Της Κωνσταντίνας Κασούμη,
Απόλυτη η προστασία της ζωής. Και γιατί να μην είναι; Ποιος άνθρωπος δεν έχει δικαίωμα να ζήσει, να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί; Άπαντες έχουν αυτό το δικαίωμα και κανείς δεν μπορεί να το στερήσει από κανέναν. Εν αμφιβολία, υπέρ της ζωής. Όταν συγκρούονται διατάξεις, υπερισχύει όποια προστατεύει τη ζωή, σύμφωνα με το Σύνταγμα.
Με αφορμή την επικαιρότητα και τις μαζικές γυναικοκτονίες τους τελευταίους μήνες, ήρθε στο προσκήνιο η προστασία του δικαιώματος στη ζωή κατά το ποινικό δίκαιο. Το ποινικό δίκαιο εντάσσει στο άρθρο 299 το έγκλημα της ανθρωποκτονίας εκ προθέσεως, το οποίο ορίζει στην παράγραφο ένα ότι: «Όποιος σκότωσε άλλον τιμωρείται με κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών».
Η ζωή για το ποινικό δίκαιο αρχίζει από τον τοκετό και ως θάνατος λαμβάνεται υπόψη ο εγκεφαλικός, δηλαδή η παύση των εγκεφαλικών λειτουργιών του ατόμου, ακόμα κι αν η κυκλοφορία του αίματος και της αναπνοής λειτουργούν είτε φυσικά είτε με τεχνητή υποστήριξη. Πρόκειται για ένα κοινό έγκλημα: «Όποιος σκότωσε άλλον», δηλαδή αυτός ο οποίος το τελεί δεν απαιτείται να έχει κάποια ιδιαίτερη ιδιότητα, και αποτελέσματος, διότι με το ρήμα «σκότωσε» περιγράφεται τόσο η συμπεριφορά όσο και το αποτέλεσμα που επέφερε ο δράστης με τη συμπεριφορά του. Έπειτα, η υποκειμενική υπόσταση περιλαμβάνει οποιοδήποτε είδος δόλου (δόλος α΄ βαθμού: ο δράστης ήθελε και επεδίωκε το αποτέλεσμα της πράξης του, δόλος β΄ βαθμού: ο δράστης αποδέχεται ότι με την πράξη του θα επέλθει ένα άλλο βαρύτερο αποτέλεσμα, ενδεχόμενος δόλος: πιθανολογεί ο δράστης το αποτέλεσμα της πράξης του και το αποδέχεται). Το είδος του δόλου που είχε ο δράστης κατά την τέλεση της πράξης μας ενδιαφέρει μόνο για την επιμέτρηση της ποινής του.
Σύμφωνα με την παράγραφο δύο του ιδίου εγκλήματος «Αν η πράξη αποφασίστηκε και εκτελέστηκε σε βρασμό ψυχικής ορμής, επιβάλλεται κάθειρξη».
Ο βρασμός ψυχικής ορμής είναι μια κατάσταση συναισθηματικής έξαψης, κάθε αιφνίδια υπερδιέγερση συναισθήματος ή πάθους, ιδιαίτερα μεγάλης έντασης, η οποία εμποδίζει την νηφάλια σκέψη και στάθμιση των ωθητικών και ανασταλτικών παραγόντων που καθοδηγούν στην ανθρωποκτόνο πράξη. Ο βρασμός απαιτείται να υπάρχει και κατά την απόφαση και κατά την εκτέλεση. Διχογνωμία εντοπίζεται ανάμεσα σε θεωρία και νομολογία σχετικά με το αν μπορούν να οδηγήσουν σε βρασμό μόνο τα σθενικά (οργή, θυμός, αγανάκτηση) ή και τα ασθενικά συναισθήματα (φόβος, θλίψη, στεναχώρια). Σύμφωνα με τη θεωρία, σε βρασμό μπορούν να οδηγήσουν μόνο τα σθενικά, ενώ η νομολογία υποστηρίζει ότι και τα σθενικά μπορούν εξίσου.
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νέου ποινικού κώδικα, μεταξύ των δύο πράξεων του άρ. 299 ΠΚ, δεν υπάρχει σχέση γενικού προς ειδικό, αλλά πρόκειται για δύο αυτοτελή εγκλήματα, τα οποία αθροιζόμενα μας δίνουν όλη την παλέτα των περιπτώσεων ανθρωποκτόνου συμπεριφοράς που πρέπει να ενταχθούν στο άρ. 299 ΠΚ. Αντίδραση έχει προκληθεί με αυτήν τη θέση με το επιχείρημα ότι δεν πρόκειται για δύο αυτοτελή εγκλήματα, αλλά για ένα βασικό, αυτό της παραγράφου ένα, και για μία προνομιούχο παραλλαγή, αυτή της παραγράφου δύο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Εγκλήματα κατά της ζωής και της υγείας, Μπέκας Ιωάννης
