Της Μαρίτας Περάκη,
Ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ είχε κάποτε πει ότι η αδικία σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου συνιστά απειλή για τη δικαιοσύνη παντού. Πώς, λοιπόν μπορεί να γίνει λόγος για δικαιοσύνη, όταν εκατομμύρια άνθρωποι καθημερινά εγκαταλείπουν ακούσια την εστία τους, προκειμένου να σώσουν τη ζωή τους; Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που δημοσίευσε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ (UNHCR), 79,5 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχουν εκτοπιστεί από τις εστίες τους, εκ των οποίων οι 26 εκατομμύρια έγιναν πρόσφυγες. Ανάμεσά τους και πολλά παιδιά που, όπως αποκαλύφθηκε, διαμορφώνουν το 40% του εκτοπισμένου πληθυσμού. Ενδεικτικά, ως κυριότερες χώρες προέλευσης αναφέρονται: η Συρία, η Βενεζουέλα, το Αφγανιστάν, το Νότιο Σουδάν και η Μυανμάρ.
Αυτό που ίσως, όμως, δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό είναι οι επαναλαμβανόμενες καταγγελίες για επαναπροωθήσεις προσφύγων και για παράνομη βία και κρατήσεις εντός της ελληνικής επικράτειας. Όπως φανερώνει η νέα έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, για την Ελλάδα έχουν διενεργηθεί αλλεπάλληλες παραβιάσεις τόσο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όσο και του πνεύματος του διεθνούς δικαίου. Τις βάναυσες αυτές πρακτικές επιβεβαιώνουν, παράλληλα, ελληνικές και διεθνείς οργανώσεις. Μολαταύτα, οι υπαίτιοι όχι μόνο αρνούνται ευθαρσώς να επωμισθούν οποιαδήποτε ευθύνη, αλλά εξακολουθούν να αυθαιρετούν και να καταχρώνται την εξουσία τους, διαιωνίζοντας καθ’ αυτόν τον τρόπο την κουλτούρα αυθαιρεσίας και ανομίας που έχει διαμορφωθεί. Το αποτέλεσμα; Δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος βίας, με μηδαμινές δυνατότητες περιορισμού των υπερεξουσιών που έχουν απονεμηθεί. Γι’ αυτό και η Διεθνής Αμνηστία προχώρησε σε εκστρατεία συλλογής υπογραφών, με σκοπό τον ευθύ τερματισμό των επαναπροωθήσεων και την παροχή πρόσβασης στα θύματα αποτελεσματικών ενδίκων μέσων, ικανών να εξασφαλίσουν την προστασία τους, παράλληλα και με τη πραγματοποίηση συστηματικών ερευνών για την επιβεβαίωση των περιστατικών βίας και καταπίεσης. Η Ελλάδα, άλλωστε, είχε καταδικασθεί στο παρελθόν με ομόφωνη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα δικαιώματα του ανθρώπου για απάνθρωπη και εξευτελιστική κράτηση 9 ασυνόδευτων ανηλίκων μόλις το 2016.
Στις αυθαιρεσίες που έχουν εντοπισθεί συγκαταλέγονται εκδηλώσεις βίας εναντίον εθνικών και φυλετικών μειονοτήτων, παράλληλα με περιστατικά κατάχρησης εξουσίας απέναντι σε γυναίκες, παιδιά και μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Πέρα από αυτά, διαπιστώθηκε ότι οι συνθήκες διαβίωσης των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο στα κέντρα υποδοχής ήταν ανθυγιεινές και ανεπαρκείς. Εν όψει μάλιστα και της πανδημίας του covid-19 λήφθηκαν μηδαμινά προστατευτικά κρατικά μέτρα. Έτσι, χιλιάδες πρόσφυγες στα hot-spots των ελληνικών νησιών βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον κίνδυνο εξάπλωσης του κορωνοϊού, ενώ η ουσιαστική έλλειψη δομών υγειονομικής περίθαλψης οδήγησε στην ταχεία επιδείνωση της πανδημίας. Η ελληνική κυβέρνηση με -σχεδόν προκλητική- καθυστέρηση ανακοίνωσε μέτρα, τα οποία όχι μόνο αφήνουν εκτεθειμένους τους πρόσφυγες στη λαίλαπα του κορωνοϊού, αλλά, ταυτόχρονα, αφήνουν απροστάτευτους και τους κατοίκους των νησιών, αφού είναι γνωστό τοις πάσι ότι το κρατικό σύστημα υγείας ‹‹αιμορραγεί›› και ότι δεν είναι ικανό να αναχαιτίσει τις δραματικές διαστάσεις που έχει λάβει ο ιός, εξαιτίας ακριβώς της έλλειψης ουσιαστικών μέτρων. Είναι χαρακτηριστικό, μάλιστα, ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η κυβέρνηση πρότεινε στη βουλή την κύρωση πράξεως νομοθετικού περιεχομένου με πρόθεση την επίταξη ακινήτων για τη δημιουργία κλειστών κέντρων κράτησης στα νησιά, ώστε μετέπειτα να τα μετατρέψουν σε φυλακές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προς επίρρωση των παραπάνω, καταπέλτης υπήρξε η έκθεση για τα ζητήματα που εντοπίστηκαν στις φυλακές και τα κέντρα κράτησης, στα οποία και καταγράφηκε σοβαρός συνωστισμός, καθώς και ελλιπής ασφάλεια και πρόσβαση σε είδη υγιεινής και πρώτης ανάγκης.
Από τα παραπάνω ένα είναι καταφανές: η κατάσταση διαβίωσης των προσφύγων στην Ελλάδα είναι τραγική και σε καμία περίπτωση δεν συνάδει ούτε με το πνεύμα ούτε και με τις επιταγές του διεθνούς δικαίου. Όσο διαρκεί αυτή η κατάσταση τόσο πιο δύσκολο θα γίνεται να αναχαιτιστεί η πανδημία, ενώ παράλληλα οι πρόσφυγες ολοένα και θα δυσκολεύονται να ενταχθούν στην κοινωνία. Γι’ αυτό και είναι επιτατική ανάγκη να ληφθούν μέτρα πρόνοιας και προστασίας και, μάλιστα, άμεσα.
Βιβλιογραφία
- Από την ιστοσελίδα του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, στο Μέτρα προστασίας προσφύγων και μεταναστών από την πανδημία του κορωνοϊού , διαθέσιμο εδώ
- «Εκθεση-καταπέλτης» του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για κέντρα κράτησης, πρόσφυγες-μετανάστες, ΛΟΑΤΚΙ στην Ελλάδα, taNea.gr, διαθέσιμο εδώ
- Διεθνής Αμνηστία: Να βάλει τέλος η Ελλάδα στις επαναπροωθήσεις, vima.gr, διαθέσιμο εδώ
- Από την ιστοσελίδα UNHCR GREECE, στα στατιστικά, διαθέσιμο εδώ
