Της Σοφίας Πεχλιβανίδου,
Σε περιόδους κρίσεων, όπως η πανδημία της Covid-19 που μας ταλαιπώρησε και μας ταλαιπωρεί ακόμη, η τέχνη για πολλούς αποτελεί πολυτέλεια και συνήθως –στην Ελλάδα τουλάχιστον– μένει πίσω ή δεν της δίνεται ο χώρος και ο ρόλος που θα έπρεπε και θα μπορούσε να έχει στη ζωή των ανθρώπων που βιώνουν την εκάστοτε κρίση. Αυτή είναι η μία όψη του καλλιτεχνικού νομίσματος: η όψη των μη καλλιτεχνών. Για όλους –ή έστω για τους περισσότερους από εμάς– που βρισκόμαστε –ή νομίζουμε ότι βρισκόμαστε ή προσπαθούμε να βρισκόμαστε– στην όψη των καλλιτεχνών, των ανθρώπων που παράγουν τέχνη, που βιοπορίζονται από αυτή, που ζουν μέσα σε αυτή την κάθε τους μέρα, οι κρίσεις αποτελούν εφαλτήριο για την επόμενη έμπνευση, για το επόμενο έργο, για την επόμενη φάση της καλλιτεχνικής πορείας που επιλέγει ο καθένας.
Οι κρίσεις, αδιαμφισβήτητα, δίνουν στους καλλιτέχνες το πολυτιμότερο πράγμα που συνήθως τους λείπει: τον χρόνο. Ο χρόνος είναι εκείνος που καθορίζει συχνά τον τρόπο με τον οποίο θα παραχθεί ένα έργο. Η χρονιά που πέρασε ήταν σίγουρα ωφέλιμη ως προς τον χρόνο που είχαμε, λοιπόν, για να μελετήσουμε, να εμπνευστούμε, να σχεδιάσουμε, να οργανώσουμε τη δουλειά μας και να παράγουμε τελικά νέα έργα. Η αφορμή για εμένα προσωπικά ήρθε μέσω της συνεργασίας του εργαστηρίου Γλυπτικής του ΑΠΘ με το Momus –Mουσείο Μοντέρνας Τέχνης– Συλλογή Κωστάκη, το οποίο διοργανώνει φέτος την πρώτη διεθνή έκθεση με αναφορά στη ζωή και το έργο του Ρώσου καλλιτέχνη Ivan Kliun. Με περίπου 400 έργα, μελέτες, σχέδια, ανολοκλήρωτα έργα, προσχέδια, σημειώσεις και κείμενα του Kliun από τη συλλογή Κωστάκη, το μουσείο άνοιξε τις πύλες του για το κοινό σε μια έκθεση, όπου ο θεατής έχει την ευκαιρία να εντρυφήσει στη ζωή και την εικαστική έρευνα ενός καλλιτέχνη που η ιστορία αδίκησε ποικιλοτρόπως, αλλά η δουλειά του ανέδειξε το ταλέντο και την ευφυΐα του.
Από τις 2 Ιουλίου έως τις 19 Σεπτεμβρίου 2021, λοιπόν, στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Μονή Λαζαριστών στη Θεσσαλονίκη θα φιλοξενούνται τα έργα του Ivan Kliun, με ξεναγήσεις για το κοινό σε επιλεγμένες από το μουσείο ημέρες, και εντός του χώρου της έκθεσης ο θεατής έχει την ευκαιρία να δει ανακατασκευές ορισμένων γλυπτών του Kliun, όπως αυτές συντέθηκαν από τους καθηγητές του εργαστηρίου Γλυπτικής ΑΠΘ, καθώς και τις εικαστικές προτάσεις φοιτητών του 3ου έτους του εργαστηρίου Γλυπτικής, εμπνευσμένες από τα έργα του Kliun, ύστερα από μελέτη της δουλειάς του ως εκπροσώπου της ρωσικής πρωτοπορίας.
Μετά από κάτι παραπάνω από ένα χρόνο κλειστών πανεπιστημίων, πράγμα που ιδίως για τις εργαστηριακές σχολές, όπως η Σχολή Καλών Τεχνών, ήταν βαρύτατο πλήγμα, επιστρέφουμε δυναμικά με μελέτη και έμπνευση ενός κινήματος επαναστατικού παράγοντα, έργα καινοτόμα που μέσα από απλές και καθαρές φόρμες και γραμμές διατρανώνουν την ανάγκη ύπαρξης της τέχνης περισσότερο από ποτέ. Ήταν μεγάλη τιμή για όλους όσους συμμετέχουμε στην έκθεση να έρθουμε σε επαφή με έναν τόσο σημαντικό καλλιτέχνη και να βρούμε μέσα στο έργο του τη δική μας εικαστική ματιά, την προσωπική μας παρατήρηση και ό,τι αυτή θα μπορούσε να δημιουργήσει σε μια διαλογική σχέση με την αισθητική και την έρευνα του Kliun και των καλλιτεχνών από τους οποίους επηρεάστηκε.
Σε κάθε έκθεση που συμμετέχουμε ως εργαστήριο Γλυπτικής ανοίγει μια συζήτηση μεταξύ φοιτητών και καθηγητών, κάθε φορά αναλύουμε το πλαίσιο εντός του οποίου θα στηθεί η έκθεση και ο καθένας από εμάς αναζητά τον λόγο για τον οποίο θα δημιουργήσει ένα έργο στην έκθεση. Μέσω αυτής της διαρκούς τριβής στο εργαστήριο –που φέτος, δυστυχώς, έγινε διαδικτυακά, αλλά έγινε και είμαστε εδώ να παλεύουμε για ό,τι μας εμπνέει– προκύπτουν οι ιδέες που γίνονται προσχέδια, εξελίσσονται, αναλύονται ξανά, γίνονται μακέτες και τελικά, καταλήγουν να υλοποιούνται ως ολοκληρωμένα έργα πια. Και όλο αυτό το ταξίδι είναι συναρπαστικό.
Σε κάθε ταξίδι ξεδιπλώνουμε καινούριες πτυχές του εαυτού μας, με τρόπους που ίσως δεν φανταζόμασταν ότι μπορούμε να το κάνουμε και φέτος η πρόκληση ήταν πολύπλευρη, γιατί αφενός δεν είχαμε έρθει ξανά σε επαφή με τη ρωσική πρωτοπορία και τον Ivan Kliun και αφετέρου, γιατί έπρεπε η σύλληψη και η ολοκλήρωση της ιδέας να γίνει εκτός εργαστηρίου. Η δική μου επιλογή για την φετινή έκθεση σχετίζεται με την παρατήρηση του εαυτού, δεδομένου ότι στον χρόνο που πέρασε με διαδοχικές καραντίνες είχαμε χρόνο για ενδοσκόπηση που σε άλλους απέδωσε καρπούς και σε άλλους όχι. Το «Εύθραυστο Όλον», επομένως, που είναι το δικό μου έργο με αναφορά στο έργο του Kliun, εμπνευσμένο από τις φωτεινές του σφαίρες, συνιστά την προσωπική μου αποτύπωση της ανθρώπινης προσωπικότητας, η οποία αποτελείται από κομμάτια, γωνιώδη, ατελή, διαφορετικών διαστάσεων, που όταν ενωθούν απαρτίζουν ένα σύνολο που δομεί τελικά τον χαρακτήρα του καθενός μας. Και αν κάποιο κομμάτι δεν μας εξυπηρετεί, το αφαιρούμε κι αν κάποιο άλλο μας αρέσει, το κρατάμε και το βελτιώνουμε. Το «Εύθραυστο Όλον», με άλλα λόγια, είναι η δική μου αναζήτηση της κατασκευής της προσωπικότητας του κάθε ανθρώπου στην πορεία της ζωής του.
Έτσι, στο πλαίσιο της έκθεσης 11 φοιτητές, 11 γλύπτες του εργαστηρίου της Σχολής Καλών Τεχνών παρουσιάζουμε τη δική μας ιδέα, ο καθένας και η καθεμιά μας για τους δικούς του λόγους, με τη δική του αισθητική και στον δικό του χρόνο, εμπνεόμενοι από τη ρωσική πρωτοπορία του Kliun, εμπνέοντας –ίσως– νέο διάλογο για το πώς θα μπορούσε να υπάρξει σήμερα αυτού του είδους η τέχνη, τι θα μπορούσε να σημαίνει για εμάς, για τον θεατή, για τους καλλιτέχνες της γενιάς μας.
Η έκθεση θα παραμείνει στο μουσείο ως τις 19 Σεπτεμβρίου 2021 στις ώρες λειτουργίας του μουσείου καθημερινά.
