσίασαν να έχει λαϊκή επιρροή στην επαρχία. Επίσης, δημοσίευσαν ανακοινώσεις, επιστολές και ψηφίσματα δημοτικών αρχών που ήταν ευνοϊκά απέναντι στο κίνημα. Παρά αυτή την υποστήριξη, υπήρχαν και κάποιες αντιδράσεις σε αυτή την εκστρατεία. Χαρακτηριστικότερη ήταν αυτή της φιλελεύθερης εφημερίδας «Αθηνά», η οποία κατήγγειλε τη Συγχώνευση από την πρώτη στιγμή και αμφισβήτησε την ανάγκη ύπαρξής της. Θεωρούσε επίσης ότι η ύπαρξη μεγάλου αριθμού κομμάτων θα σήμαινε ένα υγιές πολιτικό σύστημα, κάτι το οποίο ήταν αναγκαίο για τη πολιτική ζωή της χώρας. Επιπλέον, υποστήριζαν ότι ο βασιλιάς δεν έπρεπε να είναι ηγέτης κάποιας κομματικής παράταξης, ακόμα και αν η τελευταία έχει ως στόχο την εθνική ενότητα, καθώς η ηγεσία του κόμματος θα του απορροφούσε χρόνο από τα βασιλικά του καθήκοντα. Κατά τη διάρκεια του 1838, οξύνθηκε η στάση της «Αθηνάς» απέναντι στο κίνημα. Ειδικότερα, διέδιδαν ότι το κίνημα προέρχονταν από κάποιους Ναπαίους και κάποιους αποστάτες Συνταγματικούς, που ήθελαν να συμμετέχουν στην εξουσία και έτσι, θα τους δίνονταν η ευκαιρία.
Η κίνηση Συγχώνευση, καθώς και όλες οι υπόλοιπες προσπάθειες για συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια των Βαυαρών, σηματοδότησαν κάποιες εξελίξεις. Πιο συγκεκριμένα, την περίοδο αυτή, εξαιτίας της διάχυτης δυσαρέσκειας του λαού απέναντι στο πολιτικό σύστημα, δημιουργήθηκε επίσης ένα αίτημα για τη θέσπιση Συντάγματος. Μάλιστα, στις 3 Σεπτεμβρίου του 1843 έλαβε χώρα ένα στρατιωτικό κίνημα υπό τους Δημήτριο Καλλέργη και Ιωάννη Μακρυγιάννη, γνωστό ως Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου, με απώτερο στόχο να πιέσουν το βασιλιά για την παραχώρηση Συντάγματος, να προκηρύξει εκλογές και να αποσύρει τους Βαυαρούς από τα σημαντικά πολιτικά και στρατιωτικά αξιώματα για να ικανοποιηθεί ο λαός. Η κίνηση Συγχώνευση είναι ένα φαινόμενο, το οποίο δεν έχει αναλυθεί πλήρως και έχουμε ελλιπείς πληροφορίες για αυτό. Ειδικότερα, σε αυτές συγκαταλέγονται μόνο αναφορές από εφημερίδες και πληροφορίες από ειδησεογραφία της εποχής, οι οποίες αποτελούν μια σημαντική πηγή πληροφόρησης. Ωστόσο, η έλλειψη επιπρόσθετων πηγών δυσχεραίνει σε μεγάλο βαθμό την καλύτερη κατανόηση αυτού του φαινομένου και της ακριβούς λειτουργίας του. Επίσης, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ο βασιλιάς Όθων φαίνεται να υποστήριζε ο ίδιος το κίνημα, καθώς τα κείμενα που συντάσσονταν και κυκλοφορούσαν για να το υποστηρίζουν θα έπρεπε ουσιαστικά να περάσουν από την έγκριση του ίδιου και του Γεωργίου Γλαράκη, δηλαδή του Υπουργού Εσωτερικών. Κατά συνέπεια, γίνεται αντιληπτό ότι το κίνημα έχαιρε της εκτίμησης και της νομιμοποίησης του παλατιού, κάτι το οποίο του προσέδιδε ένα επιπλέον κύρος και βαρύτητα και το διέκρινε από άλλα κινήματα, τα οποία δεν είχαν την έγκριση του Όθωνα. Καταληκτικά, η Συγχώνευση, παρά το γεγονός ότι δεν έλαβε μεγάλες διαστάσεις ως κίνηση και δεν επιτεύχθηκε ο στόχος της, δηλαδή η δημιουργία ενός ενιαίου κόμματος με ηγετική μορφή τον ίδιο το βασιλιά, άσκησε σημαντική επιρροή το χρονικό διάστημα 1837-1838.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Συλλογικό έργο (s.d.) Ιστορία των Ελλήνων: Νεώτερος Ελληνισμός, από το 1833 έως το 1881, 10ος Τόμος, Αθήνα: Εκδ. Ηλίας Μανιατέας- Ιωάννης Τεγόπουλος
- Συλλογικό έργο (1980) Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΓ΄, Αθήνα: Εκδ. Αθηνών
